Livestream sao kê và học làm người tốt

Từ khởi phát lùm xùm, nội dung livestream tới dư âm của nó khiến nhiều người ngậm ngùi.

Cụ thể, Phạm Thoại - TikToker hàng đầu Việt Nam về số lượng người theo dõi và ảnh hưởng - đã kêu gọi từ thiện cho em bé đang điều trị ung thư máu mà gia đình vẫn gọi là Bắp. Phạm Thoại kêu gọi giúp đỡ vào cuối năm 2024, qua tài khoản từ thiện mà nhà hảo tâm có thể biết được biến động số dư để đảm bảo minh bạch.

Tới ngày 24/2, con số này lên tới hơn 16 tỷ đồng. Tuy nhiên, cộng đồng mạng phát hiện số tiền trong tài khoản đã bị rút gần như hết. Những lùm xùm bắt đầu từ đây khi lòng tin có phần lung lay. Các “thám tử mạng” nhanh chóng vào cuộc và tố hàng loạt những bất thường: từ chiếc răng sứ sáng bóng của mẹ bé Bắp, chiếc điện thoại iPhone của chị này cùng việc con cả của chị học trường quốc tế, hay chuyến bay đưa Bắp đi chữa trị bằng hạng thương gia. Cả việc cộng đồng nghi ngại tình trạng sức khỏe bé Bắp.

Sự vụ bùng nổ khi mẹ bé Bắp sau khi bị cộng đồng mạng truy vấn đã chia sẻ, đại thể, rằng chị có quyền chi tiêu số tiền này mà không cần báo cáo hay sao kê với ai. Và hôm qua, khi mọi việc lên đỉnh điểm, Phạm Thoại đã phải livestream để trần tình vụ việc.

Theo đó, dù trình bày rất lòng vòng, nhưng tạm tóm tắt buổi livestream là Phạm Thoại cùng mẹ bé Bắp đã giải trình rằng răng sứ làm từ trước khi bé Bắp bị bệnh do tiền của chị; iPhone do người khác tặng; con chị học trường quốc tế là do các chị gái của chị đóng tiền học giúp cháu… Buổi livestream kết thúc với lời hẹn sẽ sao kê đầy đủ những khoản chi tiêu cho bé Bắp trong vài tháng tới, khi chị về Việt Nam (hiện tại chị đang theo Bắp điều trị ở nước ngoài).

Buổi livestream bùng nổ số lượt xem với con số cao điểm là hơn 600.000 người xem cùng lúc. Phiên livestream đã bị sập 1 lần và gián đoạn mất 10 phút. Đồng thời, những dòng trạng thái thể hiện thái độ với vụ việc từ các Fanpage tới cá nhân vẫn đang cập nhật liên hồi. Đó thực sự là một hiệu ứng truyền thông khủng khiếp.

Nhìn từ góc độ người quan sát, tôi thấy vụ việc trên là cay đắng với các bên. Về lý, Phạm Thoại có ý tốt; người mẹ bé Bắp cũng nỗ lực sát cánh cùng con trong cơn bạo bệnh; và những mạnh thường quân giúp bé Bắp chuyển khoản cũng bởi lòng trắc ẩn. Nhưng, trong phiên livestream hôm qua, trước sự truy bức từ cộng đồng mạng cùng nỗ lực chứng minh trong sạch, tất cả mọi thứ được trưng thớ lợ trên màn hình điện thoại khiến người xem không khỏi ngán ngẩm.

Nào là, người mẹ giơ điện thoại lên và chứng minh nó là iPhone 15 chứ không phải 16; nào là chị phải nhe răng ra để phân trần về thời điểm làm răng. Hay đỉnh điểm, hình ảnh bé Bắp, một người bệnh đáng được bảo vệ hình ảnh và phẩm giá, cũng xuất hiện trước hàng trăm ngàn người để chứng minh rằng cháu vẫn khỏe!

Tất cả đều xuất phát từ lòng tốt, tại sao chúng ta lại có một phiên livestream thảm họa về đạo đức như hôm qua?

Vì chúng ta nghĩ làm người tốt không cần phải học. Chúng ta chỉ cần bỏ ra một khoản tiền theo một lời kêu gọi và kỳ vọng nhất nhất mọi thứ phải tuân theo ý chúng ta. Chúng ta nghĩ chỉ cần đưa ra một lời kêu gọi, rồi chuyển số tiền người ta đóng góp do uy tín của mình, tới tay người nhận là xong. Chúng ta cũng nghĩ mình nhận tiền rồi dùng tiền ấy điều trị cho con và có thể nói những lời mang tính khiêu khích khi cảm thấy bị buả vây, bực tức.

Lòng tốt không đơn giản thế. Chúng ta cần phải học và phải làm một cách nghiêm túc. Người kêu gọi không chỉ cần minh bạch tài khoản hay sao kê mà cần công bố cả quy trình, mô hình từ thiện. Người cho cũng cần nghiên cứu rõ về cách mà đồng tiền mình cho hoạt động. Người nhận cũng nên cẩn trọng trong phát ngôn với những người đã giúp mình.

Thực tế, nếu coi 16 tỷ đồng là số tiền một dự án hỗ trợ bé Bắp thì việc mẹ bé Bắp có được “trả lương” cho công việc theo em điều trị hay không cũng phải xem xét. Vì nhiều mô hình hỗ trợ phi lợi nhuận nói rõ họ chi trả 30% số tiền quyên góp cho những người vận hành. Vấn đề là từ minh bạch nó rộng lớn hơn nhiều việc chỉ sao kê tài khoản ngân hàng. Đó còn là mô hình, cơ chế hoạt động và giám sát.

Nếu thấu đáo tất cả, chúng ta sẽ thấy việc từ thiện phức tạp hơn cách chúng ta đang làm rất nhiều. Và phải làm như vậy mới tránh được những hiểu nhầm hay tranh cãi. Bằng không, nếu muốn làm việc tốt mà nhàn thì việc tất cả đều muốn giúp bé Bắp nhưng hình ảnh em khi đang điều trị phải trình chiếu trước cả chục vạn người đang xem trực tiếp là điều tệ hại khó tránh khỏi.

Không chiếc áo lòng tốt nào có thể che kín nỗi cay đắng ấy cả!

MỸ ANH

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết “Livestream sao kê và học làm người tốt", bạn có thể mời tác giả Mỹ Anh một “ly cà phê” thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR “Buy me a coffee” Hoặc bạn cũng có thể tặng “ly cà phê” cho tác giả Mỹ Anh bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: “Tặng cà phê cho tác giả Mỹ Anh”. Đọc cà phê tối, tặng “cà phê” là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một “ly cà phê”. Mỗi “ly cà phê” trị giá 23.000 đồng (1 USD).