Chăm lo phúc lợi xã hội về nhà ở cho công nhân, người lao động

Khu nhà ở cho công nhân tại Khu công nghiệp Đồng Văn II, thị xã Duy Tiên (Hà Nam).

Chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước về nhà ở cho CNLĐ

Đại hội XIII của Đảng lần đầu tiên đặt ra vấn đề đảm bảo sự phân phối hài hòa thành quả của quá trình đổi mới phát triển kinh tế giữa các lực lượng, thành phần trong xã hội. Trong đó, với CNLĐ, cùng với cải cách chính sách tiền lương, vấn đề cần chú trọng là “nâng cao phúc lợi xã hội (PLXH), an sinh xã hội, tiếp tục bảo đảm những nhu cầu cơ bản, thiết yếu của nhân dân về nhà ở, đi lại, giáo dục, y tế, việc làm...”.

Đối với riêng vấn đề nhà ở cho CNLĐ, văn kiện Đại hội XIII xác định mục tiêu trong giai đoạn 2021 - 2025 là: “Phát triển và mở rộng các loại hình nhà ở; đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ, nhà ở cho công nhân các KCN; tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở theo cơ chế thị trường cho các đối tượng chính sách xã hội. Phấn đấu đến năm 2025, diện tích nhà ở bình quân toàn quốc khoảng 27 - 27,5m² sàn/người”.

Cùng với chủ trương, định hướng của Đảng, Chỉ thị 16/CT-TTg ngày 14/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ về đảm bảo việc làm bền vững, nâng cao mức sống, cải thiện điều kiện làm việc của CNLĐ xác định yêu cầu: Chủ động xây dựng, điều chỉnh bổ sung các quy hoạch, chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở theo quy định, đưa chỉ tiêu phát triển NƠXH, nhất là nhà ở, thiết chế văn hóa - thể thao cho công nhân tại các KCN, KCX vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của bộ, ngành, địa phương. Tập trung triển khai các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho việc phát triển nhà ở cho CNLĐ tại các KCN. Trong đó, giao Bộ Xây dựng: (a) Khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách về phát triển nhà ở, nhất là cơ chế, chính sách phát triển nhà ở cho CNLĐ KCN, NƠXH; hoàn thiện các chính sách hỗ trợ để thu hút nguỗn lực xã hội đầu tư phát triển nhà ở, công trình phúc lợi đáp ứng nhu cầu của CNLĐ các KCN. (b) Tập trung chỉ đạo, thúc đẩy nhanh việc thực hiện các dự án nhà ở cho CNLĐ tại các KCN tập trung, NƠXH. (c) Tích cực, chủ động phối hợp với Tổng LĐLĐ Việt Nam triển khai Quyết định số 655/QĐ-TTg ngày 12/5/2017 và Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 04/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng các thiết chế công đoàn (TCCĐ) tại các KCN, KCX” để phấn đấu đến năm 2030 tất cả các KCN, KCX trên cả nước đều có TCCĐ.

Khu nhà ở xã hội của IDICO tại Nhơn Trạch (Đồng Nai) có trên 90% công nhân mua và thuê.

Thực trạng và những vấn đề đặt ra về nhà ở cho CNLĐ

Một số kết quả đạt được

Báo cáo của Bộ Xây dựng về chính sách phát triển nhà ở dành cho công nhân tại KCN trình Thủ tướng Chính phủ, tính đến hết ngày 30/6/2021 cho thấy:

Về chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của các địa phương, đến nay, đã có 63/64 địa phương đã triển khai xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, trong đó phải xác định các chỉ tiêu về NƠXH, NƠXH dành cho công nhân KCN với nhiều giai đoạn khác nhau.

Đến nay, cả nước có 214 dự án nhà ở dành cho công nhân với quy mô sử dụng đất khoảng 600ha (trong đó đã hoàn thành 116 dự án với diện tích đất hơn 250ha và đang tiếp tục triển khai 98 dự án với diện tích đất hơn 350 ha). Như vậy, thực tế mới chỉ có khoảng 41% diện tích đất được đầu tư xây dựng đưa vào sử dụng.

Về kết quả đầu tư phát triển dự án nhà ở cho công nhân KCN, đến nay trên địa bàn cả nước, số lượng nhà ở cho CNLĐ đã hoàn thành là 2.580.000 m² (đáp ứng khoảng hơn 330.000 NLĐ), mới đạt khoảng 39% mục tiêu về nhà ở công nhân KCN đến năm 2020.

Về bố trí nguồn vốn, đến thời điểm hiện nay, Ngân hàng chính sách xã hội (CSXH) đã được phân bổ 2.163/ 9.000 tỷ đồng, chỉ chiếm 27% nhu cầu giai đoạn 2016-2020, để cho các đối tượng cá nhân vay vốn để mua, thuê, thuê mua NƠXH; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở.

Về triển khai Quyết định số 655/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng các TCCĐ tại các KCN, KCX” và Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 04/11/2020 về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 655/QĐ-TTg, Tổng LĐLĐ Việt Nam đang triển khai đầu tư xây dựng thí điểm 02 TCCĐ tại tỉnh Hà Nam và Tiền Giang. Trong đó Dự án TCCĐ tại KCN Đồng Văn II, tỉnh Hà Nam có quy mô 4,04 ha, với tổng số 976 căn hộ đã xong giai đoạn 1; Dự án TCCĐ tại KCN Mỹ Tho - Cụm công nghiệp Trung An tỉnh Tiền Giang có quy mô 3,05 ha, với 998 căn hộ đang được triển khai đầu tư xây dựng. Tổng LĐLĐ Việt Nam đang phối hợp với một số địa phương chuẩn bị công tác đầu tư TCCĐ, cụ thể: Đã phê duyệt chủ trương đầu tư 12 TCCĐ tại 12 địa phương. Đang hoàn thiện hồ sơ để tiếp tục phê duyệt chủ trương đầu tư 10 TCCĐ tại 10 địa phương khác. Đã có 40 địa phương bố trí quỹ đất để đầu tư TCCĐ, mỗi khu đất có diện tích trung bình từ 3 ha đến 5 ha. Trong đó, có 02 địa phương đã ban hành Quyết định giao đất; 26 địa phương có văn bản chính thức đồng ý chủ trương và giới thiệu địa điểm; 12 địa phương khác đang hoàn thiện thủ tục để có văn bản chính thức đồng ý chủ trương đầu tư và giới thiệu địa điểm.

Khu nhà ở công nhân Khu chế xuất Tân Thuận, Quận 7 (TP. Hồ Chí Minh).

Một số tồn tại, vướng mắc và vấn đề đặt ra về đầu tư nhà ở cho CNLĐ

Các dự án NƠXH, ký túc xá (KTX) công nhân còn thiếu, nên hầu hết CNLĐ phải thuê nhà tại các khu nhà trọ do các hộ gia đình, cá nhân tự đầu tư xây dựng gần các KCN. Mô hình nhà trọ này rất đa dạng, song pháp luật chưa có quy định cụ thể về tiêu chuẩn nên chất lượng thường không đồng đều, chật hẹp, thiếu nước sạch, môi trường ô nhiễm, giá thuê trọ cao, không có hạ tầng xã hội, hạ tầng kĩ thuật kèm theo, dẫn đến không đảm bảo chất lượng sống của NLĐ.

Những vấn đề bất cập, nảy sinh về xây dựng nhà ở cho CNLĐ hiện nay chủ yếu là: (1). Sự chưa phù hợp giữa mô hình KTX cho thuê và bán dành cho công nhân trong KCN; (2). Chính sách chưa thực sự thu hút các nhà đầu tư; (3). Sự chưa đồng nhất giữa các văn bản chính sách (giữa Luật Nhà ở năm 2014, Luật Đất đai năm 2013, Luật Đầu tư 2020 và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ về quy định quản lý KCN và khu kinh tế), (4). Hay việc Nhà nước chưa có chính sách riêng về nhà ở cho công nhân KCN.

Bên cạnh đó, nguồn vốn tín dụng dành để cấp bù lãi suất cho các chủ đầu tư dự án và các đối tượng được ưu đãi vay để mua, thuê mua NƠXH (trong đó có công nhân KCN) vẫn còn thiếu.

Từ sau khi gói tín dụng 30.000 tỷ đồng kết thúc, việc phân bổ nguồn vốn để phát triển NƠXH theo quy định pháp luật về nhà ở còn hạn chế, đến thời điểm hiện nay, Ngân hàng CSXH mới được phân bổ 2.163/9.000 tỷ đồng, chiếm 27% nhu cầu giai đoạn 2016-2020; các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định (04 Ngân hàng thương mại) chưa được bố trí nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho vay NƠXH, dẫn đến nhiều dự án bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng thi công do chủ đầu tư dự án và người mua NƠXH không tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi.

Văn kiện Đại hội XIII xác định mục tiêu trong giai đoạn 2021 - 2025 là phát triển và mở rộng các loại hình nhà ở; đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ, nhà ở cho công nhân các KCN... Trong ảnh: Công nhân dây chuyền sản xuất chi tiết bộ lọc khí ở Khu công nghiệp Nomura Hải Phòng.

Đưa vấn đề nhà ở cho CNLĐ vào chương trình đầu tư công quốc gia giai đoạn 2021 - 2025

Để đẩy mạnh việc phát triển nhà ở dành cho công nhân KCN trong thời gian tới, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất:

Thứ nhất, tập trung cải thiện cơ chế chính sách về phát triển nhà ở công nhân KCN, bao gồm: Quy định các ưu đãi cho chủ đầu tư thực hiện dự án NƠXH trong đó có nhà ở công nhân KCN; sửa đổi pháp luật thuế để các chủ đầu tư các dự án NƠXH cho thuê được hưởng ưu đãi, đảm bảo đồng bộ với pháp luật về nhà ở; bổ sung hình thức bán nhà cho doanh nghiệp hoặc cho doanh nghiệp trong KCN thuê để doanh nghiệp cho công nhân của mình thuê lại; sửa đổi đồng bộ quy định về việc dành quỹ đất cho phát triển nhà ở công KCN trong các pháp luật đất đai, đầu tư, nhà ở… theo hướng bố trí quỹ đất phát triển nhà ở cho công nhân ngay trong KCN, coi nhà ở công nhân là một hạ tầng thiết yếu của KCN.

Thứ hai, đề nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa danh mục phát triển NƠXH vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021- 2025. Đồng thời, xem xét, bổ sung kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để thực hiện chính sách NƠXH theo nhu cầu và kế hoạch vốn do Ngân hàng CSXH và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam báo cáo, đề xuất.

Đây là cơ hội, điều kiện để phát triển toàn diện lực lượng sản xuất, hướng đến xây dựng GCCN Việt Nam hiện đại, lớn mạnh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị Quyết số 02 NQ/TW của Bộ Chính trị; thể hiện tính ưu việt của chế độ nhà nước XHCN trong chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho CNLĐ.

Cán bộ công đoàn động viên, tặng quà cho công nhân xây dựng nhà ở cho công nhân ở Hà Nam.

Vấn đề nhà ở cho công nhân nữ di cư hết sức bức thiết “Với những người lao động di cư, nhà ở là vấn đề hết sức bức thiết. Thống kê cho thấy khoảng 80% công nhân đang ...

Chưa đảm bảo vấn đề nhà ở cho công nhân lao động Nhu cầu nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp cụ thể tại xã Kim Chung, huyện Đông Anh ngày càng lớn. Tuy nhiên ...

Nhà ở cho công nhân ngày càng trở nên cấp thiết Vào mùa mưa, những khu nhà trọ của công nhân tại nhiều khu công nghiệp, đặc biệt là Khu công nghiệp Bắc Thăng Long, ...