GDNN trong bối cảnh Covid-19 - kinh nghiệm từ một số nước và gợi ý cho Việt Nam

Trong bối cảnh dịch Covid-19, nhiều cơ sở đào tạo nghề đã tăng cường đào tạo trực tuyến. Nguồn: baodansinh.vn

Cách ứng phó của hệ thống GDNN của một số quốc gia

Hệ thống GDNN của các quốc gia đã triển khai một số cách thức ứng phó điển hình như sau:

Tăng cường sử dụng các nền tảng đào tạo trực tuyến (ĐTTT): Tất cả các quốc gia đang khuyến khích và hỗ trợ các trường nghề sử dụng ứng dụng ĐTTT nhằm đảm bảo tính liên tục trong đào tạo. Cả hai cách thức học trực tuyến đồng bộ hoặc không đồng bộ đều được sử dụng¹. Mặc dù hình thức đào tạo từ xa không thể thay thế hoàn toàn việc đào tạo tại chỗ và hiệu quả của nó phụ thuộc vào từng lĩnh vực nhưng nó vẫn có thể giúp người học tiếp thu, lĩnh hội kiến thức. Ở Pháp, các khóa ĐTTT được cung cấp miễn phí trong thời gian ba tháng, bao gồm chương trình học chính ở các trường dạy nghề và các khóa đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn. Tại Hàn Quốc, một nền tảng đào tạo ảo - nền tảng Giáo dục đào tạo thông minh (STEP) được cung cấp nhằm cho phép các nhà cung cấp dịch vụ học tập tải lên nội dung khóa học của họ. Điều này đang được hỗ trợ thêm bởi các chính sách hỗ trợ tài chính và đảm bảo chất lượng.

Chấp nhận thời gian nghỉ học và kéo dài thời gian đào tạo: Khi không thể tổ chức ĐTTT, một số quốc gia phải chấp nhận phương án để cơ sở GDNN ngừng tổ chức hoạt động đào tạo và kéo dài thời gian đào tạo của học kỳ mà không dẫn đến bất kỳ khoản phí, khoản hoàn trả hoặc hình phạt nào khác cho cả người học và cơ sở GDNN. Ở Anh, những người học nghề buộc phải nghỉ việc học tập tại nơi làm việc hoặc không thể làm việc do các biện pháp phòng ngừa liên quan đến Covid-19. Việc đánh giá người học cũng phải tạm dừng. Các trường nghề ở Hàn Quốc cho phép việc kéo dài thời gian đào tạo hoặc tổ chức thời gian đào tạo linh hoạt. Ở Hà Lan, học sinh bậc học trung cấp nghề vẫn có thể được nhận vào học nghề ở các cấp cao hơn ở các trường cao đẳng ngay cả khi họ không thể hoàn thành một hoặc hai môn học hoặc hoàn thành vị trí làm việc do khủng hoảng. Người học được gia hạn theo mức độ đáp ứng các yêu cầu của các cơ sở GDNN và đạt được chứng chỉ trung cấp nghề của họ. Thời gian tuyển sinh và nhập học trung cấp nghề cũng được tạm hoãn.

Dịch Covid-19 ảnh hưởng nặng nề đến giáo dục đào tạo nói chung, GDNN nói riêng. Trong ảnh: Đào tạo nghề tin học cho học viên của xã Tiến Xuân (huyện Thạch Thất, Hà Nội). Nguồn: tuoitrethudo.com.vn

Hỗ trợ tiền lương cho việc duy trì sự tham gia của người học: Tại Úc, trong khuôn khổ ứng phó với Covid-19, chính phủ hỗ trợ khoảng 70.000 doanh nghiệp nhỏ giữ chân 117.000 người học nghề và thực tập sinh của họ thông qua trợ cấp lương mới². Vương quốc Anh cũng có chương trình mang tên Duy trì việc làm trọng đại dịch Coronavirus, có chính sách để hỗ trợ hoạt động đào tạo nghề, bao gồm cả những NLĐ đã được đào tạo³. Scotland đã có các biện pháp hỗ trợ tài chính đối với những NSDLĐ nhận một người học việc dôi dư từ một chủ lao động khác. Mức ưu đãi cho các nhà tuyển dụng được áp dụng khác nhau với các lĩnh vực nghề nghiệp. Áo, Đức và Thụy Sĩ đã có các chương trình làm việc ngắn hạn để giúp các công ty hỗ trợ tài chính bù đắp cho khoản thu nhập của nhân viên bị mất do giảm giờ làm. Chương trình này thường không bao gồm những người học việc, nhưng do cuộc khủng hoảng Covid-19, biện pháp này đã được thực hiện với việc mở rộng đối tượng hơn tại một số nơi và trong những lĩnh vực nhất định.

Tận dụng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp: Các quốc gia như Đan Mạch và Na Uy cung cấp các khóa đào tạo thay thế tại trường học trong các trường hợp học sinh cấp THPT không thể đảm bảo việc học nghề tại doanh nghiệp. Ở Phần Lan, Hà Lan và Thụy Điển, việc học nghề được triển khai xen kẽ giữa việc học tại nơi làm việc và học tại trường.

Người lao động thất nghiệp do dịch Covid - 19 nếu đi học nghề sẽ được hỗ trợ. Trong ảnh: Người lao động đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Đắk Lắk làm thủ tục đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp. Nguồn: baodaklak.vn

Linh hoạt trong đánh giá người học và trao bằng cấp: Trong các lĩnh vực thiếu hụt hoặc dự kiến sẽ thiếu hụt như lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, một số quốc gia đang cấp giấy phép ngắn hạn, cấp tốc. Chẳng hạn, Canada đang tận dụng các chuyên gia y tế được đào tạo quốc tế không có giấy phép và những sinh viên tốt nghiệp trường y để tham gia phòng, chống Covid-19. Tại Hoa Kỳ, một số tiểu bang và trường học đang cho phép tốt nghiệp sớm đối với sinh viên y khoa và điều dưỡng tham gia làm việc trong bệnh viện. Các cơ sở GDNN ở các quốc gia đã tăng cường chia sẻ thông tin và giao tiếp với người học, nhà cung cấp và các đối tác xã hội. Trong bối cảnh Covid-19, Bộ Giáo dục Anh đã đưa ra hướng dẫn chi tiết đối với người học nghề, NSDLĐ, các cơ sở đào tạo, các tổ chức đánh giá và các tổ chức đảm bảo chất lượng bên ngoài⁴. Bộ này đã thiết lập Đường dây trợ giúp Coronavirus để đảm bảo người học nghề được thông báo về những thay đổi đối với các quy định.

Chú trọng đầu tư vào GDNN: Để giảm thiểu tình trạng thiếu hụt kỹ năng trong tương lai và giảm thiểu cú sốc của cuộc khủng hoảng, các quốc gia đang tập trung đầu tư vào đào tạo nghề. Tại Thụy Điển, thông qua gói khủng hoảng về việc làm và chuyển đổi, đã đưa ra kế hoạch tăng cường tài trợ và hỗ trợ thêm cho GDNN. Tại Hoa Kỳ, các khoản trợ cấp Sẵn sàng học nghề cho thanh niên (mức 42,5 triệu USD) đã được công bố trong quý II năm 2020, hỗ trợ việc tuyển sinh người học trong trường hoặc ngoài trường trong độ tuổi từ 16 đến 24⁵.

Một lớp đào tạo nghề may cho lao động dân tộc thiểu số tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp-Giáo dục thường xuyên huyện Đak Đoa (Gia Lai). Ảnh: Đức Thụy

Một số gợi ý cho hệ thống GDNN Việt Nam

Mỗi quốc gia cần có chính sách để xây dựng hệ thống GDNN hiệu quả và linh hoạt hơn trong bối cảnh phải ứng phó với những khủng hoảng của đại dịch Covid-19. Hệ thống GDNN ở nước ta có thể tham khảo một số gợi ý sau đây:

Tăng cường tương tác với người sử dụng lao động và tổ chức công đoàn ở tất cả các cấp. Các cơ sở GDNN chủ động và thường xuyên phối hợp với bộ phận nhân sự của các doanh nghiệp để đánh giá nhu cầu đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, trên cơ sở đó để triển khai các hoạt động đào tạo phù hợp; thực hiện đa dạng các hình thức hợp tác với doanh nghiệp thông qua ký kết các biên bản ghi nhớ hợp tác. Nhà nước cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia hoạt động GDNN.

Nghiên cứu những thay đổi trong thị trường lao động, dự báo sớm những ảnh hưởng do khủng hoảng gây ra. Vấn đề chuyển đổi số trong nền kinh tế cần được chú trọng phân tích nhằm có những khẳng định chính xác, thiết thực. Cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa GDNN với thị trường lao động và sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi địa phương nói riêng và đất nước nói chung.

Cung cấp các hỗ trợ tài chính cho các hệ thống GDNN và người học để thực hiện đào tạo trong các lĩnh vực nghề nghiệp cần thúc đẩy trong tương lai gắn với sự phục hồi kinh tế hậu Covid-19. Rà soát, chỉnh sửa các chính sách và quy định liên quan đến GDNN, cấp các chứng chỉ, văn bằng để tạo cơ sở pháp lý trong đào tạo và cấp bằng.

Các cơ sở GDNN chú trọng hơn nữa trong việc phát triển các kỹ năng nền tảng như kỹ năng kỹ thuật số, kỹ năng cơ bản và giao tiếp xã hội của người học. Những kỹ năng này sẽ giúp các nền kinh tế phục hồi nhanh hơn sau khủng hoảng thông qua khả năng chuyển đổi công việc của NLĐ.

Cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa giáo dục nghề nghiệp với thị trường lao động và sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi địa phương nói riêng và đất nước nói chung. Trong ảnh: Gian hàng tư vấn trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội. Ảnh Đồng Ngọc.

Tóm lại, tác động của cuộc khủng hoảng Covid-19 đối với hệ thống GDNN là không hề nhỏ. Sự gián đoạn trong các hoạt động kinh tế xã hội và đào tạo của các nhà trường kéo theo nhiều hệ lụy mà hệ thống GDNN phải nỗ lực khắc phục. Những biến động của thị trường lao động trong thời gian tới cũng sẽ là áp lực đặt ra đối với các nhà trường, các cơ quan quản lý hữu quan. Do đó, việc tham khảo, đánh giá những kinh nghiệm từ các quốc gia tiên tiến là rất quan trọng; để từ đó, hệ thống GDNN nước ta có thể đưa ra được những chính sách kịp thời, hiệu quả để GDNN ứng phó được với cuộc khủng hoảng này.

Chú thích:

¹ European Commission (2020), European Vocational Skills Week: Fight against COVID-19.

² Australian Department of Education, Skills and Employment (2020), “Support for businesses to retain apprentices and trainees”.

³ HM Revenue & Customs (2020), Guidance: Check if you can claim for your employees’ wages through the Coronavirus Job Retention Scheme.

⁴ UK Department for Education (2020), Coronavirus (COVID-19): guidance for apprentices, employers, training providers, end-point assessment organisations and external quality assurance providers.

⁵ The U.S. Department of Labor’s Employment and Training Administration (2020), “U.S. Department of Labor announces availability of $42.5 million in youth apprenticeship grants”.

Tài liệu tham khảo:

1. BCH Trung ương Đảng CSVN (2019), Kết luận số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.
2. Viện Đào tạo nghề Liên bang cho tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ GmbH (2020), Báo cáo Đánh giá thực hiện chiến lược phát triển dạy nghề thời kỳ 2011-2020 và khuyến nghị cho việc xây dựng Chiến lược GDNN giai đoạn 2021-2030 của Việt Nam.
3. Các website: gdnn.gov.vn; http://en.unesco.org; http://www.oecd.org; https://www.ilo.org.

Nhờ em gái chăm con, lên đường hỗ trợ TP.HCM chống dịch Chưa một lần rời xa con quá một ngày, thế nhưng khi nhận được lệnh lên đường chi viện cho TP.HCM, nữ điều dưỡng đã ...

Công nhân vệ sinh môi trường: Nụ cười trở lại khi công ty trả hết nợ lương Hơn 4 tỷ đồng là số tiền mà Công ty CP Tập đoàn Nam Hà Nội trả cho các công nhân vệ sinh môi trường ...

Nữ công nhân F1 có 6 người nhà F0: “Đến bây giờ, nhà tôi vẫn nhìn nhau từ xa” Ngay sau khi ổ dịch tại Công ty TNHH Hosiden Việt Nam bùng phát, chị Nguyễn Thị Nguyệt (khi đó là công nhân thuộc diện ...