Thứ sáu 29/03/2024 15:36

Tín dụng đen trong công nhân lao động

Đời sống - TS. NHẠC PHAN LINH - CN. NGỌ DUY TÂN CƯỜNG - Viện Công nhân và Công đoàn

Theo báo cáo của Công an các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Đà Nẵng, Quảng Nam, Đồng Nai, Bình Dương (khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn năm 2021), tín dụng đen (TDĐ) trong công nhân lao động (CNLĐ) tại địa bàn các khu công nghiệp (KCN) xuất hiện dưới nhiều hình thức tinh vi và phức tạp, gây ra rất nhiều hệ lụy cho CNLĐ khi họ rơi vào “vòng xoáy” của “ma trận” tín dụng bất hợp pháp này.
Tín dụng đen trong công nhân lao động
Cán bộ Viện Công nhân và Công đoàn khảo sát tình hình vay tín dụng trong CNLĐ tại khu trọ xã Tam Thăng, thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam. Ảnh: T. C.

Phương thức tinh vi trong tiếp cận công nhân

Điển hình là việc tổ chức nhóm “hụi” tại các doanh nghiệp, mà chủ hụi là đối tượng cho vay nặng lãi, hoặc chính là công nhân trong nhà máy. Các tổ chức TDĐ thường núp bóng thông qua hình thức hợp đồng mua bán dân sự, chuyển nhượng, chuyển đổi tài sản, thậm chí gán tài sản cố định, yêu cầu người vay cầm cố, bán tài sản để có tiền mặt, sau đó thu hồi tài sản qua hệ thống định vị, hoặc báo mất trộm tài sản để nhờ lực lượng chức năng thu hồi lại.

Ngoài ra, các đối tượng cho vay sử dụng thủ đoạn với tên gọi “Quỹ đảm bảo khoản vay”. Trong trường hợp cho vay 10 triệu đồng/30 ngày, người đi vay chỉ thực nhận về 8 triệu đồng, còn 2 triệu đồng là quỹ đảm bảo - hay bảo hiểm khoản vay, hết 30 ngày người vay vẫn phải trả đủ 10 triệu đồng cộng với lãi suất vay. Đối với quá trình thu hồi nợ, đối tượng thường chặn số, ngắt liên lạc đối với người vay nếu đến ngày thu hồi nợ, mục đích nhằm để người vay bị quá hạn, qua đó thu lãi nợ chậm trả, hoặc phạt tiền trực tiếp vào tiền vay khiến số tiền lãi tiếp tục nhân lên.

Người đi vay lại trở thành môi giới cho vay TDĐ

Các tổ chức TDĐ hoạt động không khoa trương mà chuyển sang hình thức tổ chức âm thầm, sử dụng nhiều lực lượng hỗ trợ, mở rộng đội ngũ cộng tác viên là các “chân rết” trong chính các doanh nghiệp. Theo báo cáo tình hình hoạt động cho vay tín dụng của Quỹ Tài chính Vi mô CEP (chi nhánh Bình Dương), xuất hiện nhiều cá nhân, tổ chức người nước ngoài, tạo các ứng dụng cho vay tiền, sử dụng người Việt Nam đứng tên, thuê người xâm nhập các công ty, tổ chức, tạo dựng người vay đầu khi không trả kịp thời hạn, thỏa thuận giảm lãi bằng cách mời thêm các đối tượng vay mới, hoặc làm thuê cho chúng.

Đối với công nhân, NLĐ đang là “con nợ” để được giảm lãi suất, họ chấp nhận giới thiệu, mời thêm người vay. Theo kết quả phỏng vấn sâu NLĐ, trong các doanh nghiệp xuất hiện tình trạng NLĐ là người đi vay sau khi không trả được lãi lại trở thành “chân rết”, lôi kéo công nhân, NLĐ khác.

Tín dụng đen trong công nhân lao động
Công an tỉnh Bình Dương báo cáo tình hình hoạt động tội phạm tín dụng đen trên địa bàn tỉnh, đặc biệt tại các KCN đông CNLĐ. Ảnh: T.C.

Để quá trình lôi kéo được hiệu quả, nhóm đối tượng cho vay nóng bên ngoài thường tập trung dụ dỗ, cài cắm, lôi kéo những vị trí gần nhất với công nhân như ca trưởng, chuyền trưởng, thợ chính, đồng nghiệp… thậm chí là bảo vệ tại doanh nghiệp trở thành lực lượng “tuyển mộ”, mở rộng số lượng người vay. Đa phần CNLĐ tin tưởng các đối tượng này đã trực tiếp mở thủ tục vay, sau đó trở thành con nợ và rơi vào vòng xoáy của “vay - trả - vay” rồi lại trở thành đối tượng môi giới, thậm chí trực tiếp cho vay.

53,2% NLĐ phải đi vay tiền

Số liệu khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn cho thấy, có đến 53,2% NLĐ đã từng vay tiền ít nhất một lần. Trong đó, nhiều người từng phải vay TDĐ với mức lãi suất cao hơn từ 1.000 – 2.000 đồng/1 triệu đồng/ngày trong điều kiện phải lựa chọn khoản vay kéo dài tối thiểu từ 1 đến trên 2 năm. Ngoài ra vẫn còn các mức vay ngắn hạn nhưng lãi suất được tính cao hơn (từ 5.000, 10.000, 15.000 đồng/1 triệu/1 ngày trở lên).

Theo ghi nhận, nhiều trường hợp người vay gặp điều kiện tính lãi, phạt nộp muộn, yêu cầu đóng bảo hiểm cho khoản vay nhưng vẫn phải chấp nhận chi trả theo lãi suất hằng tháng của đối tượng/tổ chức cho vay. Lý do vì khi vay, NLĐ đã gửi thông tin giấy tờ tùy thân, thông tin cá nhân cho các đối tượng cho vay (do vậy họ lo sợ dễ bị lợi dụng, tung thông tin tới các mối quan hệ của bản thân). Điều này cũng trở thành cản trở đối với họ trong quá trình tố cáo, trình báo hoạt động của các đối tượng cho vay nặng lãi hay TDĐ.

Thời gian qua cũng nổi lên nhiều vụ việc CNLĐ vỡ mộng, điêu đứng vì nợ nần liên quan đến các sàn chứng khoán, sàn tiền ảo do kẻ gian lập ra lôi kéo người tham gia rồi cố tình đánh sập, rút tiền bỏ trốn.

Tín dụng đen trong công nhân lao động

Giá cả sinh hoạt các mặt hàng thiết yếu đều leo thang, khiến người lao động trở nên túng quẫn hơn, nhất là nhu cầu tài chính để trang trải cuộc sống. Ảnh minh họa.

Vay TDĐ để chi trả chi phí sinh hoạt, chỗ ở

Theo khảo sát, 78,5% CNLĐ vay TDĐ chủ yếu sử dụng cho mục đích lo sinh hoạt phí cho gia đình và xây sửa nhà, lo chi phí chỗ ở. Một bộ phận lại tìm đến TDĐ để phục vụ nhu cầu vay vốn không hợp pháp (tiền ảo, cờ bạc, ma tuý, kinh doanh phi pháp, ...), hoặc do thói quen tiêu dùng, tâm lý e ngại không muốn người khác biết bản thân cần vay tiền, ngại tiếp xúc với ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng của công đoàn.

Với thủ tục nhanh chóng, tiện lợi, không thế chấp, không cần biết mục đích vay vốn, chỉ cần một số loại giấy tờ tùy thân cơ bản như CMND, giấy phép lái xe, hóa đơn tiền điện… là có thể được giải ngân từ 10 triệu đến 50 triệu đồng trong ngày, được tư vấn nhiệt tình, chu đáo, thủ tục không rườm rà như tại các tổ chức tín dụng hợp pháp. Một số CNLĐ sử dụng tiền nhàn rỗi để trực tiếp cho vay dưới dạng lãi suất cao (một hình thức của TDĐ) hoặc tham gia với vai trò trung gian, huy động vốn, gây rủi ro rất lớn cho cả người cho vay và đi vay, dẫn đến tình trạng vỡ nợ, hụi, họ xảy ra ở nhiều địa phương.

Về mặt khách quan, hệ quả dịch bệnh khiến NLĐ gặp rất nhiều khó khăn trong chi trả chi phí cuộc sống. Giá cả sinh hoạt các mặt hàng thiết yếu đều leo thang, khiến NLĐ trở nên túng quẫn hơn, nhất là nhu cầu tài chính để trang trải cuộc sống.

Tài chính vi mô của công đoàn khó tiếp cận lao động doanh nghiệp

Mặc dù các tổ chức tín dụng đã tích cực đa dạng hóa các sản phẩm cho vay, như tổ chức Tài chính Vi mô CEP Chi nhánh Thủ Dầu Một, Bình Dương năm 2021, đã giải ngân cho 27 CĐCS là doanh nghiệp, 1.662 công nhân, NLĐ với tổng số tiền 8 tỉ 310 triệu đồng. Tuy nhiên, dù nhu cầu vay lớn, nhưng việc tiếp cận giữa bên cho vay và người cần vay lại không dễ dàng; do tiếp cận nguồn vốn vay theo lý giải còn nhiều thủ tục cần xác nhận từ phía doanh nghiệp. Xuất hiện tình trạng người vay không trả được lãi cao, bị các đối tượng xấu giới thiệu vay từ quỹ CEP để chi trả các khoản vay lãi quá hạn, điều này vô tình tạo ra các khoản nợ xấu, nợ khó đòi, hạn chế năng lực cho vay của quỹ CEP; nhiều khoản nợ khó đòi được gửi thông tin về doanh nghiệp cũng khiến người sử dụng lao động có cái nhìn không đúng, không thiện cảm, không quan tâm và chưa tạo điều kiện cho CĐCS phối hợp triển khai với CEP.

Bên cạnh đó, khó khăn trong việc tiếp cận đối tượng cần vay còn diễn ra trong quá trình tiếp cận doanh nghiệp, CNLĐ khi xảy ra tình trạng đơn vị cho vay chính thống bị đe dọa, “hỏi thăm”, thậm chí bị các đối tượng cho vay TDĐ tổ chức “tuyên truyền ngược” cho công nhân.

Tín dụng đen trong công nhân lao động
Đoàn công tác của Viện Công nhân và Công đoàn làm việc cùng LĐLĐ tỉnh, Công an tỉnh Đồng Nai về hoạt động tội phạm tín dụng đen trong CNLĐ. Ảnh: T. CƯỜNG.

Những hệ lụy của TDĐ trong CNLĐ

Từ những vấn đề trên, không ít trường hợp CNLĐ đã sa bẫy TDĐ; trở thành con nợ không có khả năng thanh toán, bị hăm dọa, đánh đập, thậm chí họ phải bỏ trốn đi nơi khác hoặc nghỉ việc về quê. Nổi lên tình trạng gây sức ép đòi nợ bằng cách gọi điện, nhắn tin giả danh các cơ quan bảo vệ pháp luật để đe dọa hoặc sử dụng thông tin cá nhân, danh bạ, tài khoản mạng xã hội của người đi vay… để bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, phát tán cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp người đi vay.

Tại một số địa bàn KCN, xảy ra một số vụ án giết người, đe dọa giết người, cố ý gây thương tích, bắt giữ người trái pháp luật, hủy hoại tài sản, cướp, cướp giật… có nguyên nhân từ TDĐ. Một số CNLĐ bị lôi kéo vào các băng nhóm, tội phạm, gây mất an ninh trật tự, bức xúc dư luận. Những hệ lụy từ TDĐ là vô cùng to lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sức khỏe và tính mạng của rất nhiều CNLĐ.

Báo cáo của Bộ Công an năm 2021 cho biết, cơ quan Công an các địa phương đã tiếp nhận, phát hiện 1.047 vụ án, vụ việc và 1.718 người liên quan tới TDĐ, qua đó khởi tố 554 vụ, xử phạt hành chính 375 vụ. Các tội danh liên quan tới hoạt động TDĐ là giết người, cố ý gây thương tích, làm nhục người khác, bắt giữ người trái pháp luật, xâm phạm chỗ ở, cướp tài sản, bắt cóc, cưỡng đoạt tài sản, lừa đảo, hủy hoại tài sản, cũng từ đây mà ra. Tuy đã khởi tố, đưa ra xét xử nhiều vụ án điển hình, nhưng tình trạng TDĐ vẫn đang tạo ra những điểm nóng về an ninh trật tự, an toàn xã hội nói chung, an ninh con người trong CNLĐ nói riêng.
Trọng tâm của công tác công đoàn trong an toàn, vệ sinh lao động Trọng tâm của công tác công đoàn trong an toàn, vệ sinh lao động

Sau 25 năm thực hiện Bộ luật Lao động, qua hơn 08 năm triển khai Chỉ thị số 29 của Ban Bí thư Trung ương ...

Chính sách tăng thời giờ làm thêm của người lao động dự kiến áp dụng đến hết tháng 12 Chính sách tăng thời giờ làm thêm của người lao động dự kiến áp dụng đến hết tháng 12

Ông Hà Tất Thắng - Cục trưởng Cục An toàn lao động (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết, chính sách ...

Những hoạt động trọng tâm trong Tháng Công nhân của LĐLĐ tỉnh Thừa Thiên Huế Những hoạt động trọng tâm trong Tháng Công nhân của LĐLĐ tỉnh Thừa Thiên Huế

Hưởng ứng Tháng Công nhân năm 2022, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh Thừa Thiên Huế cùng các cấp Công đoàn đã đề ra những ...

Chia sẻ
In bài viết

Tin cùng chuyên mục

Vùng than xanh nắng mùa sau

Người lao động -

Vùng than xanh nắng mùa sau

Tôi đến Quảng Ninh nhiều lần, xem phim, phóng sự tư liệu về vùng than khá nhiều, nhưng đây lần đầu tiên được sống cùng thợ lò. Tôi từng nghe bài hát “Tôi là người thợ lò” qua giọng hát của NSND Quang Thọ - một nghệ sỹ gốc Quảng Ninh không biết bao nhiêu lần. Thế nhưng, khi được tiếp xúc người thợ mỏ từ dưới hầm lò lên nghỉ ca, chỉ có duy nhất hàm răng màu trắng, cảm xúc thật khác biệt.

Chàng trai 14 năm tình nguyện vá đường

Đời sống -

Chàng trai 14 năm tình nguyện vá đường

Làm việc tốt có nhiều cách nhưng chọn cách đi vá đường như Phạm Văn Hiếu chắc không nhiều. 14 năm qua cứ gặp đoạn đường nào bị hỏng là Hiếu vá đường để người tham gia giao thông đi lại được an toàn.

Tăng lương tối thiểu 200.000 - 280.000 đồng để đảm bảo mức sống tối thiểu

Đời sống -

Tăng lương tối thiểu 200.000 - 280.000 đồng để đảm bảo mức sống tối thiểu

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề xuất điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng 6% so với mức hiện hành để áp dụng từ ngày 01/7/2024.

Cần đảm bảo công bằng khi tăng lương hưu

Đời sống -

Cần đảm bảo công bằng khi tăng lương hưu

Với mức đề xuất tăng lương hưu 8% từ 1/7/2024 của ngành Bảo hiểm xã hội, cán bộ hưu trí bày tỏ nhiều tâm tư, mong muốn có một mức tăng thỏa đáng để cho họ đỡ thiệt thòi.

Công bố giải thưởng tuần 1 cuộc thi video clip "Chuyện đời tôi"

Đời sống -

Công bố giải thưởng tuần 1 cuộc thi video clip "Chuyện đời tôi"

Video chủ đề bữa cơm gia đình của TikToker Trâm Mốc thu hút hơn 63 nghìn lượt xem, nhận giải thưởng tuần 1 cuộc thi "Chuyện đời tôi".

Nếu lương hưu tăng 15%, cuộc sống của hưu trí có nhàn hơn?

Người lao động -

Nếu lương hưu tăng 15%, cuộc sống của hưu trí có nhàn hơn?

Đề xuất lương hưu tăng 15% từ ngày 1/7/2024 là thông tin đang được những người hưu trí đón nhận với nhiều tâm trạng khác nhau.

Bản tin công nhân: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương Bản tin công nhân

Bản tin công nhân: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương

Bản tin công nhân ngày 28/3/2024 gồm những nội dung chính sau: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương; Nhà trọ công nhân - người ưu tiên giá rẻ, người chọn an ninh; Hòa Bình: Thêm khu công nghiệp, cơ hội việc làm cho hành nghìn người...

Đề xuất hai phương án mới nhất về rút bảo hiểm xã hội một lần Tôi công nhân

Đề xuất hai phương án mới nhất về rút bảo hiểm xã hội một lần

Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã có báo cáo một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) (sửa đổi), sẽ cho ý kiến tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách. Trong đó đưa ra 2 phương án về rút BHXH một lần.

Talk Công đoàn: Kêu gọi nguồn lực chăm lo đoàn viên thì không có gì ngại Talk Công đoàn

Talk Công đoàn: Kêu gọi nguồn lực chăm lo đoàn viên thì không có gì ngại

Đồng chí Vàng A Lả - Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Sơn La chia sẻ trên Talk Công đoàn về việc kêu gọi các nguồn lực để chăm lo cho đoàn viên và người lao động.

Thể lệ cuộc thi về Fanpage công đoàn cơ sở ngành Dệt May Việt Nam Infographic

Thể lệ cuộc thi về Fanpage công đoàn cơ sở ngành Dệt May Việt Nam

Công đoàn Dệt May Việt Nam vừa ban hành Kế hoạch tổ chức Cuộc thi xây dựng và quản trị Fanpage Công đoàn cơ sở năm 2024.
Bản tin công nhân: Hà Nội dừng giải quyết bảo hiểm thất nghiệp trực tiếp tại 13 sàn vệ tinh Bản tin công nhân

Bản tin công nhân: Hà Nội dừng giải quyết bảo hiểm thất nghiệp trực tiếp tại 13 sàn vệ tinh

Bản tin công nhân ngày 27/3 gồm những nội dung chính sau: Hà Nội dừng giải quyết bảo hiểm thất nghiệp trực tiếp tại 13 sàn vệ tinh; Vì sao thẻ BHYT mẫu mới không ghi ngày hết hạn sử dụng? Trả lương “chín chữ số” mỗi tháng, doanh nghiệp vẫn “đỏ mắt” tìm nhân lực...

Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ thúc đẩy hợp tác vì người lao động Video

Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ thúc đẩy hợp tác vì người lao động

Chiều ngày (19/3), tại trụ sở Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, đã diễn ra Hội đàm giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ nhằm thúc đẩy hợp tác vì người lao động.

Đọc thêm

Doanh nghiệp dồi dào đơn hàng, người lao động phấn khởi tăng ca

Đời sống -

Doanh nghiệp dồi dào đơn hàng, người lao động phấn khởi tăng ca

Từ cuối năm 2023 đến nay, nhiều doanh nghiệp tại tỉnh Thừa Thiên Huế đã phục hồi đơn hàng, người lao động phấn khởi khi được tăng ca, cải thiện thu nhập.

Trợ cấp cho người có công với cách mạng sẽ tăng từ 1/7/2024

Đời sống -

Trợ cấp cho người có công với cách mạng sẽ tăng từ 1/7/2024

Người có công với cách mạng sẽ được tăng trợ cấp khi cải cách tiền lương thực hiện toàn diện từ ngày 1/7/2024.

Tăng lương hưu, trợ cấp BHXH: Bộ Tài chính đề nghị tính toán lại mức phù hợp

Người lao động -

Tăng lương hưu, trợ cấp BHXH: Bộ Tài chính đề nghị tính toán lại mức phù hợp

Bộ Tài chính đề nghị Bộ LĐ-TB&XH xem lại đề xuất tăng lương hưu, các khoản trợ cấp vì kinh phí tăng lên vượt khả năng cân đối của ngân sách.

Cô gái Khmer với hành trình “làm hoa rót mật cho đời”

Đời sống -

Cô gái Khmer với hành trình “làm hoa rót mật cho đời”

Cầm cố hết tài sản để mong có được “mật ngọt”, nhưng những gì chị Chal Thi nhận được lại là “quả đắng”. Trong lúc ấy, chị đã không buông xuôi, ngày ngày cần mẫn như con ong “làm hoa rót mật cho đời”.

Trà Vinh: Tạo điều kiện cho người đi lao động nước ngoài

Thị trường lao động -

Trà Vinh: Tạo điều kiện cho người đi lao động nước ngoài

Tỉnh Trà Vinh có nhiều chính sách hỗ trợ và tạo điều kiện tối đa cho những người đi lao động ở nước ngoài. Qua đó, không chỉ giải quyết công ăn việc cho người dân, mà còn giúp họ vươn lên khấm khá, xây dựng quê hương phát triển…

Giáo viên băn khoăn khi cải cách lương bỏ phụ cấp thâm niên

Đời sống -

Giáo viên băn khoăn khi cải cách lương bỏ phụ cấp thâm niên

Bắt đầu từ 01/7/2024, lương giáo viên sẽ thay đổi theo nguyên tắc cùng mức độ phức tạp công việc sẽ có mức lương như nhau, không còn chế độ phụ cấp thâm niên. Chính vì thế, không ít giáo viên bày tỏ những băn khoăn.

Nhọc nhằn nghề "bảo mẫu" cho những mảnh đời bất hạnh

Đời sống -

Nhọc nhằn nghề "bảo mẫu" cho những mảnh đời bất hạnh

Được ví như “bảo mẫu”, các nhân viên công tác xã hội Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh Lâm Đồng cần mẫn mỗi ngày, trao yêu thương cho những mảnh đời bất hạnh. Họ cũng rất mong có thêm chính sách ưu đãi xứng đáng.

Những lao động vất vả mưu sinh ở lò than

Đời sống -

Những lao động vất vả mưu sinh ở lò than

Người ta hay ví von rằng: “Những người phụ nữ làm than ở Xuân Hòa nổi lửa, mang sự ấm áp đến mọi nhà nhưng bản thân mình luôn lem luốc”.

Vụ ngừng việc tập thể ở Đồng Nai: Tất cả công nhân đã trở lại làm việc

Đời sống -

Vụ ngừng việc tập thể ở Đồng Nai: Tất cả công nhân đã trở lại làm việc

Hơn 1.700 công nhân Công ty TNHH Timber Industries đã trở lại làm việc bình thường sau ngừng việc tập thể.

“Tôi được sống thêm lần nữa!”

Đời sống -

“Tôi được sống thêm lần nữa!”

Trong hoàn cảnh ngặt nghèo, cô giáo Tường được công đoàn kêu gọi hỗ trợ kinh phí ghép thận.