Thắp sáng kinh tế đêm

Với nhiều chuyên gia, những người làm dịch vụ, du lịch chuyên nghiệp thì khái niệm kinh tế đêm không hề xa lạ, nhưng với số đông người dân thì vẫn thấy mới mẻ. Theo một định nghĩa được thừa nhận thì nói một cách vắn tắt: kinh tế đêm (night time economy) là những hoạt động dịch vụ, du lịch, ẩm thực, nghệ thuật, nghỉ dưỡng, … từ 18 giờ hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau.

Theo các chuyên gia, Việt Nam có nhiều thuận lợi trong việc phát triển kinh tế đêm và trong vài năm trở lại đây Nhà nước cũng đã quan tâm đến vấn đề này. Tuy nhiên, công bằng mà nói dù phong trào kinh tế đêm có vẻ rầm rộ nhưng nhưng địa điểm thực sự hoạt động có chất lượng và lâu dài lại chưa nhiều. Có thể kể tên vài địa chỉ quen thuộc như phố Tạ Hiện ở Hà Nội hay Bùi Viện ở TP.HCM.

Vì sao lại như vậy?

Trước hết, muốn duy trì và phát triển kinh tế đêm thì phải quy hoạch tổng thể, chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng, tập huấn về nhân sự, … nếu những phương diện này chưa chuẩn bị đầy đủ thì rất dễ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc và lúng túng khi phải xử lý những trở ngại từ thực tế đặt ra. Bởi vì kinh tế đêm là một loại hình kinh tế tổng hợp, lại liên quan đến nhiều mặt như an ninh, giao thông, môi trường, y tế, … Nhiều vấn đề được đặt ra yêu cầu phải giải quyết đồng bộ như chi phí về hệ thống chiếu sáng, camera giám sát, vệ sinh môi trường, chăm sóc sức khỏe, … rồi ô nhiễm tiếng ồn ảnh hưởng sinh hoạt các khu dân cư. Những tệ nạn xã hội có thể phát sinh như say rượu, mại dâm, cờ bạc, ma túy, đua xe trái phép hay tai nạn cháy nổ cần được kiểm soát kịp thời. Đó là chưa kể sự quá tải về dịch vụ công, sự chiếm dụng không gian công cộng.

Mặt khác, các sản phẩm của kinh tế đêm ở Việt Nam còn khá đơn điệu, tập trung ở ẩm thực là chủ yếu, cho nên ngay cả khi thu hút du khách đến thì dù số lượng đông nhưng mức chi tiêu vẫn có hạn, không kích thích họ vui vẻ mở hầu bao tiêu tiền. Các địa phương còn làm kinh tế đêm theo kiểu phong trào, cảm tính mà thiếu đi sự tính toán, cân nhắc, cứ theo nhau mở phố đi bộ, chợ đêm rồi đa phần rời vào tình cảnh "sớm nở, tối tàn", "đầu voi, đuôi chuột",… khó lòng trụ lại và phát triển lâu dài, bền vững. Một số địa phương mặc dù có nhiều cố gắng nhưng kinh tế đêm mới chỉ phát triển ngang mức nửa đêm, tầm khoảng 23 giờ trong lúc đáng ra phải hoạt động và thu hút khách cho được cả đêm.

Muốn khắc phục những khó khăn, vướng mắc thì phải thực sự làm việc khoa học, có quy hoạch rõ ràng, cụ thể cho kinh tế đêm, chọn trọng điểm để đầu tư và triển khai đồng bộ, từ cơ sở hạ tầng đến nhân sự, không đầu tư dàn trải cũng không rập khuôn máy móc theo kiểu phố đi bộ, chợ đêm mà hầu như nhiều tỉnh thành đã có; phải tìm được sản phẩm phù hợp với địa hình, thời tiết, đặc thù của địa phương thì mới tạo nên bản sắc và thu hút du khách. Hơn nữa cần phải làm cho người dân ở đó thực sự được hưởng lợi và tự giác, đồng thuận tham gia cùng Nhà nước; cần tìm kiếm một cơ chế đặc thù và mô hình quản lý kinh tế đêm phù hợp. Một cơ chế đầu tư khoa học, một bộ máy quản lý điều hành gọn nhẹ, chuyên nghiệp và một sự quản lý linh hoạt, năng động sẽ là chìa khóa thành công.

Nói thì có vẻ đơn giản nhưng kỳ thực để có được kinh tế đêm "sáng đèn" phải trải qua không ít chông gai. Nhưng một khi thành công thì bộ mặt kinh tế - xã hội chắc chắn sẽ thay da đổi thịt.