Tục cúng ông Táo và những biến tướng

Ông Táo hay còn gọi là Thần Bếp, theo tín ngưỡng thì mọi nhà đều có, cai quản chuyện bếp núc, xem xét các việc tốt của gia chủ, để rồi đến ngày 23 tháng Chạp về trời báo Ngọc Hoàng chuyện dưới trần gian, qua Tết sẽ quay lại phận sự của mình dưới trần gian. Theo tục lệ thì dân gian thắp hương, lễ vật giản đơn thường là nải chuối hay là gói bánh tiễn ông Táo về Trời. Nhiều người nhân dịp này thả cá chép với mong muốn cá chép hóa rồng để ông Táo cưỡi bay về Trời. Tín ngưỡng này mang nét dân dã, có tính nhân văn và hướng thiện.

Thế nhưng nhiều năm trở lại đây, cúng ông Táo đã có nhiều biến tướng rất đáng phê phán. Không ít người mua sắm lễ vật rườm rà, sắm đồ vàng mã điện thoại di động, va-li, cả xe máy, ô tô… cúng ông Táo. Cá thì mua cả mớ cá sống bỏ vào bao bóng đem ra sông hồ thả theo "phong trào" phóng sinh rầm rộ và hình thức, mặc cho cá có sống được hay không, thả lại bao bóng, xả rác vào môi trường.

Ảnh minh họa: IT

Những biến tướng của cúng ông Táo cho thấy điều gì?

Trước hết, cho thấy tính thực dụng ngày càng nở rộ, nhiều người quan niệm sai lầm là cúng phải to, phải rình rang, thậm chí linh đình thì mới linh ứng, mới thiêng, thần linh mới nhận, mới phù hộ cho con người. Mong muốn có ngay những điều mà lẽ ra cần phải có bằng sức lao động, năng lực của chính mình thì lại cậy nhờ thần linh. Họ không hiểu rằng chẳng thần linh (nếu có) nào lại đi phù hộ cho những kẻ không chịu làm lụng chỉ muốn cúng bái cầu may.

Sau nữa, cho thấy sai lầm trong suy nghĩ, họ cho rằng cần phải “hối lộ” mới được việc dù đó là người sống hay người chết, kể cả thần linh. Cứ lễ to, vật nhiều là xong hết.

Giáo sư Trần Lâm Biền chuyên nghiên cứu về văn hóa dân gian đã phê phán: "Tư tưởng đó hoàn toàn sai lầm, có thời gian tôi thấy, cứ 23 tháng Chạp, một số tuyến phố, người dân đốt vàng mã đống lớn đống bé, có cả điện thoại Iphone giấy, xe ô tô giấy… cho Táo quân. Như thế việc làm này không chỉ tốn kém tiền của, còn ảnh hưởng rất lớn đến môi trường sống. Bên cạnh đó, hình thức phóng sinh cá chép ra sông, hồ, ao, suối sau khi cúng là hành động nhân văn, thể hiện lòng nhân ái của người Việt Nam. Nhưng nhiều người họ mang cá đi thả theo kiểu thiếu ý thức. Họ bọc cá vào túi nilon rồi mang ra hồ ném cả bọc xuống nước. Cá vừa không sống được, lại vô hình chung xả rác ra nguồn nước".

Đó là những biến tướng sai lầm có nguy cơ xâm hại đạo lý, làm ô nhiễm đời sống tinh thần của cộng đồng, ô nhiễm môi trường tự nhiên, ảnh hưởng đến lớp trẻ, kéo lùi văn hóa và tiến bộ xã hội.

Những biến tướng này là hủ tục mới cần phải kịch liệt lên án và loại bỏ ra khỏi đời sống của chúng ta. Để mọi sự liên quan đến văn hóa, trong đó có văn hóa tâm linh lành mạnh và động viên con người sống có ích, hướng thiện và coi trọng giá trị lao động chân chính.

Vui Xuân đón Tết xin đừng quên Covid Một mùa Xuân mới đã tới trên khắp đất nước ta. Và mọi người, mọi nhà đang tất bật, rạo rực đón mừng Tết Quý ...

Tặng quà Tết: Của cho không bằng cách cho Tết đã gần kề và chuyện tặng quà Tết cho người lao động, người nghèo là một phong trào thiện nguyện, một nét đẹp nhân ...

2 chuyến bay miễn phí đưa 500 người lao động về quê đón Tết Tối ngày 11 tháng 1 năm 2023, 500 người lao động đã lên 2 chuyến bay miễn phí từ TP.HCM về Nghệ An và Thanh ...