Từ lời cảnh báo về gian lận thi cử bằng AI

Tại Hội nghị công tác tổ chức thi tốt nghiệp THPT vừa diễn ra, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh - Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm ứng dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an đã đưa ra những nhận định về nguy cơ gian lận trong kỳ thi liên quan tới công nghệ AI.

Cụ thể, theo bài tường thuật trên VnExpress, Thiếu tướng Mạnh cho rằng, tình hình sử dụng công nghệ cao để gian lận thi cử diễn biến rất phức tạp. Trên thế giới, đây cũng là vấn đề nhức nhối, như Thổ Nhĩ Kỳ đã phát hiện trường hợp sử dụng AI để gian lận thi cử. Thí sinh vẫn phải dùng bộ kết nối, tai nghe thu nhỏ hay camera khi gian lận bằng AI nhưng hiện các thiết bị tinh vi hơn.

Theo Thiếu tướng Mạnh cũng như ban tổ chức kỳ thi, vấn đề mấu chốt để ngăn chặn gian lận sử dụng công nghệ cao nói chung hay AI nói riêng - vẫn là con người. Cụ thể trong trường hợp này là thanh tra và giám thị tại các điểm thi.

Nhận định này là đúng. Dù AI, dù thiết bị thu phát sóng tinh vi đến chừng nào, vấn đề mấu chốt là thí sinh phải ghi âm hoặc ghi hình và phát được ra bên ngoài. Với AI cũng cần dữ liệu về đề (hay chuyên môn gọi là dữ liệu đầu vào). Đồng thời, cả AI lẫn người giải đề bên ngoài cũng vẫn phải phát dữ liệu ngược lại cho thí sinh bài giải để thí sinh có thể “bắt” được nội dung và viết vào bài thi.

Cả hai khâu nhất định phải có này đều sẽ khiến thí sinh có những hoạt động bất minh. Dù cho thủ đoạn gian lận có tinh vi như cái bút có camera ghi hình, kính công nghệ có chức năng “phát” hình ảnh nội dung bài giải nhưng chắc chắn, hoạt động của người gian lận vẫn có ít nhiều điểm bất thường.

Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ, công nghệ càng cao thì những hoạt động “không bình thường” sẽ càng nhỏ, đòi hỏi giám thị phải tập trung cũng như ý thức. Giả dụ thấy học sinh cầm cây bút khua tay dọc đề thi thì cần ý thức rằng cây bút có thể là thiết bị ghi hình. Hoặc, thí sinh cầm tờ đề thi giơ cao và cử động chậm theo chiều dọc, giám thị cũng cần cảnh giác về những chiếc khuy áo…

Còn về công nghệ AI, mọi diễn tiến cũng không khác dùng người làm hộ là mấy. Tức là vẫn cần có thu và phát dữ liệu. Và sự phòng bị cũng vẫn tương tự: cảnh giác và hiểu biết. Nhưng dù gì, cũng cần nhắc lại, công nghệ AI đã, đang và sẽ khuấy đảo các kỳ thi lớn nhỏ ngày một nghiêm trọng.

Bởi, những bài luận phải mất cả tháng nghiên cứu tài liệu làm nay chỉ còn là 5 phút ra mã lệnh và nhận kết quả trả về. Các bài thi trực tiếp tại trường thi cũng khó giám sát hơn khi mỗi cái kính học sinh đeo đều là điểm nghi hoặc về thiết bị thu phát cũng như giải đề. Chưa kể, việc chấm thi cũng sẽ đòi hỏi giám thị phải tỉnh táo và cập nhật hơn để phân biệt đâu là bài do người làm, đâu là bài do “máy” làm.

Giải pháp tạm thời là con người, giải pháp lâu dài cũng là con người. Nhưng, tương lai, bên cạnh yếu tố con người, việc dùng chính AI để “phòng chống gian lận bằng AI” cũng là giải pháp. Camera có AI giám sát cử động bất thường; công cụ phân biệt bài người làm và máy làm; công cụ quét chíp gắn trên người thí sinh… tất cả đều rộng mở để hỗ trợ giám thị về lâu về dài.

Còn hiện tại, kỳ thi lớn nhất của các nước chuẩn bị bắt đầu. Những nỗi lo về AI là có thật. Song, với sự cảnh giác và nhận định đúng đắn ban đầu, hi vọng, không có sự cố đáng tiếc nào xảy ra với kỳ thi tôn nghiêm bậc nhất nền giáo dục nước nhà.

MỸ ANH

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết "Từ lời cảnh báo về gian lận thi cử bằng AI", bạn có thể mời tác giả Mỹ Anh một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. “Buy me a coffee” Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Mỹ Anh bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Mỹ Anh". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).