Phong tục Tết cổ truyền: Cỗ cúng Tất niên, tiễn năm cũ, đón năm mới
Đời sống - 23/01/2020 13:13 Dương Minh Hoàng
Bàn thờ và mâm cỗ cúng Tất niên trong nhà. Ảnh thanhnien.vn |
Tất niên có thể là một bữa tiệc liên hoan cuối năm để bước sang năm mới (tết Tây) và là một phần trong nghi thức Tết diễn ra vào những ngày cuối năm Âm lịch, từ ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu) được gọi là ngày Tất niên. Đây là ngày các thành viên trong gia đình sum họp lại với nhau để ăn cơm buổi tất niên. Ngoài ra, tùy vào phong tục tập quán ở mỗi vùng, việc cúng tất niên có thể được gia chủ mời thêm bạn bè và người thân đến dự.
Tất niên thường diễn ra vào buổi chiều và buổi tối ngày này, người ta làm cỗ cúng tất niên sau đó dọn tiệc mời khách đến dự. Tất niên là lúc mọi người quây quần bên nhau và bên những món thức ăn và cùng chào đón năm mới, giao thừa là một phong tục tập quán lâu đời của người Việt Nam, nó mang nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt Nam.
Buổi tối ngày 30 tháng Chạp, người ta làm cỗ cúng tất niên. Giữa ngày 30 (hoặc 29) tháng Chạp và ngày mồng 1 tháng Giêng, giờ Tý (từ 23 giờ hôm trước đến 1 giờ hôm sau), trong đó thời điểm bắt đầu giờ Chính Tý (0 giờ 0 phút 0 giây ngày Mồng 1 tháng Giêng) là thời khắc quan trọng nhất của dịp Tết.
Nó đánh dấu sự chuyển giao năm cũ và năm mới, được gọi là Giao thừa. Để ghi nhận thời khắc này, người ta thường làm hai mâm cỗ. Một mâm cúng gia tiên tại bàn thờ ở trong nhà mình và một mâm cúng thiên địa ở khoảng sân trước nhà. Một số cộng đồng lấy con hổ là vật thờ thì gọi là cúng Ông Ba Mươi. Một số cộng đồng khác thì có một phần cỗ dành để cúng chúng sinh, cúng những cô hồn lang thang không nơi nương tựa.
Mâm cỗ cúng Tất niên ngoài trời. Ảnh bnews.vn |
Mâm lễ cúng Tất niên tùy theo điều kiện gia đình cũng như phong tục tập quán mỗi vùng có thể thịnh soạn hay thanh đạm, tuy nhiên một số thành phần bắt buộc phải có khi cúng theo phong tục của người Việt gồm: Gà luộc nguyên con, hương hoa, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng, bánh ngọt, cỗ mặn được bầy biện đầy đặn, trang nghiêm.
Sắp dọn bàn thờ trong gia đình người Việt thường có một bàn thờ tổ tiên, ông bà (hay còn gọi ông Vải). Cách trang trí và sắp đặt bàn thờ khác nhau tùy theo từng nhà. Bàn thờ là nơi tưởng nhớ, là thế giới thu nhỏ của người đã khuất. Hai cây đèn tượng trưng cho Mặt Trời, Mặt Trăng và hương là tinh tú.
Hai bát hương để đối xứng. Phía sau hai cây đèn thường có hai cành hoa cúc giấy với nhiều bông nhỏ bao quanh bông lớn. Có nhà cũng cắm "cành vàng lá ngọc" (một thứ hàng mã) với sự cầu mong làm ăn được quả vàng, quả bạc và buôn bán lãi gấp nhiều lần năm trước.
Ở giữa có trục "vũ trụ" là khúc trầm hương dưới dạng khúc khuỷu và vươn lên trong bát hương. Nhiều gia đình đặt xen hai cái đĩa giữa đèn và hương để đặt hoa quả lễ gọi là mâm ngũ quả (tuỳ mỗi miền có sự biến thiên các loại quả, nhưng mỗi loại quả đều có ý nghĩa của nó). Trước bát hương để một bát nước trong để coi như nước thiêng. Hai cây mía đặt ở hai bên bàn thờ là để các cụ chống gậy về với con cháu và dẫn linh hồn tổ tiên từ trên trời về hạ giới.
Quang cảnh một doanh nghiệp chuẩn bị tiệc Tất niên cho nhân viên. Ảnh nhansusaigon.com |
Vì lễ Tất niên ý nghĩa tích cực trong đời sống của người Việt nên phần lớn các công ty, xí nghiệp, thương nghiệp, hội đoàn thường tổ chức tiệc Tất niên vào buổi chiều hay buổi tối cuối năm để ăn mừng công việc, những dự án thành công, sự phát triển, tăng trưởng của công ty trong năm vừa qua, đồng thời, chào đón năm mới đang đến gần. Chính vì thế, đối với dân kinh doanh hay công sở, tiệc Tất niên còn là cơ hội để bạn gặp gỡ, giao lưu với các đồng nghiệp, nhất là những đồng nghiệp ở phòng khác ít khi gặp mặt.
Lễ cúng Tất niên là một việc trang trọng không thể thiếu ở mỗi gia đình; người thực hiện thường là đàn ông chủ nhà và chỉ tiến hành lễ cúng sau khi đã tắm rửa sạch sẽ, tỉnh táo, không uống rượu. Chủ nhà thắp hương, khe khẽ đọc với lòng thành kính bài cúng truyền thống, cảm tạ đất trời, tổ tiên đã cho một năm mưa thuận gió hòa, an khang, vật thịnh và cầu một năm mới sức khỏe, tiền tài, công danh cho gia đình mình. Cỗ cũng tất niên tuy vậy lại không quá cầu kỳ; miễn sao đủ món và quan trọng nhất là được tiến hành với tấm lòng thành kính, biết ơn.
Nhộn nhịp chợ hoa đào, mận rừng dọc quốc lộ 6 những ngày giáp tết |
Niềm vui những tấm vé xe trên "Chuyến xe Công đoàn" về quê đón Tết |
Chuyện về những người 'trốn Tết' |
Sửa sang bàn thờ đón Tết và những lưu ý quan trọng Sau ngày tiễn ông Công ông Táo về trời, các gia đình bắt đầu sửa sang bàn thờ, chuẩn bị đón Tết. Đây là nơi ... |
“28 rồi sao con chưa về?” Đầu dây bên kia điện thoại, mẹ chị Xuân bắt đầu cuộc gọi bằng câu hỏi như xé lòng: “28 rồi sao con chưa về?”. ... |
Tin cùng chuyên mục
Đời sống - 03/05/2024 16:53
Niềm vui của cô giáo sau 12 năm về nhà chồng
Sau 12 năm về nhà chồng, nhờ chương trình "Mái ấm Công đoàn", cô giáo Phạm Thị Thu Trang - đoàn viên Công đoàn Trường Tiểu học Tây Bắc Sơn (xã Phong Sơn, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế) đã có thể thực hiện được ước mơ về ngôi nhà riêng cho gia đình nhỏ của mình.
Đời sống - 03/05/2024 10:22
Công đoàn nhà trường đồng hành với học sinh thiểu số ở đô thị vàng
Song hành với việc vận động học sinh đến trường, học sinh có nguy cơ bỏ học, bằng sự quan tâm cả vật chất và tinh thần, đoàn viên, nhân viên Trường THCS Lao Bảo (Hướng Hóa, Quảng Trị) cũng thường xuyên tổ chức các lớp phụ đạo để bổ trợ kiến thức cho các em học sinh người dân tộc thiểu số. “Chúng tôi sẽ không bỏ rơi học sinh nào lại phía sau”, thầy Trần Ngọc Định - Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng nhà trường quả quyết.
Đời sống - 01/05/2024 19:43
Công nhân vệ sinh gồng mình làm việc giữa cái nắng thiêu đốt
Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, vất vả nhưng họ luôn cảm thấy tự hào bởi công việc mình làm đã góp phần làm cho môi trường thành phố thêm sạch đẹp...
Người lao động - 30/04/2024 16:47
Công nhân bị nợ lương bươn chải mưu sinh dịp lễ
Kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5, nhiều công nhân Công ty Dệt Hoà Khánh (Đà Nẵng) vẫn bươn chải để có thu nhập trang trải cuộc sống.
Đời sống - 30/04/2024 16:16
Người lao động làm việc xuyên lễ trên công trường 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối
Gác lại kỳ nghỉ 30/4-1/5, hàng ngàn kỹ sư, công nhân đang miệt mài lao động trên công trường 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối để đưa dự án về đích đúng hẹn.
Đời sống - 29/04/2024 16:51
Công nhân với vòng luẩn quẩn rút bảo hiểm xã hội một lần
Rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần nhưng chỉ đủ trang trải chi phí sinh hoạt trong 2 tháng, nữ công nhân chỉ biết than trời.
- Lịch nghỉ hè của học sinh ở 63 tỉnh, thành năm 2024
- Niềm vui của cô giáo sau 12 năm về nhà chồng
- BIDV ưu đãi khách hàng sử dụng dịch vụ thu chi hộ trên nền tảng InfoPlus
- Bí quyết quản lý tài chính thông minh - Tiết kiệm chi tiêu hiệu quả với thẻ tín dụng
- Vietcombank tiếp tục là ngân hàng sáng tạo và kinh doanh hiệu quả nhất Việt Nam