Chính phủ lại “thổi còi” việc ngân hàng ép mua bảo hiểm

Đây không phải là lần đầu tiên cơ quan Nhà nước "thổi còi" chuyện ngân hàng ép khách hàng vay vốn phải mua bảo hiểm. Phải nói rõ rằng đây là vấn nạn kéo dài đã mấy năm nay khiến dư luận bức xúc. Mặc dù Nhà nước đã có một số biện pháp nhằm chấn chỉnh song nhiều ngân hàng vẫn tìm nhiều cách luồn lách, "bắt tay" với các doanh nghiệp bảo hiểm để hai bên cùng có lợi và chỉ có khách hàng là chịu thiệt.

Quan sát thực tế cứ sau khi có việc chấn chỉnh thì vấn nạn nói trên có giảm bớt nhưng sau đó "con bệnh" này lại tái phát, nhiều khi bùng phát, rất nhiều khách hàng lại kêu trời, việc ép khách hàng mua bảo hiểm lại trở nên ồ ạt, phổ biến.

Cần nhìn nhận rằng, về mặt lý thuyết mà nói thì quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng là quan hệ dân sự, bình đẳng, phát sinh trên cơ sở tự nguyện, không bên nào được ép buộc bên nào... Tuy nhiên, trong thực tế, rất nhiều trường hợp lại không được như thế, khi mà diễn biến cụ thể có những đường đi quanh co, không dễ minh bạch theo kiểu toán học: một cộng một bằng hai. Nhất là khi khách hàng cần vốn, thậm chí khát vốn, trông có tiền như trời hạn trông mưa thì khách hàng nói theo kiểu dân gian phải đi "cửa dưới" và "cửa trên" tất nhiên là ngân hàng và các đại lý bảo hiểm. Mặt khác, nhiều điều khoản bất hợp lý, bất bình đẳng đã ghi sẵn trong hợp đồng. Nếu khách hàng không đồng ý thì rất khó vay vốn, còn nếu cần vốn thì dù biết thiệt thòi cũng phải miễn cưỡng ký vào. Về mặt hình thức mà nói thì ở đây khó có chứng cứ là ép buộc bởi vì hầu hết diễn biến theo sự tự nguyện, nhưng thực ra đó là sự "tự nguyện" bất đắc dĩ. Nên về lý, về mặt pháp luật thì khó có thể bắt bẻ, nhưng nội tình thực sự thế nào thì hầu như ai cũng rõ.

Tình hình này có giải quyết được không?

Trước hết về mặt pháp luật thì cơ quan chức năng cần rà soát lại các văn bản pháp lý trong quan hệ giữa ngân hàng với khách hàng, đặc biệt là các hợp đồng vay vốn có kèm theo những điều khoản bất lợi, bất bình đẳng cho khách hàng hay không? Nếu xem xét thấy cần thiết thì đề xuất bổ sung các chế tài xử lý sát hợp và đủ mạnh để lập lại trật tự trong câu chuyện đang bàn.
Thứ hai, đòi hỏi cơ quan quản lý trực tiếp là Ngân hàng Nhà nước, với cơ chế thanh tra, giám sát, tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước, với những biện pháp cụ thể để quản lý ngân hàng và lành mạnh hóa quan hệ giữa ngân hàng với khách hàng.

Đồng thời nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật và chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước về hoạt động kinh doanh, đại lý bảo hiểm, trong đó, phải cung cấp các thông tin về sản phẩm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô đầy đủ, chính xác cho bên mua bảo hiểm và giải thích rõ ràng, đầy đủ về quyền lợi bảo hiểm, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của bên mua bảo hiểm. Không được tự ý kê khai thông tin cho bên mua bảo hiểm khi chưa có sự đồng ý của bên mua bảo hiểm; nghiêm cấm hành vi “ép” khách hàng mua bảo hiểm.

Sự công khai, minh bạch và bình đẳng là chỉ dấu của một nền kinh tế lành mạnh, của cơ chế thị trường đúng nghĩa và của các hợp đồng kinh tế, dân sự trong giao dịch hàng ngày. Rất mong “tiếng còi” của Chính phủ lần này đều khiến các ngành chức năng giật mình và khẩn trương vào cuộc một cách tích cực.

PHẠM XUÂN DŨNG