Quốc khánh 2/9 và mối lương duyên Việt - Mỹ

Trong khi ôn lại lịch sử của ngày Quốc khánh, bỗng tôi thấy hiện ra một điều vô cùng bất ngờ, thú vị. Đó là mối quan hệ hữu nghị Việt - Mỹ giống như là một mối lương duyên “từ trên trời rơi xuống”, rất đặc biệt và rất hiếm có của 2 đất nước và dân tộc này.

Trong một bài báo đăng trên báo Công an Nhân dân vào tháng 5 năm 2010, nhà báo Đặng Vương Hưng đã kể lại một câu chuyện rất đáng nhớ.

Theo thỏa thuận giữa lãnh tụ Hồ Chí Minh và tướng Mỹ Chennault, tháng 7/1945, một đơn vị tình báo đặc nhiệm mang bí danh "Con Nai" (The Deer Team) thuộc tổ chức OSS (The Office of Strategic Services, tiền thân của CIA Mỹ) đại diện cho quân Đồng Minh đã nhảy dù xuống Tân Trào để phối hợp với Việt Minh chống phát xít Nhật.

Lũng Cò (nay thuộc thôn Đồng Đon, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) có một dải đất rộng khoảng 4 héc-ta, nằm trong một thung lũng hẹp, bốn xung quanh được bao bọc bởi các ngọn núi và những quả đồi thấp cây cối um tùm, rậm rạp, rất phù hợp để xây dựng một sân bay dã chiến tiếp nhận máy bay chở hàng viện trợ của quân Đồng Minh.

Giữa tháng 6/1945, khoảng 200 người dân địa phương đã lao động với tinh thần cố gắng hết mình. Dự kiến công việc làm trong một tuần, nhưng với quyết tâm cao và nhiệt tình cách mạng, nên chỉ sau có hai ngày phát dọn, san gạt, đầm, một sân bay dã chiến đã hình thành. Có lẽ, đây là một trong những "kỷ lục" xây dựng sân bay nhanh nhất thế giới?

Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chụp ảnh lưu niệm cùng một số thành viên của nhóm đặc nhiệm Mỹ “Con Nai” năm 1945. Nguồn: TTXVN

Sân bay Lũng Cò có chiều dài 400 mét và rộng 20 mét, đường băng trải dài theo hướng Nam - Bắc. Các cán bộ ở đây đã cắm những lá cờ trắng ở hai bên làm hoa tiêu, loại máy bay vận tải hạng nhẹ L5 của Không quân Mỹ có thể hạ cánh và cất cánh an toàn. Đây là sân bay đầu tiên do chính bàn tay và khối óc của chúng ta làm nên và cũng có thể coi đây là "Sân bay Quốc tế" đầu tiên của Chính quyền Cách mạng Việt Nam.

Tiếp đó, nhóm đặc nhiệm "Con Nai", đã cùng các chiến sĩ Việt Minh thành lập "Đại đội Việt - Mỹ" khoảng 200 người, do đồng chí Đàm Quang Trung (sau này là Thượng tướng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Quân khu Một, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước) chỉ huy, Thiếu tá A.K.Thomas làm cố vấn, nhằm chung mục tiêu chống phát xít Nhật.

Chính đơn vị này đã tham dự lễ xuất quân từ cây đa Tân Trào sau khi Quốc dân Đại hội và Quân lệnh số 1 phát động khởi nghĩa. Họ đã cùng chúng ta hành quân qua Thái Nguyên, về tận Hà Nội. Cho dù sau đó những người lính Mỹ này đã được lệnh cấp trên "án binh bất động" (ngồi im xem Việt Minh và Nhật đánh nhau), thì đó vẫn là lực lượng nước ngoài duy nhất đứng bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc Cách mạng Tháng Tám.

Trước khi trở về nước, những thành viên của của nhóm "Con Nai" đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi gắm một sứ mệnh đặc biệt: Chuyển giúp thư của Người đến Chính phủ Mỹ, đề nghị Tổng thống Truman công nhận độc lập của Việt Nam! Nhưng tiếc là thời điểm ấy, nước Mỹ chỉ tập trung quan tâm đến châu Âu, bỏ qua khu vực Đông Nam Á. Và lịch sử đã đi theo hướng khác: Hai nước trở thành đối thủ trong cuộc chiến 20 năm…

Thế rồi 78 năm sau hôm đó, cũng vào dịp Quốc khánh 2/9, cụ thể là chiều qua 1/9, lúc 16 giờ, chiếc máy bay vận tải hạng nặng Boeing C-17 Globemaster III chở theo đồ dùng, xe đặc chủng và các phương tiện phục vụ chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Joe Biden trong 2 ngày 10 và 11/9/ 2023 theo lời mời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đáp xuống sân bay Nội Bài, Hà Nội.

Từ cuộc nhảy dù tháng 7 năm 1945 xuống chiến khu Tuyên Quang của nhóm đặc nhiệm Mỹ “Con Nai” cho tới chuyến bay đặc biệt của Không lực Hoa Kỳ hạ cánh xuống sân bay Nội Bài hôm qua vào trước thềm ngày Quốc khánh Việt Nam khiến chúng ta liên tưởng tới một điều hết sức thú vị. Đó là mối lương duyên Việt - Mỹ dường như luôn là “từ trên trời rơi xuống”, như một định mệnh lịch sử để làm nên mối bang giao giữa 2 quốc gia và tình hữu nghĩ giữa nhân dân 2 nước Việt - Mỹ trong 78 năm qua.

Cũng liên quan đến chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ vào những ngày đầu tháng 9 lịch sử này, tôi cũng muốn nhắc tới một sử liệu về Tổng thống Joe Biden.

Hoá ra từ cách đây 48 năm, ông Biden đã có một mối duyên nợ với người Việt Nam chúng ta. Năm 1975, vào thời điểm cuối của cuộc chiến tranh Việt Nam, Joe Biden, khi đó là Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, đã cực lực phản đối Chương trình nhân đạo của Chính phủ Mỹ nhằm di tản người Việt sang Mỹ.

Ông Biden cho rằng, Mỹ "không bị ràng buộc bởi lý do đạo đức hay bất kỳ thứ gì" về việc này. Ông phát biểu xanh rờn và lạnh lùng: “Hoa Kỳ không bị ràng buộc phải di tản dù 1 hay 100.001 người Nam Việt Nam".

"Chúng ta cần tập trung vào việc rút lính Mỹ ra. Còn di tản người Việt và viện trợ quân sự cho Nam Việt Nam là vấn đề khác... Tôi sẽ bỏ phiếu cho bất kỳ khoản tiền nào để rút người Mỹ về. Nhưng tôi không muốn nó bị lẫn lộn với việc di tản người Việt."

Trong cuộc bỏ phiếu cấp kinh phí dành cho chương trình di tản người Việt, ông Biden là một trong 3 người tại Ủy ban đối ngoại và một trong 14 người tại Thượng viện đã bỏ phiếu chống. Tuy nhiên sau đó, Quốc hội Mỹ vẫn thông qua việc cấp kinh phí và di tản khoảng 130 ngàn người Việt. (Theo tự truyện "Promises To Keep..." của Joe Biden - nguồn internet)

Có thể có lúc “nợ” nhiều hơn “duyên” và có lúc ngược lại, “duyên” nhiều hơn “nợ”, nhưng lịch sử đã cho thấy ngay từ khi lập nước 2/9/1945, Nhà nước và Nhân dân ta luôn có một mối lương duyên với Hoa Kỳ và những người dân Mỹ.

Cho nên, hôm nay Quốc khánh, ôn lại một số sử liệu và tư liệu về mối lương duyên đặc biệt Việt - Mỹ đó, cũng là một cách để chúng ta cùng nhau thêm một lần xoá bỏ hận thù, khép lại quá khứ đau thương, giữ gìn kỉ niệm tốt đẹp, hướng tới tương lai tươi sáng, đồng sức đống lòng phát triển và nâng tầm hợp tác Việt - Mỹ, xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh và thân thiện với mọi quốc gia trên thế giới, như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng mong mỏi và kêu gọi trong bản Tuyên ngôn Độc lập đọc tại Quảng trường Ba Đình vào chiều ngày 2/9 của 78 năm trước.

AN VINH