Trường tư cũng phải … chạy

Năm nay, câu chuyện thiếu trường công được đồng nghiệp của tôi chỉ ra trên mục Cà phê Tối này: Thiếu trường công không phải vì thiếu đất. Nhưng câu chuyện không chỉ dừng lại ở thiếu trường công, khi mà Hà Nội chỉ tuyển 55,7% học sinh vào lớp 10 THPT công lập. 44,3 % còn lại với khoảng 30.000 học sinh phải học trường tư, niên khoá 2023-2024, thì lúc đó, tôi đã dự cảm sẽ có một cuộc chạy chỗ học cho con vào trường tư sau khi trượt lớp 10 công lập.

Báo chí phản ánh, từ nửa đêm qua, hàng trăm phụ huynh ở Hà Nội vây kín cổng Trường THPT Hoàng Cầu, Trường THPT Tạ Quang Bửu, Trường THPT Phan Huy Chú, … mong giành được một suất nộp hồ sơ vào lớp 10 dân lập cho con. Trượt trường công lập, nhưng trường tư gần nhà cũng không dễ. Trường ít nhưng không có dự án xây thêm hay mở rộng, chung cư mọc lên nhiều, muốn có một chỗ học thuận tiện, phụ huynh phải chạy đôn chạy đáo.

Phụ huynh xếp hàng xuyên đêm trước cổng Trường THPT Hoàng Cầu cố giành suất học lớp 10 cho con vào 4/7/2023. Ảnh: dantri.com.vn

Vậy là, câu chuyện quy hoạch cơ sở giáo dục không chỉ đối với cấp học mầm non hay tiểu học, trung học cơ sở mà cả trung học phổ thông; không chỉ đối với trường công mà cả trường tư. Không phải chọn trường chuyên, trường điểm để chúng ta đổ lỗi cho việc phụ huynh háo thắng, đặt nặng “danh giá” khi lựa chọn cơ sở giáo dục nên mới xảy ra cơ sự; mà ở đây, là một mong muốn rất bình thường: những đứa trẻ ở tuổi 15 không phải đi học quá xa, và vì chúng không thể thuê ở trọ.

Chuyện kiếm trường cho con mỗi kỳ chuyển cấp không còn hiếm ở ta, một khi mà quy hoạch đô thị được đánh giá là “có vấn đề”. Thiếu trường, như đã được chỉ ra là không phải do thiếu đất. Nhưng bao năm nay, tình hình vẫn không thay đổi. Với tâm lí phổ biến đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai thịnh vượng của các bậc phụ huynh châu Á, họ chấp nhận “gánh nặng quy hoạch” trên đôi vai của mình và sẵn sàng làm tất cả vì con. Nhưng, chúng ta nghĩ gì khi một gia đình trẻ, vay tiền mua chung cư ngay những dự án hứa hẹn có trường học nhưng viễn cảnh đó chẳng bao giờ đến khi con của họ đã chuyển từ cấp học này qua cấp học khác. Chúng ta nghĩ gì khi một gia đình phải cho thuê lại căn hộ của mình để đi ở trọ với lý do đơn giản: con của họ được học gần nhà.

Trong đợt tiếp xúc cử tri mới đây, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Đinh Tiến Dũng ví von, nhiều dự án bất động sản hiện nay là “cục thịt thì xử lí trước, còn xương thì để lại”, nghĩa là chủ đầu tư chỉ chăm chăm xây nhà ở để bán, còn hạ tầng, trong đó có bệnh viện và trường học thì không triển khai. Tại sao đất không thiếu, giáo dục là quốc sách hàng đầu lại bị xem là “xương”? Làm gì để những đứa trẻ đạt gần 8 điểm một môn học có quyền được học tập cho tương lai của mình? Câu trả lời không đến từ phụ huynh, vì họ chỉ có niềm mong ước giản dị, mỗi sáng, con của họ không phải đi học quá xa. Câu trả lời cũng không đến từ nhà trường, vì một cơ sở giáo dục lọt thỏm giữa khu đô thị chen chúc cao chót vót không thể nới rộng để đáp ứng đủ. Câu trả lời phải được đến từ chính quyền, các nhà quản lý về quy hoạch đô thị; cơ sở hạ tầng về giáo dục phải đi trước một bước, là điều kiện cứng cho việc triển khai những dự án chung cư tập trung đông dân cư.

Thời gian gần đây, khi bàn về quy hoạch đô thị, chúng ta nói nhiều đến “rừng trong thành phố” - là khả năng "giải nhiệt" cho đô thị, mang lại môi trường đáng sống hơn. Câu chuyện cân bằng giữa quy hoạch nhà ở với cơ sở hạ tầng về giáo dục cũng không kém phần quan trọng so với câu chuyên cân bằng giữa sinh thái và kinh tế. Vì khi không “giải nhiệt” được các nhu cầu thiết yếu để phát triển tương lai con người, “môi trường đáng sống” theo cách hiểu về khía cạnh sinh thái sẽ trở thành thứ yếu với họ. Nói cách khác, tôi sẽ không quan tâm đến “môi trường đáng sống” khi con của tôi phải ngồi hàng giờ trên xe mỗi sáng để đi học. Lúc đó, những đô thị “thiên nhiên trong lòng thành phố” sẽ chẳng còn ý nghĩa gì.

Đã đến lúc, dự án những đô thị không đơn thuần là chuyện quy hoạch, mà sâu xa hơn là những cuộc khảo sát nhân khẩu học để dự tính cho tương lai. Tỷ lệ gia đình, độ tuổi của nhân khẩu và các nhu cầu thiết yếu về giáo dục và y tế phải được tính toán trước khi phê duyệt một dự án về nhà ở.

Những đêm thức trắng xếp hàng của phụ huynh để mong giành được một suất nộp hồ sơ vào lớp 10 trường dân lập cho con là lời cảnh báo cho sự mất cân bằng quy hoạch và tình trạng đó không thể đổ lỗi cho việc thiếu đất hay cơ chế.

QUỐC THẮNG

“Gánh nặng” quy hoạch trên đôi vai phụ huynh Hiểu một cách đơn giản, câu chuyện bốc thăm trúng tuyển vào trường mầm non là cách làm để đảm bảo tính công bằng. Nhưng ...