“Uống với bác, một ly thôi”

Cách đây chừng 10 năm, tôi cùng một nhóm sinh viên thực hiện chiến dịch truyền thông thay đổi nhận thức về thói quen ép uống rượu bia ngày Tết trên các nền tảng. Theo đó, chúng tôi liên tiếp thực hiện phỏng vấn, khảo sát cùng với việc ghi hình, làm poster để phát đi thông điệp cho nhiều phía về thói tật ép rượu bia rất xấu xí và nguy hiểm mỗi độ xuân về.

Câu chuyện tới từ nhiều phía: người ép rượu “uống với bác một ly thôi”; người bị ép dù không muốn uống nhưng ngại ngần, cả nể cũng tặc lưỡi uống “một ly”; rồi cả những người xung quanh đều coi đó như một hành vi bình thường. Ngày Tết đi khắp các gia đình họ hàng bên nội bên ngoại, hàng xóm, đồng nghiệp, đối tác… mỗi nhà chỉ cần “một ly thôi” đã gây nên biết bao thảm họa.

Bởi, ngày Tết, phương tiện di chuyển thường là phương tiện cá nhân. Việc một người đi “mỗi nhà một ly” với đủ các loại rượu bia khác nhau đã khiến khắp các con đường toàn bia lái, rượu lái. Chưa kể, việc uống rượu cường độ cao, nhiều loại tổng hợp đã gây rất nhiều vụ ngộ độc rượu. Xa hơn, thói quen ép nhau ngày lễ đã khiến các chức năng nội tạng đều quá tải và nguy hại lâu dài.

Có một điều khác ít người tính vào tác hại của bia rượu ngày xuân, đó là sự cấu kết thói quen truyền đời. Đừng nhầm rằng người nào uống bia rượu, ép và bị ép bia rượu người đó chịu. Ngày Tết, nơi các giá trị cổ truyền được ấp ủ và lan tỏa, khi cả gia đình cùng đi chúc Tết với nhau, tất cả những hành vi của người lớn đều sẽ được phản chiếu cho các thế hệ tiếp theo. Khi lũ trẻ chứng kiến những ông bố chúc tụng, nài ép, bù khú, chúng sẽ có xu hướng thực hiện theo lúc đủ điều kiện.

Năm nay, mọi chuyện đã khác hẳn. Một câu thần chú rất đơn giản mà hiệu quả, đó là: “cháu/ em lái xe”. Gần như, không một ai nài “một ly thôi”. Và chính điều này làm cá nhân tôi - người lúc đầu cực kỳ phản đối nồng độ cồn bằng 0 - cảm thấy việc Zero Alcohol có lý lẽ riêng của nó trong thực hành cuộc sống với “văn hóa nhậu” của nước mình.

Giả dụ tôi lái xe được 5 năm, tôi đủ kinh nghiệm và giờ chạy, theo luật một số nước, tôi có thể uống 1 cốc bia hoặc rượu nhẹ. Nhưng, trong văn hóa uống đầy nể nang, không bao giờ có chuyện “một ly thôi”! Chưa kể, cứ giả dụ chúng ta sẵn sàng chỉ uống một ly mà không “bon mồm”, vậy ngày Tết này, bạn định dành “một ly” ấy cho nhà nào để tránh những lời quở trách từ các nhà còn lại?

Nhiều người đã lấy số liệu về các vụ tai nạn giao thông tăng trong Tết này để ám chỉ Nghị định 100 có vẻ không hiệu quả. Tôi thấy đây là cách nhìn phiến diện. Bởi, tai nạn giao thông có trăm ngàn lý do. Và những con số trong khoảng thời gian rất ngắn và mới chỉ một năm, không đủ mẫu để đưa ra kết luận.

Chưa kể, có những thứ chúng ta không thể đo được bằng số liệu một sớm một chiều. Đó là chất lượng sức khỏe khi một kỳ nghỉ lễ gan thận được nghỉ ngơi; là chất lượng ngày xuân khi người ta có thể du xuân trong tỉnh táo cùng gia đình; là cả những thế hệ tương lai khi không còn thấy những ông bố suốt ngày bù khú mà vui vẻ lái xe cùng gia đình, quan tâm con cái…

Và nếu lực lượng chức năng tiếp tục duy trì việc kiểm soát nồng độ cồn khi lái xe như này, chắc chắn, câu “uống với bác, một ly thôi” sẽ chỉ còn trong hoài niệm- một hoài niệm không mấy vui vẻ về thói nài ép cũng như cả nể khi uống bia rượu.

Xuân mới, tống cựu nghinh tân, chúng ta vẫn có thể thi thoảng nhâm nhi ly rượu, cốc bia với bạn bè và gia đình. Nhưng, hi vọng thói quen uống rượu bia tham gia giao thông hay ép rượu sẽ ra đi cùng năm cũ. Bởi, nếu gọi đó là một thứ văn hóa thì thứ văn hóa ấy cần tiêu biến trong một cộng đồng lành mạnh.

MỸ ANH