Văn mẫu là vấn nạn tồn tại nhiều chục năm nay. Tôi nhớ, hồi tôi đi học cách đây tới hai chục năm, trong danh sách mua sách đầu năm học mới, ngoài sách giáo khoa luôn kèm theo cuốn “Để học tốt văn học”. Bọn học sinh chúng tôi hay tếu táo là “Để học dốt văn học”.
Mà đúng là để học dốt thật. Bởi cuốn sách này ghi toàn bộ câu trả lời của tất cả các câu hỏi trong sách giáo khoa, học sinh chỉ việc mua về và chép lại.
Mỗi tiết văn, chúng tôi đều phải soạn văn cho bài sắp học. Soạn văn là trả lời các câu hỏi ở sau tác phẩm. Vấn đề ở chỗ, một tác phẩm chưa được cô giáo chiết giảng, chúng tôi đã phải trả lời những câu hỏi bình giảng tác phẩm ấy. Chưa kể, cô giáo luôn luôn đưa ra hạn mức ví dụ như soạn văn phải làm 2 trang giấy. Chúng tôi soạn theo ý mình, nói ý hiểu của mình thì không thể dài được, lại còn trả lời không thể đúng 100% kỳ vọng được (nếu đúng được bằng năng lực thì chúng tôi không cần học văn trên lớp làm gì).
Đó là lý do, cuốn “Để học tốt” luôn có trong danh mục sách giáo mua đầu năm mới của học sinh. Mua để chép vào những thứ mình còn chẳng rõ là gì. Chép vào để cô gật đầu là cần mẫn, chăm ngoan. Cốt là để không bị kỷ luật vì những điều mình chưa biết. Và thế là, trong hạng mục sách mua đầu năm học mới, cuốn “để học tốt” như một dạng thực phẩm chức năng đi kèm trong danh sách thuốc chữa bệnh dù chúng chẳng giúp học sinh thâu nạp được kiến thức. Năm này qua năm khác, bao thế hệ học sinh đã phải mua, để chép, để qua.
“Để học tốt” là một ví dụ trong trường thiên các loại sách cần thiết để có điểm ngữ văn tốt. Học thật thi thật không thể làm được nếu những đồng tiền phụ huynh và công sức, thời gian của học sinh cứ vung vít theo những “để học tốt văn học”, “tuyển tập các bài văn mẫu”... Tất cả các cuốn sách ấy đều bám sát rất kỹ luật chơi của nhà trường và hệ thống thi cử hiện tại: xử lý vấn đề soạn văn nan giải (mà các thầy cô chưa một phút tự hỏi nó có hữu dụng không), nêu đầy đủ ý sát với barem chấm điểm của từng loại đề thi từ thi học kỳ tới thi tốt nghiệp, thi đại học…
Để rồi, những đồng tiền phụ huynh đổ vào để con mình đừng có “tự do sáng tạo” sai barem chấm điểm. Để rồi, lối văn mẫu là một vấn nạn nan giải trải suốt nhiều thế hệ học sinh. Để rồi, học sinh phải mô tả bà mình tóc bạc, chống gậy dù thực tế bà ở nhà tóc nhuộm và vẫn phóng xe máy. Học sinh đã phải lặp đi lặp lại những lời nói dối, miêu tả của người khác thành của mình để đảm bảo không phiền hà gì ở phần lời phê giáo viên trong mỗi bài kiểm tra.
Ấy là vấn nạn văn mẫu ở nhà trường. Những vấn đề kỹ thuật liên quan tới dạy học, cách ra đề, lời giải và cách chấm thi sẽ là vấn đề kỹ thuật mà Bộ trưởng cùng cộng sự có thể xử lý được. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh rằng sẽ chú trọng hơn tới công tác sát hạch. Đó cũng là chỉ dấu rõ ràng rằng Bộ trưởng thấy lối ra của nạn văn mẫu trong nhà trường và triệt tiêu tư duy văn mẫu.
Điều quan trọng hơn, Bộ trưởng có nhấn mạnh việc phải củng cố Tiếng Việt cho học sinh. Một thời gian rất dài chúng ta loay hoay các nỗ lực tăng cường ngoại ngữ. Ở đô thị, trình độ ngoại ngữ của học sinh đã lên thấy rõ. Nhưng ở chiều ngược lại, với cách học văn, Tiếng Việt qua các cuốn sách có lời giải, khuôn mẫu sẵn có thì trình độ Tiếng Việt là dấu hỏi rất lớn.
Trước khi giỏi bất cứ ngôn ngữ gì, học sinh nên nắm vững căn cơ Tiếng Việt cái đã. Việc giỏi Tiếng Việt cũng làm cho công cuộc thoát văn mẫu dễ hơn. Đồng thời, giỏi từ vựng, ngữ pháp Tiếng Việt thì học các ngoại ngữ đều thuận bề hơn. Quan trọng hơn nhất, một thế hệ nắm vững tiếng mẹ đẻ là một thế hệ có đầy đủ tự tôn để thâu nạp các kiến thức, ngôn ngữ bên ngoài mà không sợ lai căng hay hòa tan.
Ngoài là một vị Bộ trưởng, PGS.TS Nguyễn Kim Sơn còn là một học giả, một người thầy ngạch Khoa học Xã hội. Và ông đã đánh trúng điểm nghẽn của ngành đó là tư duy văn mẫu và sự giảm sút trong việc đào bồi Tiếng Việt.
Cho dù Bộ trưởng “thuận tay” và thấu hiểu, nhưng công cuộc phá bỏ những thói quen cố hữu tới mấy mươi năm không bao giờ là đơn giản. Chỉ mong, trong quá trình thay đổi ấy, không thí sinh nào sáng tạo mà bị đánh trượt vì “phạm trường quy”.
Là nhà Hán học nổi tiếng đương đại, chắc Bộ trưởng cũng cân nhắc điều này.
 Cầm đèn chạy trước xe tang Những gì đang diễn ra hiện nay ở Sài Gòn đã tự nó chứng minh các cán bộ lãnh đạo của Sở Tài nguyên và ... |
 Nữ cán bộ công đoàn được lãnh đạo công ty tin tưởng, người lao động trân quý Với vai trò Chủ tịch Công đoàn ở một doanh nghiệp tư nhân, chị Nguyễn Thị Anh Điệp luôn là cầu nối giữa đoàn viên, ... |
 Công đoàn bổ sung đối tượng được hỗ trợ khẩn cấp Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam vừa ban hành quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều trong việc chi hỗ trợ khẩn ... |
