Cơ quan ngôn luận của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
Thứ tư 05/03/2025 05:13
Cơ quan ngôn luận của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
 |
| Tình thương không đúng cách có thể là lòng thương hại dành cho người khuyết tật; song người khuyết tật không cần điều đó. Họ muốn có cơ hội việc làm để khẳng định mình. Trong ảnh, nghị lực của một người khuyết tật trong việc vẽ tranh. Ảnh drdnetnam.org. |
Tình thương không đúng cách là điều đang xảy đến với tôi, một người phụ nữ khuyết tật. Từ trải nghiệm của mình, tôi nhận ra điều tưởng như trái khoáy này.
Từ tháng 12 năm ngoái đến nay, tôi có một cuộc tranh luận chưa có hồi kết với bố về tình thương của ông, khi ông phản đối kịch liệt việc tôi xin phép đi làm thêm phục vụ tại nhà hàng ở gần nhà vào buổi tối để kiếm thêm thu nhập. “Bố mẹ không thể chấp nhận con làm công việc đó. Dù có chết đói cũng không được làm. Một đứa con gái cao chưa đầy 1 mét 20 như con mà phải chạy đi chạy lại để cho chủ quán và khách hàng sai bê cơm, dọn dẹp, mang thứ này thứ kia. Không thể có chuyện những người khỏe mạnh lại ngồi đó sai một người khuyết tật đi phục vụ”, bố nói.
Tôi khá ngạc nhiên về phản ứng của bố. Nếu ai cũng nghĩ như bố thì làm sao tôi và những người khuyết tật khác có việc? Tại sao người không khuyết tật có thể bê cơm, dọn bàn, lấy đồ mà người khuyết tật lại không được làm những việc đó?
Bố tôi không phải là người duy nhất có quan điểm này, mẹ tôi cũng vậy. Rất nhiều ông bố, bà mẹ có con bị khuyết tật và không khuyết tật cũng nghĩ như vậy, vì “không nỡ nhìn thấy người khuyết tật phải làm việc tưởng như quá sức”. Hầu hết mọi người đều cho rằng: Thà tặng quà hoặc hàng tháng gửi ít tiền giúp đỡ còn tốt hơn nhận người khuyết tật vào làm việc.
Tôi đã đưa bố nhiều lần đến nơi các bạn tôi làm việc. Nhiều người trong số họ khuyết tật nặng đến mức như bố tôi mô tả “chỉ còn cái đầu là hoạt động bình thường còn tất cả các bộ phận khác trên cơ thể đều bất động”, nhưng các bạn ấy vẫn ngồi trực bán vé máy hay lập trình rất nhiệt tình. Bố tôi ủng hộ họ và bảo các công việc đó phù hợp với người khuyết tật; song ông vẫn cho rằng việc bắt người khuyết tật đi phục vụ người không khuyết tật là không công bằng. Đó là rào cản tìm kiếm việc làm của những người khuyết tật như tôi. Thay đổi cách “thương” không đúng chỗ của bố mẹ thật sự là thách thức và tôi cần thêm rất nhiều thời gian.
 |
| Tình thương không đúng cách khiến người khuyết tật gặp thêm khó khăn trong việc hòa nhập. Vốn chịu thiệt thòi, họ thường có nghị lực rất cao, khát khao mãnh liệt được khẳng định và cống hiến. Trong ảnh: Người khuyết tật chuẩn bị tham gia một giải thể thao. Ảnh kenh14.vn. |
Không xin được việc ở quán cơm bình dân, tôi giấu bố mẹ, nhờ một người bạn xin cho vị trí lễ tân vào buổi tối từ 6h đến 10h ở một tòa chung cư. Tại đó, Ban quản lý thường thuê những bác lớn tuổi làm lễ tân kiêm bảo vệ, phong cách còn rất “nông dân” từ cách nói, cách làm việc và đáng ngại nhất là “nguy cơ xâm hại trẻ em” bởi các bác ấy nhớ con cháu ở quê nên coi lũ trẻ là con cháu mình, rất hay bắt tay, gạ “thơm” các bé. Cư dân lên tiếng yêu cầu thay các bác này bằng một cô lễ tân. Công việc ở đây chỉ là hướng dẫn khách đến tòa nhà, quan sát chung chứ không phải xử lý nhiều về an ninh vì đã có khu vực trông xe riêng, cư dân đi lại vào tòa nhà đã có thẻ nên người ngoài khó vào được. Ý kiến phản đối các bác “nông dân” ngày càng mạnh mẽ hơn trong các cuộc họp cư dân. Khi bạn tôi giới thiệu tôi vào trực lễ tân, quan bản lý tòa nhà đồng ý luôn vì họ cho rằng nhìn thấy tôi là thấy “an toàn cho trẻ em”.
Không ngờ, chỉ vài ngày sau cư dân tòa nhà phản đối bằng những lời lẽ vô cùng bức xức. Nào là “Ngoài kia hết người rồi hay sao các anh lại đi tuyển một cô lễ tân khuyết tật?”; nào là “Các anh nhận người khuyết tật vào thì phải bố trí công việc nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe người ta. Làm lễ tân phải trực đêm, còn phải quát nạt, phải chứng tỏ sức mạnh để bọn du côn sợ không dám vào quấy nhiễu thì làm sao người khuyết tật, nhất là phụ nữ khuyết tật làm được”; nào là “Các anh lợi dụng người khuyết tật để chơi khăm chúng tôi. Nếu chúng tôi phản đối thì sẽ bị mang tiếng là kỳ thị, phân biệt đối xử với người khuyết tật. Chúng tôi cũng thương họ lắm chứ. Vì tình thương mà khu đô thị này năm nào cũng góp tiền tặng quà cho người khuyết tật và các gia đình có hoàn cảnh khó khăn”...
Cuộc họp đi vào căng thẳng, ồn ào, người này nói chưa xong, người kia lại nhảy vào tiếp tục. Bạn tôi chờ đến 30 phút không có cơ hội lên tiếng giải thích về khả năng của người khuyết tật như tôi. Cuối cùng cuộc họp kết thúc mà chẳng có kết luận nào được đưa ra. Còn tôi cũng tự nhận thấy mình nên rút lui. Từ đó về sau, cư dân chung cư tỏ ra hài lòng về các bác “nông dân” lễ tân.
 |
| Tình thương không đúng cách có thể khiến nhiều tài năng người khuyết tật thui chột; ngược lại, có thể giúp họ tỏa sảng và chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức. Trong ảnh; Người khiếm thị tham gia một cuộc thi văn nghệ. Ảnh baomoi.com |
Sau rất nhiều cố gắng, khó khăn, tôi nhận được chân trợ lý dự án, làm việc trong một tổ chức phi chính phủ của Việt Nam. Sếp tôi rất thích đưa tôi cùng đi trong các cuộc họp, tập huấn. Khi đó, tôi thường đeo trên vai một chiếc máy chiếu. Mọi chuyện bình thường, vui vẻ cho đến một ngày chúng tôi gặp đối tác mới. Vừa đến cửa phòng tập huấn thì không chỉ một mà đến ba anh đối tác chạy ra giằng lấy máy chiếu của tôi và kêu ầm lên: “Đưa anh cầm cho. Sao lại có người đi tay không còn bắt em máy máy chiếu nặng thế này?”
Các anh nhìn xéo sang sếp tôi với ánh nhìn trách móc. Thật ra máy chiếu của tôi chỉ nặng khoảng 3 kg, tôi mang được mà không gặp khó khăn gì. Trong khi các bạn trợ lý khác còn mang thêm cả tài liệu, giấy A0 và văn phòng phẩm. Bỗng chốc sếp tôi bị đánh giá là người đối xử không tốt với nhân viên khuyết tật. Tôi lo lắng nghĩ: “Cái kiểu thương như vậy khiến tôi mất việc như chơi”.
Các anh biết tôi cũng đang trong tình huống nhạy cảm nên không nói gì nhưng sau buổi họp vẫn thì thầm nói nhỏ với tôi: “Sếp em thật không biết thương nhân viên. Đáng lẽ phải mang cho em lại bắt em vác nặng trong khi mình thì lại đi người không”.
Sau đó, sếp không còn đưa tôi đi các buổi họp hoặc nếu có đi công tác thì chị ấy không “dám” để tôi mang vác một cái gì. Tôi chỉ ước ao được công bằng như bao trợ lý khác.
Những câu chuyện “thương người khuyết tật” như vậy vẫn đang diễn ra hàng ngày với tôi. Nhiều người nói họ không nỡ nhìn thấy gánh nặng công việc đè lên đôi vai của người khuyết tật, nhất là phụ nữ. Kết quả là người khuyết tật như tôi rất khó xin được việc làm. Nếu xin được việc, thách thức còn lớn hơn là làm sao giữ được việc và phát triển nó trong bối cảnh còn nhiều lắm những ánh nhìn săm soi, ẩn sau đó là quan điểm phân biệt, kỳ thị. Đi làm là quyền cơ bản của con người, kể cả người khuyết tật. Được đi làm có nghĩa là được thể hiện khả năng, được theo đuổi niềm đam mê. Đi làm là được hòa vào đời sống xã hội, được gặp gỡ mọi người, được phát triển kiến thức, trí tuệ và cảm xúc. Đi làm là được sống theo đúng khả năng của mình. Đi làm còn là được sắm sửa, chi tiêu cho bản thân và gia đình từ những đồng tiền mồ hôi, công sức và tâm huyết. Đi làm là không phải ngửa tay xin tiền người khác. Người khuyết tật trước hết cũng là con người với một số đặc điểm khác biệt. Mọi người hãy nhìn vào sự chăm chỉ, chịu khó, sáng tạo… của chúng tôi, đừng chỉ tập trung vào những sự khác biệt trên cơ thể để rồi “thương hại” cho người khuyết tật. Tình thương yêu con người với con người là rất cần nhưng điều cần thiết hơn là nó phải được đặt đúng chỗ.
