Thứ hai 05/06/2023 21:26
dai-hoi-cong-doan-cac-cap-nhiem-ky-2023-2028

“Giá trị của con người phải được đánh giá bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”

Tiêu điểm - PHẠM HUỆ - VƯƠNG HẢI YẾN

Năm 2022 đã qua với nhiều khó khăn đối với người lao động (NLĐ). Năm 2023 đã đến với không ít thách thức. NLĐ Việt Nam sẽ đối mặt với những vấn đề gì, thiết chế xã hội cũng như các hoạt động công đoàn sẽ giải quyết các vấn đề của NLĐ ra sao? Đây là những nội dung được TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đặt ra khi trao đổi với phóng viên tạp chí Lao động và Công đoàn nhân dịp đầu năm mới Quý Mão.

PV: Thưa TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam sẽ phải chuyển mình như thế nào để đạt được mục tiêu “Vì một Việt Nam hùng cường” và người dân ấm no, hạnh phúc như tinh thần Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đề ra?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam sẽ phấn đấu trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Một nước Việt Nam phát triển và có thu nhập cao chính là một nước Việt Nam hùng cường mà chúng ta mơ ước. Từ nay đến đó, chúng ta còn tất cả 23 năm. Khát vọng ngàn đời của dân tộc có thể được hiện thực hóa trong khoảng thời gian 23 năm hay không?

“Giá trị của con người phải được đánh giá bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”
TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội. Ảnh: PV

Trên thế giới, Nhật Bản chỉ mất 22 năm để trở thành nước phát triển (nhờ sự tăng trưởng thần kỳ của nền kinh tế sau chiến tranh từ năm 1951 - 1973). Singapore cũng trở thành nước phát triển sau hơn 25 năm (Singapore độc lập vào năm 1965 và trở thành nước phát triển vào những năm 1990). Như vậy, kinh nghiệm thế giới cho thấy một nước hoàn toàn có thể công nghiệp hóa thành công và trở thành nước phát triển trong khoảng thời gian chúng ta đang có từ nay đến năm 2045. Có rất nhiều việc phải làm từ nay đến đó và dưới đây là những việc quan trọng nhất.

Thứ nhất, cần thúc đẩy sự chuyên nghiệp hóa toàn diện mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội và coi đây là công cuộc Đổi mới 2.0. Đổi mới 1.0 về bản chất là những cải cách theo hướng tự do hóa. Trong hơn 30 năm qua, những cải cách theo hướng này thật sự đã mang lại sự phát triển khá ngoạn mục cho đất nước. Tuy nhiên, tự do hóa chủ yếu chỉ tạo ra khuyến khích. Chuyên nghiệp hóa mới tạo ra đẳng cấp và hiệu quả cao.

Chuyên nghiệp hóa bắt đầu từ việc áp dụng các nguyên tắc, chuẩn mực và quy trình mang tính kỹ trị nghiêm ngặt trong việc ban hành và thực thi chính sách. Các vấn đề phải được nhận biết trên cơ sở của dữ liệu và chứng cứ. Các ưu tiên phải được xác lập đúng đắn trên cơ sở lợi ích của quốc gia. Các giải pháp, chính sách phải được đánh giá tác động trước khi ban hành.

Chuyên nghiệp hóa thể hiện ở kỹ năng nghề nghiệp. Ai làm nghề gì thì phải giỏi nghề đó. Phẩm hạnh và giá trị của con người phải được đánh giá trước hết bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp hơn là chức tước và bằng cấp.

Chuyên nghiệp hóa cũng thể hiện ở thái độ đối với nghề nghiệp. Làm nghề gì thì yêu quý nghề đó. Mỗi người, mỗi ngày đều cần phấn đấu liên tục để hoàn thiện không ngừng kỹ năng nghề nghiệp của mình. Từ việc nấu ăn, đến việc lái xe, tất cả mọi việc đều có thể được hoàn thiện không ngừng, ngày hôm sau phải làm tốt hơn ngày hôm trước. Tất cả mọi việc đều có thể nâng từ kỹ thuật lên thành nghệ thuật. Đây chính là cách cư xử của người Nhật Bản. Và đây cũng chính là chìa khóa thành công của đất nước Nhật Bản.

Thứ hai, cần thúc đẩy cải cách thể chế, mà quan trọng là các thể chế phát triển kinh tế. Trong hơn nửa thế kỷ qua, chỉ có một số rất ít các nước, lãnh thổ vươn được từ thế giới thứ ba lên thế giới thứ nhất. Tất cả các nước, lãnh thổ này đều có nền tảng văn hóa Đông Bắc Á và đều theo mô hình nhà nước kiến tạo phát triển (developmental state). Đó là Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan và mới đây nhất là Trung Quốc.

“Giá trị của con người phải được đánh giá bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”
“Phẩm hạnh và giá trị của con người phải được đánh giá trước hết bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”. Ảnh minh họa (Nguồn: TGCC).

Thứ ba, cân đối tốt hơn giữa tự do và điều chỉnh trong quá trình quản trị quốc gia. Thực tế cho thấy, trong giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới, quá trình tự do hóa đã được thúc đẩy mạnh mẽ. Phần lớn các đạo luật được ban hành trong thời kỳ này từ Khoán 10 đến Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại… đều hướng tới việc tạo ra khuôn khổ cho người dân thực thi các quyền tự do của mình mà trước hết là quyền tự do tài sản, tự do kinh doanh, tự do khế ước… Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn tới sự phát triển ngoạn mục của nền kinh tế. Xu hướng ban hành pháp luật để tăng cường quản lý càng về sau càng được tăng cường. Hậu quả là tình trạng lạm dụng điều chỉnh đã xảy ra. Hiện nay, tuân thủ cho hết các quy định của pháp luật là rất khó khăn không chỉ đối với người dân, mà còn đối với cả cán bộ, công chức Nhà nước. Chi phí tuân thủ đang bị tăng cao; năng lực đổi mới, sáng tạo của cả hệ thống đang bị trói chặt. Thiết kế một quy trình lập pháp bảo đảm sự cân đối giữa tự do và điều chỉnh phải là nhiệm vụ trọng tâm của chương trình xây dựng Nhà nước pháp quyền mà chúng ta đang triển khai hiện nay.

Thứ tư, giảm thiểu rủi ro và tận dụng tốt nhất lợi thế của địa chính trị và địa kinh tế. Nước ta nằm bên cạnh Trung Quốc - một nền kinh tế đang vươn lên mạnh mẽ. Chỉ riêng hiệu ứng lan tỏa của nền kinh tế này đã có thể được tận dụng để thúc đẩy các mục tiêu phát triển của chúng ta. Vấn đề là chúng ta cần phải đề ra được một chiến lược để tận dụng tốt nhất lợi thế của địa kinh tế mà chúng ta đang có.

PV: Cụ thể với NLĐ, cũng như các hoạt động công đoàn sẽ phải chuyển mình như thế nào để thích ứng với mục tiêu này, thưa ông?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Trước hết NLĐ cũng phải ngày càng chuyên nghiệp. Thực ra, NLĐ nào cũng có sở thích, sở trường và sở đoản. Để tận dụng tốt nhất nguồn nhân lực và để công việc mang lại hạnh phúc, cần kết hợp được sở thích với sở trường. Trong trường hợp khó kết hợp được, nên ưu tiên tìm kiếm công việc phù hợp với sở trường. Hạn chế tối đa việc lựa chọn những công việc thuộc về sở đoản. Đây là định hướng quan trọng để chuyên nghiệp hóa.

Hoạt động công đoàn trong các năm tới nên hướng tới việc thúc đẩy xu hướng chuyên nghiệp hóa của những NLĐ. Thể chế quan trọng để thúc đẩy việc chuyên nghiệp hóa dựa trên sở trường là bảo đảm quyền tự do lao động. Ngoài ra, NLĐ cũng nên có điều kiện để thử nghiệm và nhận biết chính xác sở trường của mình.

“Giá trị của con người phải được đánh giá bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”
Người lao động càng ngày càng phải chuyên nghiệp hóa, kết hợp được sở thích và sở trường mới mang lại hiệu quả công việc cao. Ảnh: Nguyễn Thị Thanh Dung.

PV: Mở rộng vấn đề, năng suất lao động (NSLĐ) của công nhân hiện nay, nhân công trong nước giá rẻ, chủ yếu làm thuê, bán sức lao động, chưa sản xuất được hàng hóa chất lượng cao liệu có phải do NSLĐ còn thấp, chưa đáp ứng được vấn đề chuyên nghiệp hóa, thưa ông?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Quả thực, các ý kiến cho rằng năng suất của những NLĐ tại Việt Nam thấp là không ít. Tuy nhiên, theo tôi, đánh giá như vậy chưa chắc đã công bằng. Đúng là chúng ta có lĩnh vực NSLĐ thấp, nhưng có lĩnh vực NSLĐ cao. Ví dụ, nếu một năm ở nhiều miền quê có đến 4-5 tháng nông nhàn, thì NSLĐ ở đó không thể cao. Tuy nhiên, nói NSLĐ tại các nhà máy của Samsung và các doanh nghiệp FDI khác không cao là không chính xác. Nếu NSLĐ ở đây không cao thì sản phẩm của họ làm sao có thể cạnh tranh được trên thị trường thế giới? Như vậy, vấn đề là sử dụng và tổ chức lao động như thế nào chứ không hẳn là NSLĐ thấp.

Trong thời đại ngày nay, muốn cạnh tranh về NSLĐ không thể không áp dụng khoa học và công nghệ. Mà như vậy, NLĐ Việt Nam chắc chắn phải được đào tạo tốt hơn. Bên cạnh đó, có một vấn đề với NLĐ Việt Nam là kỷ luật lao động quả thực chưa cao. Phải khắc phục được tình trạng này thì đất nước mới hóa rồng được.

PV: Ông dự báo thế nào về kinh tế Việt Nam năm 2023, liệu các doanh nghiệp còn tiếp tục khó khăn, NLĐ nên lựa chọn những ngành nghề nào để phù hợp xu hướng?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi cho rằng, năm 2023 vẫn sẽ tiếp tục là một năm đầy khó khăn, chủ yếu ở các nguyên nhân:

Kinh tế thế giới phục hồi không đủ nhanh, nửa năm đầu 2023, lạm phát chưa khống chế được... Các nước bạn hàng của chúng ta như Mỹ, thực tế vẫn phải tăng lãi suất để khống chế lạm phát. Trong điều kiện như vậy, đơn hàng đến từ những nước đang khó khăn sẽ không có nhiều. Như vậy, các doanh nghiệp trong nước sẽ không có đủ hợp đồng. Mà như vậy thì công ăn việc làm sẽ giảm, NLĐ sẽ còn gặp nhiều khó khăn. Đấy là những khó khăn hoàn toàn có thể thấy trước được.

“Giá trị của con người phải được đánh giá bằng trình độ chuyên môn, nghề nghiệp”
Kinh tế thế giới phục hồi không đủ nhanh, nửa năm đầu 2023, lạm phát chưa khống chế được... Ảnh minh họa (Nguồn: thanhnien.vn).

Tuy nhiên, cũng phải thấy, trong khó khăn, luôn có những thuận lợi. Thuận lợi thứ nhất là tới đây Chính phủ sẽ tiếp tục thúc đẩy đầu tư công. Như vậy cầu lao động sẽ có trên thị trường. Tổng cầu không giảm sẽ giúp cho doanh nghiệp có việc làm. Đây được đánh giá là hiệu ứng lan tỏa tích cực của đầu tư công. Thuận lợi thứ hai, có thể thị trường Trung Quốc sẽ phục hồi. Hiện Trung Quốc đã bắt đầu nới lỏng biện pháp chống Covid, nền kinh tế sẽ tăng trưởng nhanh hơn. Nhờ đó chúng ta sẽ có cơ hội xuất khẩu nhiều hơn các sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm nông nghiệp của mình sang Trung Quốc. Đây cũng là cơ hội cho nền kinh tế và cho NLĐ.

Thuận lợi thứ ba, bước sang năm 2023, những ngành có ít hợp đồng sẽ gặp khó khăn, nhưng những ngành gắn liền với nhu cầu thiết yếu hàng ngày, thì cầu trên thị trường vẫn có và vẫn có thể đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh. Như vậy, NLĐ vẫn có thể tìm được việc làm. Vấn đề ở đây là thông tin về thị trường lao động phải được cập nhật và liên thông, để NLĐ mất việc chỗ này có thể làm chỗ khác.

Bên cạnh đó, bản thân các doanh nghiệp cũng phải quan tâm đến thị trường trong nước, bởi đây là thị trường của 100 triệu dân. Doanh nghiệp phục vụ tốt thị trường trong nước sẽ giúp cho nhiều lao động có việc làm.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

"Chuyển đổi số trong giáo dục phải lấy con người làm trung tâm"

Chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục đào tạo phải hướng đến đổi mới phương thức giáo dục dựa trên cơ sở khai thác ...

Hành trình xây dựng thương hiệu quốc gia cho ẩm thực Việt Hành trình xây dựng thương hiệu quốc gia cho ẩm thực Việt

Ngày 22/12, Lễ công bố Hành trình tìm kiếm giá trị Văn hóa Ẩm thực Việt Nam do Hiệp hội Văn hóa và Ẩm thực ...

Bảo vệ NLĐ bằng bồi đắp năng lực chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ Bảo vệ NLĐ bằng bồi đắp năng lực chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ

Theo đồng chí Lê Phan Linh - Chủ tịch Công đoàn Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, cần coi việc bồi đắp năng lực ...

Chia sẻ
In bài viết
Talk Công đoàn: Người lao động là “tai mắt” tốt nhất giám sát bản thoả ước Talk Công đoàn

Talk Công đoàn: Người lao động là “tai mắt” tốt nhất giám sát bản thoả ước

Dệt may là ngành đầu tiên và duy nhất trên cả nước xây dựng, thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) ngành. Vậy, người lao động, doanh nghiệp được lợi gì từ TƯLĐTT ngành? Cùng lắng nghe chia sẻ của đồng chí Phạm Thị Thanh Tâm – Chủ tịch Công đoàn Dệt may Việt Nam trong Chương trình Talk Công đoàn.
Gói tín dụng 120 000 tỷ đồng: cách nào để “tiêu” được? Kinh tế tuần

Gói tín dụng 120 000 tỷ đồng: cách nào để “tiêu” được?

Ngày 24/05, chính lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đã cho biết, sau hơn 1 tháng triển khai, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng dành cho nhà ở xã hội (NOXH) vẫn chưa phát sinh dư nợ, nghĩa là chưa có đồng vốn nào được cho vay ra. Vậy điều gì khiến cho gói tín dụng có lãi suất ưu đãi hơn từ 1,5-2% lại không giải ngân được? Điểm tắc nghẽn nằm ở đâu? Và làm thế nào để thúc đẩy giải ngân gói tín dụng này trong thời gian tới góp phần thực hiện thành công Đề án 1 triệu căn NOXH từ nay đến năm 2030?
3 gợi ý công việc cho NLĐ mất việc ngoài 40 tuổi Tôi công nhân

3 gợi ý công việc cho NLĐ mất việc ngoài 40 tuổi

Chương trình Tôi công nhân ngày hôm nay sẽ gợi ý 3 công việc phù hợp với người lao động (NLĐ) ở tuổi ngoài 40.
30 năm phát triển Công đoàn Ngân hàng Việt Nam Công đoàn số

30 năm phát triển Công đoàn Ngân hàng Việt Nam

Công đoàn Ngân hàng Việt Nam được thành lập đánh dấu sự đổi mới về nội dung hoạt động trong hệ thống Ngân hàng, đồng thời khẳng định vị trí và vai trò mới của tổ chức Công đoàn - đại diện cho người lao động trong hệ thống Ngân hàng Việt Nam.

Đọc thêm

Bộ Y tế báo cáo Thủ tướng về tình tiết mới vụ 8 bệnh nhân chạy thận tử vong

Toàn cảnh -

Bộ Y tế báo cáo Thủ tướng về tình tiết mới vụ 8 bệnh nhân chạy thận tử vong

Tại văn bản do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến ký báo cáo Thủ tướng Chính phủ về quá trình giải quyết tình tiết mới, đại diện Bộ Y tế khẳng định việc Hội đồng xét xử chưa xem xét nghiêm túc tại phiên tòa các kiến nghị khoa học bằng các luận giải khoa học mà đã khẳng định các kiến nghị của Bộ Y tế "không có cơ sở khoa học" là không bảo đảm khoa học pháp lý, khoa học xét xử.

Xuất hiện 2 ổ dịch cúm gia cầm H5N6 ở Bà Rịa - Vũng Tàu, tiêu huỷ hơn 10.000 con

Toàn cảnh -

Xuất hiện 2 ổ dịch cúm gia cầm H5N6 ở Bà Rịa - Vũng Tàu, tiêu huỷ hơn 10.000 con

Ông Nguyễn Lương Trai, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, ngày 31/7 và 1/8 xuất hiện 2 ổ dịch cúm gia cầm type A chủng H5N6 trên đàn gà nuôi của 2 hộ dân tại xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc, với tổng đàn 10.500 con.

Thanh Hóa: Tặng bằng khen cho nam thanh niên cứu người giữa dòng lũ dữ

Toàn cảnh -

Thanh Hóa: Tặng bằng khen cho nam thanh niên cứu người giữa dòng lũ dữ

Hành động dũng cảm cứu người giữa dòng lũ dữ của anh Phạm Bá Huy đã được Bí thư Tỉnh đoàn Thanh Hóa tặng bằng khen.    

Sau bão số 3 gần 100 điểm sạt lở tại Thanh Hóa, quốc lộ 15C, 16A vẫn ách tắc

Toàn cảnh -

Sau bão số 3 gần 100 điểm sạt lở tại Thanh Hóa, quốc lộ 15C, 16A vẫn ách tắc

Nhiều điểm sạt lở với khối lượng đất đá lớn, trên các tuyến Quốc lộ 15C, 16A, 217…của tỉnh Thanh Hóa gây ách tắc giao thông nghiêm trọng.

Sở Y tế Nghệ An công bố kết luận nguyên nhân sự cố chạy thận

Đời sống -

Sở Y tế Nghệ An công bố kết luận nguyên nhân sự cố chạy thận

Nhiều ngày sau sự cố chạy thận ở Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An, Sở Y tế tỉnh này đã có kết luận nguyên nhân chính là do hệ thống dẫn nước RO đến các máy có những điểm nối và gấp khúc, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.    

Sẽ quy hoạch Phú Quốc trở thành khu kinh tế thay vì đặc khu kinh tế

Đời sống -

Sẽ quy hoạch Phú Quốc trở thành khu kinh tế thay vì đặc khu kinh tế

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản lấy ý kiến các bộ, ngành về việc triển khai quy hoạch đảo Phú Quốc theo định hướng khu kinh tế, theo đề nghị của UBND tỉnh Kiên Giang.

Khẩn trương tìm kiếm người mất tích, tiếp cận, ứng cứu các vùng bị cô lập

Toàn cảnh -

Khẩn trương tìm kiếm người mất tích, tiếp cận, ứng cứu các vùng bị cô lập

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường chỉ đạo cử thêm 1 đoàn công tác của Bộ NN&PTNT vào huyện Quan Sơn, Thanh Hóa để phối hợp hỗ trợ khắc phục hậu quả mưa lũ.

Thanh Hóa, bản nghèo Xa Ná tan hoang sau lũ quét kinh hoàng

Đời sống -

Thanh Hóa, bản nghèo Xa Ná tan hoang sau lũ quét kinh hoàng 1

Do ảnh hưởng của bão số 3, nhiều huyện vùng cao của tỉnh Thanh Hóa có mưa lớn, gây thiệt hại không nhỏ về người và tài sản. Trong đó, bản Sa Ná, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn (tỉnh Thanh Hóa) là nơi chịu hậu quả nặng nề nhất.    

Cà Mau: Hàng trăm căn nhà bị sập, tốc mái do ảnh hưởng của bão số 3

Đời sống -

Cà Mau: Hàng trăm căn nhà bị sập, tốc mái do ảnh hưởng của bão số 3

UBND huyện U Minh (Cà Mau) cho biết địa phương này có tới hàng trăm căn nhà bị sập, tốc mái, ngập nước do ảnh hưởng của bão số 3, tổng thiệt hại hàng tỷ đồng.

Thủ tướng chỉ đạo triển khai 8 nhiệm vụ cấp bách ứng phó thiên tai

Toàn cảnh -

Thủ tướng chỉ đạo triển khai 8 nhiệm vụ cấp bách ứng phó thiên tai

Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo khắc phục nhanh hậu quả bão, mưa lũ, và triển khai 8 nhiệm vụ để ứng phó mưa lũ sau Bão số 3.