Lịch sử không phải là truyền thuyết
Mấy ngày qua có hai câu chuyện liên quan đến lịch sử được dư luận quan tâm, sôi nổi luận bàn cả trên báo chí chính thống lẫn mạng xã hội. Đó là cần duy trì môn Lịch sử trong nhà trường như thế nào và vì sao một lễ hội ở Côn Đảo lại được Nhà nước chính thức công nhận là di sản?
 |
| Bộ Văn hóa -Thể thao và Du lịch vừa quyết định công nhận Lễ giỗ Thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) là di sản phi vật thể. Ảnh: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu |
Ở bài viết này, chúng tôi xin phép chưa bàn đến việc dạy môn Lịch sử trong nhà trường mà chỉ bàn về việc Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch vừa quyết định công nhận Lễ giỗ Thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) là di sản phi vật thể đã khiến dư luận, nhất là giới sử học hết sức băn khoăn, e ngại và có nhiều ý kiến phản biện.
Trước đó, năm 2007, miếu An Sơn thuộc huyện Côn Đảo thờ bà Phi Yến được tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu công nhận là Di tích văn hóa cấp tỉnh, mới đây huyện Côn Đảo có tên đường Hoàng Phi Yến. Vậy bà Hoàng Phi Yến là ai?
Theo một số tài liệu và dân gian lưu truyền bắt nguồn từ Côn Đảo thì bà là thứ phi của vua Gia Long. Vì ngăn cản nhà vua đừng dựa vào Pháp, kẻo mang tội "cõng rắn cắn gà nhà" nên Nguyễn Ánh (tức vua Gia Long lúc chưa lên ngôi) tức giận ném xuống biển.
Nơi bà mất chính là Côn Đảo. Nhớ thương bà, người dân lập miếu thờ từ rất nhiều năm trước. Dân gian còn nói tên tục của bà là Lê Thị Răm, có con là Hoàng tử Cải, nên truyền tụng câu ca: "Gió đưa cây cải về trời/Rau răm ở lại chịu lời đắng cay". Câu chuyện nghe qua có vẻ như thật vì lớp lang, cụ thể.
Nhưng theo các nhà nghiên cứu thì vua Gia Long không có bà phi nào là Hoàng Phi Yến hay Lê Thị Răm như dân gian vẫn lưu truyền cũng không có ai là Hoàng tử Cải cả. Và cho đến giờ này, chưa có tư liệu lịch sử nào chứng thực vua Gia Long đặt chân đến Côn Đảo.
Theo các nhà khoa học, đó chẳng qua là một truyền thuyết của cư dân vùng biển được gắn với một nhân vật lịch sử và lâu ngày trở thành tín ngưỡng dân gian. Vậy mà truyền thuyết dần dà lại được công nhận là lịch sử.
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa thì ông rất bất ngờ trước thông tin này và khẳng định truyền thuyết không phải là lịch sử. Ông nói: "Nội dung này nếu được công nhận là một di sản quốc gia thì đây là việc làm vô cùng tắc trách".
Còn PGS.TS. Sử học Đỗ Bang đã bày tỏ ý kiến trên trang cá nhân của mình như sau: "Từ một truyền thuyết phổ biến của cư dân vùng biển, hư cấu, đặt tên, gán ghép cho một nhân vật lịch sử mang tính xuyên tạc, bóp méo sự thật lịch sử để trở thành di tích lịch sử rồi nâng thành lễ hội quốc gia. Đề nghị cần có hội thảo khoa học để đánh giá sự việc này và sự chính xác của hồ sơ khoa học công nhận di tích An Sơn năm 2007, di sản phi vật thể quốc gia năm 2022".
Cần khẳng định ngay rằng chúng ta không hề xem nhẹ, càng không phủ nhận vai trò của truyền thuyết. Nó là một phần của tín ngưỡng dân gian, làm phong phú đời sống tinh thần và văn hóa của cộng đồng, giúp cho nhiều cảm xúc tích cực thăng hoa. Rất nhiều truyền thuyết mang bóng dáng, thậm chí hồn vía của lịch sử, dù bản thân nó không thể đồng nhất với chính sử. Và đó là vai trò quan trọng không thể thay thế được của truyền thuyết.
Tuy nhiên cũng cần thêm một khẳng định lịch sử, chính sử không phải là truyền thuyết. Không thể tùy tiện hư cấu, pha trộn lịch sử. Bởi lịch sử không phải là một nồi lẩu thập cẩm muốn bỏ các thứ thực hư vào thế nào cũng được, càng không phải là chiếc bánh vẽ, giả hiệu nhưng được dán tem nhãn lịch sử. Không thể để lộng giả thành chân.
Trong tình trạng môn Lịch sử đang có nhiều thất thế thì những việc như trên thật đáng quan tâm và lo ngại. Cần có sự vào cuộc khẩn trương của các nhà quản lý, các nhà khoa học và cộng đồng để minh định nội dung đang bàn, trả lại sự thật cho lịch sử mà nhiều khi vì những lý do khác nhau, nó bị "đánh cắp" hoặc bị làm biến dạng ở đâu đó.
Bởi không có lịch sử đích thực thì làm gì có một dân tộc nhìn thấy được tương lai, nói chi đến mỗi con người.
| Nếu thấy bài viết "Lịch sử không phải là truyền thuyết", hay, bổ ích, bạn có thể ủng hộ Phạm Xuân Dũng một "ly cà phê" để tác giả viết nhiều bài hay hơn nữa phục vụ bạn đọc. Để mời tác giả "ly cà phê" qua MoMo, bạn đọc ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR của MoMo. Để đăng ký và sử dụng ví MoMo, xem chi tiết hướng dẫn tại đây. "Buy me a coffee"
Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Phạm Xuân Dũng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Phạm Xuân Dũng".
|
 Giếng cổ đình làng và văn hóa Những người làm nghệ thuật, trước hết cần phải có văn hoá. Thoạt nghe câu đó có vẻ vô lý, bởi trong quan niệm xã ... |
 Bắt học sử làm gì khi học sinh xé đề cương trắng xóa sân trường? Năm học 2022- 2023, Chương trình Giáo dục Phổ thông mới bắt đầu triển khai ở lớp 10. Lịch sử được xếp vào nhóm lựa ... |
 Đằng sau bức bích họa trên ngôi đình cổ Đình Tự Đông ̣(TP. Hải Dương) có từ thời Hậu Lê (cách đây chừng 300 đến 400 năm) vừa bị xâm hại nghiêm trọng. Điều ... |
Liên quan
Kinh tế - Chính sách
Cổ phiếu VFS sau ngày đầu hứng khởi
Sau phiên đầu tràn đầy hứng khởi trên sàn Nasdaq, cổ phiếu VinFast (VFS) quay đầu giảm gần 19% trong ngày 16/8, giá trị công ty xuống dưới 70 tỷ đô so với 85 tỷ của ngày đầu tiên. Chuyện trên bình thường và chẳng có gì lạ trên thị trường chứng khoán quốc tế nhưng phần nào giúp chúng ta hiểu rằng sân chơi ấy không dễ chịu như nhiều người tưởng trong lúc phấn khích.
Giữ quận Hoàn Kiếm và tinh thần của Hà Nội
Bí thư Hà Nội Đinh Tiến Dũng vừa chia sẻ quan điểm về việc sắp xếp các đơn vị hành chính. Theo đó, tinh thần của thành phố sẽ “giữ ổn định” quận Hoàn Kiếm
Không thừa thế xông lên để “gậy ông đập lưng ông”
Giá gạo thế giới tăng, không ít doanh nghiệp đã “thừa thắng xông lên” đẩy nhanh xuất khẩu. Bộ trưởng Bộ Công thương khuyến cáo coi chừng “gậy ông đâp lưng ông”!
Ba con số thiếu chủ ngữ
Giữa lúc đang thiếu giáo viên trầm trọng thì nhiều cử nhân sư phạm diện cử tuyển vẫn chưa được bố trí việc làm, hàng trăm sinh viên tốt nghiệp ngành sư phạm vẫn thất nghiệp và hàng nghìn giáo viên rời khỏi ngành.
Khi công nhân “bàn luận” với Chủ tịch Quốc hội
Đời công nhân cạo mủ chúng em vất vả lắm! Dậy từ nửa đêm, lúc 1-2 giờ sáng, có khi sớm hơn. Cái mủ cao su lạ lắm, trời càng lạnh, càng có sương thì mủ càng ra nhiều. Cho nên người mình lạnh cỡ nào thì mình càng mừng cỡ đó. Sản phẩm nhiều thì được nhiều tiền công anh ạ! Nếu được phát biểu trước bác Huệ, em sẽ nói về đời công nhân cạo mủ cao su. Công việc cực nhọc nhưng lương thấp quá!
Văn hóa - Xã hội
Mong ước đầu năm học
Một năm học mới bắt đầu với nhiều niềm tin kỳ vọng cùng bộn bề vấn đề đối với thầy cô, học sinh, phụ huynh và những người làm giáo dục.
Tính cách của Nguyễn Thanh Long và số phận của ông Nguyễn Trường Sơn 1
Giữa tháng 9/2021, khi TP.HCM đã qua đỉnh dịch và chuẩn bị “mở cửa” thì bà con lại nháo nhác khi Nguyễn Thanh Long - Bộ trưởng Y tế lúc đó - người sắp ra tòa
Nghĩ về một ngày lễ lớn của lực lượng Công an Nhân dân
Hôm nay, 19/8/2023, kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống của lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam. Trước hết, tôi xin trân trọng gửi tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ đang và đã từng công tác trong lực lượng những lời chúc mừng chân thành, tốt đẹp nhất từ đáy lòng mình.
Oppenheimer và cách kể một câu chuyện lịch sử
Bộ phim Oppenheimer thuộc thể loại tiểu sử, kể câu chuyện về một nhân vật lịch sử với những biến động của lịch sử nước Mỹ và thế giới.
300 ngàn thí sinh và lựa chọn không vào đại học
Vừa tốt nghiệp THPT, Trung Hiếu tại Thái Bình lập tức nộp hồ sơ vào trường nghề công nghệ ô tô, bỏ xét tuyển đại học.
Môi trường - Sức khỏe
Ai đã đặt tên cho dòng sông?
Tin dồn dập về dòng Mekong sạt lở mấy ngày qua khiến cho bất cứ ai quan tâm đến môi trường đều cảm thấy lo ngại. Lo ngại vì nguyên nhân được phân tích
Vụ bắt cóc 20 giây
Một vụ bắt cóc trẻ em diễn ra giữa ban ngày, tại khu đô thị Việt Hưng (Hà Nội) vừa diễn ra hôm qua. Sáng nay, con tin đã được giải cứu an toàn, nghi phạm đã bị lực lượng cảnh sát bắt. Tuy nhiên, các clip ghi lại tình tiết gây án khiến người xem không khỏi lạnh gáy.
Tang thương Phố Núi
Tai nạn thảm khốc đã gây chấn động với giới bóng đá và tạo nên một không khí tang thương Phố Núi - khi những nạn nhân vắn số đều là gương mặt thân quen của làng bóng đá.
Bằng chứng F
Trên khắp đất nước Việt Nam này, có biết bao nhiêu mảnh đất, bao nhiêu con người mang nỗi đau chất độc màu da cam. Nhưng bằng chứng về mối liên hệ vẫn là thứ đi
Vụ sạt lở do… “nhân tai”
Trong khi câu chuyện về vụ sạt lở ở vườn sầu riêng tại Lâm Đồng vẫn còn nóng hổi, một vụ sạt nhỏ, với dòng nước nhấn chìm hàng loạt xế sang đã xảy ra ở Sóc Sơn (Hà Nội). Sau vụ việc, hình ảnh trên các mặt báo được chụp tại địa bàn mới thấy, hàng loạt homestay mọc lên như nấm, ngay giữa rừng phòng hộ.
Tin mới
Tặng tiền cho người sinh hai con gái
Trước bối cảnh chênh lệch giới tính cũng như tỉ suất sinh thấp kỷ lục, Bộ Y tế đề xuất tặng tiền cho người sinh con gái. Thoạt nghe, tưởng như đây là hỗ trợ được tình trạng mất cân bằng giới tính. Song, nghĩ cho thật kỹ, có rất nhiều rủi ro phản tác dụng trong đề xuất này.
Xe chở vải đổ và phép thử nhân tâm
Chiếc xe chở vải bị lật ở xã Dân Hòa (Hà Nội) khiến hàng chục người dân vây quanh và nhặt mang về bất chấp sự can ngăn của chủ xe. Sau đó vài ngày, chủ xe đã nhận được hỗ trợ 40 triệu đồng từ những người không quen biết. Một chiếc xe chở vải gặp sự cố nói lên nhiều điều.
“Hạ nhiệt” thi vào lớp 10
Hà Nội đã công bố điểm và điểm chuẩn đầu vào kỳ thi lớp 10. Nếu nhìn qua mạng lưới bạn bè, có vẻ, con em ở Hà Nội - TP. HCM (vốn là những nơi kỳ thi khắc nghiệt nhất) đều đang đỗ đúng nguyện vọng. Các cháu học tập chăm chỉ hơn, nỗ lực hơn nhưng nhìn vào dữ liệu có thể thấy, kỳ thi lớp 10 đang dần trở về đúng bản chất sau nhiều năm căng thẳng.
Tin tức khác
Anh nông dân lái drone cứu người
Một người nông dân ở Gia Lai trong lúc lái thiết bị bay phun thuốc cho đồng ruộng đã phát hiện tình cảnh hai em nhỏ mắc kẹt giữa dòng nước lũ. Anh đã chuyển hướng chiếc drone và cứu thành công hai em nhỏ. Câu chuyện nhân văn nhỏ nhưng gợi mở rất nhiều điều.
Khi Phó Chủ tịch tỉnh livestream bán nông sản
Phó Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh đã trực tiếp livestream bán vải trên mạng xã hội. Ông cùng cộng sự đã đạt được những thành tựu bất ngờ về lượng vải tiêu thụ. Nhưng hơn cả, đó là hướng đi mới, khi các lãnh đạo tỉnh bước ra khỏi phòng họp, lên sóng livestream để cùng làm với người dân.
Đề thi khó hay kỳ thi khó?
Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là năm đầu tiên áp dụng đề thi theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với học sinh lớp 12. Hai môn thi bắt buộc là Toán và Tiếng Anh nhanh chóng trở thành tâm điểm bàn luận khi nhiều thí sinh và giáo viên phản ánh đề thi có độ khó cao, vượt xa đề minh họa đã công bố trước đó.
Thí sinh “thi nhờ” và trái tim của quy trình
Một thí sinh hỏng xe giữa đường không tới kịp điểm thi tại TP.HCM. Tuy nhiên, em đã có thể “thi nhờ” ở điểm thi gần đó “sát sạt” thời gian quy định. Câu chuyện không đơn giản là sự nhanh trí của em, đó là sự linh hoạt của cả hệ thống.
Kỳ thi lịch sử
Chiều 25/6, hơn 1,1 triệu thí sinh trên cả nước đã chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, mở ra một giai đoạn chuyển mình quan trọng của nền giáo dục phổ thông. Kỳ thi năm nay đặc biệt bởi quy mô kỷ lục và những thay đổi sâu sắc trong cách tổ chức và tư duy ra đề thi.
Sao người nổi tiếng hay bị lừa thế?
Vụ sữa bột HIUP 27 bị cơ quan điều tra xác định là hàng giả đã khiến BTV Quang Minh và MC Vân Hugo - những người đã quảng cáo cho nhãn hiệu - phải lên tiếng xin lỗi. Và vẫn như các lần khác mà người nổi tiếng “hớ miệng”, họ lại vào vai nạn nhân “bị lừa” để giải thích cho việc quảng cáo sản phẩm sữa giả.