“Bẫy nợ” thẻ ngân hàng - Bài 7: Mọi lợi ích thu được từ khách hàng phải hợp pháp và minh bạch

Mập mờ thông tin, công nhân mất "quyền tự chủ"

Liên quan đến những bất cập trong việc phát hành, quản lý và sử dụng thẻ ngân hàng của đông đảo khách hàng là công nhân, người lao động, chia sẻ với phóng viên Tạp chí Lao động và Công đoàn, ThS.Luật sư Nguyễn Thị Minh Anh, cho biết, để có thể mở và sử dụng thẻ, thông thường khách hàng sẽ phải ký hai văn bản gồm Hợp đồng phát hành và sử dụng thẻ và Điều khoản điều kiện chung về việc sử dụng thẻ.

Hai văn bản này sẽ có nội dung về việc các loại phí sẽ được áp dụng/thu theo quy định tại từng thời kỳ và được niêm yết trên website của ngân hàng (NH). Khi khách hàng đã được tư vấn về các lợi ích khi sử dụng thẻ thì thường cũng chỉ ký hồ sơ theo hướng dẫn của nhân viên NH mà không đọc hợp đồng, hoặc tra cứu thêm các loại phí sẽ bị thu khi sử dụng thẻ.

ThS.Luật sư Nguyễn Thị Minh Anh. Ảnh: M.N

Theo quy định về hoạt động thẻ ngân hàng tại Điều 5, Thông tư 18/2024/TT-NHNN, các ngân hàng được phép thu các loại phí đã được niêm yết theo thỏa thuận trong 2 văn bản vừa nêu trên mà thực tế rất ít chủ thẻ đọc và tìm hiểu kỹ các quyền và nghĩa vụ của mình. Do đó, chủ thẻ sẽ có phần thiệt thòi vì không đọc kỹ, dẫn đến những hệ lụy, trước hết là tổn thất về tài chính và chủ thẻ có thể phải trả những khoản phí mà bản thân mình không tìm hiểu kỹ.

Khi tư vấn sử dụng thẻ thì nội dung tư vấn sẽ phụ thuộc vào thông tin tư vấn viên cung cấp, nhưng khi phát hành thẻ thì hầu hết các ngân hàng chính thống đều đã có những điều khoản và điều kiện mở thẻ rất chi tiết, đầy đủ để ràng buộc pháp lý với NLĐ là khách hàng mở thẻ.

Vì vậy, đã chấp nhận phát hành thẻ thì NLĐ sẽ phải chấp nhận những điều khoản và điều kiện về phí mà ngân hàng đã quy định. Kể cả trong trường hợp không sử dụng thì khách hàng vẫn phải chi trả những khoản phí này và nó sẽ ảnh hưởng đến tài chính của NLĐ.

Thứ nữa, chủ thẻ, người lao động sẽ mất quyền tự chủ trong quyết định. Việc không nắm rõ thông tin về các khoản phí khi mở thẻ sẽ khiến NLĐ khó có thể tự chủ trong việc quyết định có sử dụng thẻ hay không.

Video: Công nhân tại tỉnh Bình Dương chia sẻ về những bất cập khi làm thẻ ngân hàng

Cũng theo nữ luật sư Công ty Luật TNHH Việt Kim, có thực trạng là đội ngũ tư vấn viên của ngân hàng phải chạy theo KPI mở thẻ (ngân hàng giao chỉ tiêu cụ thể) nên họ sẽ cung cấp những thông tin “dễ chốt khách” và chia sẻ hạn chế những thông tin khiến khách hàng “cân nhắc, lưỡng lự”. Điều này dẫn đến hệ quả là NLĐ mất quyền tự chủ trong việc quyết định có sử dụng thẻ hay không.

Không được tư vấn kĩ, ít thời gian nghiên cứu quy định của bên phát hành thẻ, công nhân dễ mất quyền tự chủ.

Trên thực tế việc phát hành thẻ tín dụng của các ngân hàng là một hình thức cung cấp dịch vụ, song song với những quyền lợi thì người sử dụng thẻ (chủ thẻ) có nghĩa vụ phải chi trả một số loại phí cụ thể. Tuy nhiên, để có thể thuyết phục được khách hàng mở thẻ thì đội ngũ tư vấn viên sẽ tập trung giới thiệu về những quyền lợi, ưu đãi, chính sách hỗ trợ nhiều hơn là về phí vì khi tư vấn quá kỹ, quá sát về phí có thể khiến khách hàng cân nhắc và chần chừ khi quyết định việc có phát hành thẻ hay không. Thực trạng này là rất phổ biến nên tôi cho rằng khi NLĐ không biết cặn kẽ về các loại phí mở thẻ, phí duy trì, phí phạt, lãi suất…

"Trong một môi trường cạnh tranh như hiện nay, tôi cho rằng các ngân hàng cần phải nâng cao hơn nữa tiêu chuẩn cao về đạo đức kinh doanh (đặc biệt là đối với việc đào tạo đội ngũ tư vấn viên, giao dịch viên – bộ phận sẽ tiếp xúc với khách hàng thường xuyên và tương tác với khách hàng nhiều nhất) để đảm bảo rằng mọi lợi ích thu được từ khách hàng đều hợp pháp và minh bạch”, luật sư Anh nói thêm.

Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu bổ sung quy định

Cùng quan điểm với luật sư Minh Anh, ThS.LS Võ Công Hạnh, Giám đốc Công ty TNHH Luật Công Khánh (Huế) nói rằng, những thoả thuận, hợp đồng của ngân hàng thường rất phức tạp và nhiều trang, nhiều chữ và lắm thuật ngữ.

“Công nhân không thể đọc và hiểu tất cả các nội dung. Nói tóm lại, họ là bên yếu thế trong giao dịch mang sự “áp đặt” và “theo mẫu”. Và điều này càng nguy hiểm hơn khi tư vấn viên “vô tâm” hoặc cố tình đưa chủ thẻ ngân hàng thành những con nợ tiềm ẩn.

ThS.LS Võ Công Hạnh. Ảnh: Đình Toàn

Theo LS Hạnh, khi làm thẻ với số lượng lớn cần có vai trò của người sử dụng lao động - là doanh nghiệp trả lương qua thẻ. Họ cần phải cử người có am hiểu pháp luật để rà soát tất cả hợp đồng, giấy tờ mà người lao động sẽ ký. Đó là trách nhiệm và điều phải làm để bảo vệ công nhân, người lao động khỏi những “cạm bẫy”, rủi ro trong lĩnh vực tín dụng.

Trong khi đó, đặt ra tình huống nếu có tranh chấp giữa ngân hàng với người lao động – chủ thẻ về các khoản phí, luật sư Anh nhận định NLĐ sẽ gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình do thiếu thông tin và bằng chứng. Việc chứng minh rằng “NLĐ không được cung cấp thông tin đầy đủ” sẽ khó hơn rất nhiều so với việc ngân hàng chứng minh được rằng NLĐ đã tự nguyện đồng ý với mọi điều kiện, điều khoản khi mở thẻ tại ngân hàng. Điều này dễ dẫn đến hậu quả NLĐ không được sử dụng thẻ nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm với các loại phí phát sinh và sẽ luôn cảm giác như “mình bị lừa”.

Video ý kiến công nhân ở tỉnh Bình Dương về những thẻ ngân hàng ngừng sử dụng.

Thực tế việc quản lý thẻ lỏng lẻo hoặc thiếu hiểu biết về việc sử dụng thẻ của khách hàng được xác định là một phần lỗi của khách hàng khi mà chính họ đã chủ quan, tin tưởng hoàn toàn vào thông tin một chiều mà đội ngũ tư vấn viên tiếp xúc với mình cung cấp mà không có việc kiểm tra, đối chiếu lại.

Bởi lẽ đó nên đội ngũ tư vấn viên của ngân hàng hoàn toàn có thể lợi dụng tâm lý này của khách hàng để chốt được khách mở thẻ thuận lợi hơn. Kéo theo đó là những hệ lụy tiềm ẩn phía sau như báo đài đã phản ánh, khách hàng sẽ là những chủ thể bị ảnh hưởng quyền lợi và ngân hàng có thể được hưởng lợi từ thực trạng này.

Về giải pháp, LS Võ Công Hạnh cho rằng phía công nhân, người lao động cần rà soát ngay tất cả các thẻ mà mình đã mở tại các ngân hàng và đóng vĩnh viễn các tài khoản không sử dụng để tránh những rắc rối pháp lý. Trong trường hợp rà soát phát sinh những mâu thuẫn, xung đột, cần nhờ chuyên gia tư vấn để giải quyết dứt điểm.

“Về phía Ngân hàng Nhà nước, tôi đề xuất cơ quan này cần “Về phía Ngân hàng Nhà nước, tôi đề xuất cơ quan này cần nghiên cứu - bổ sung Điều 12 (về đóng tài khoản thanh toán) tại Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 về giao dịch không dùng tiền mặt. Đó là đơn vị Ngân hàng phát hành tài khoản phải đơn phương đóng tài khoản đối với các tài khoản không phát sinh giao dịch trong một thời hạn nhất định (ví dụ 18 tháng chẳng hạn)”, LS Hạnh nói.

Đón đọc bài 8: "Tư vấn các loại phí mở thẻ là trách nhiệm của ngân hàng"

“Bẫy nợ” thẻ ngân hàng - Bài 4: Công nhân chịu thiệt đến bao giờ? Việc doanh nghiệp phối hợp với ngân hàng phát hành thẻ ATM cho công nhân diễn ra phổ biến. Mỗi khi nhảy việc, công nhân ...

“Bẫy nợ” thẻ ngân hàng - Bài 5: Ngân hàng cần minh bạch, rạch ròi Trước thực trạng trở thành những con nợ bất đắc dĩ bởi những chiếc thẻ không sử dụng, nhiều công nhân đề nghị nhà phát ...

“Bẫy nợ” thẻ ngân hàng - Bài 6: Ý kiến của cán bộ công đoàn Trước tình trạng nhiều công nhân, người lao động trở thành “con nợ” bất đắc dĩ của những chiếc thẻ ngân hàng, một số cán ...