Vì sao số lượng doanh nghiệp niêm yết mới chỉ đếm trên đầu ngón tay kể từ đầu năm 2023?

Tại toạ đàm “Giải pháp thúc đẩy các doanh nghiệp lên sàn chứng khoán” do Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam tổ chức sáng ngày 19/7, các chuyên gia, diễn giả đã đưa ra những đánh giá về “hàng hoá” trên thị trường chứng khoán, lý giải nguyên nhân vì sao các doanh nghiệp chưa lên sàn và đưa ra giải pháp về vấn đề này.

Ông Phan Quốc Huỳnh, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB), Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán SBS cho biết, 6 tháng đầu năm 2023, số doanh nghiệp niêm yết mới, đăng ký trên sàn chỉ đếm trên đầu ngón tay, rất hạn chế. Nguyên nhân được chỉ ra là do 3 năm trở lại đây, nền kinh tế Việt Nam đối diện với nhiều thách thức, từ dịch bệnh cho đến suy thoái toàn cầu. Thị trường chứng khoán hay bất cứ thị trường nào cũng sẽ vận hành theo đúng quy luật của nó, nếu muốn phát triển một cách lâu dài, bền vững, thì sự "thanh lọc" là khó tránh khỏi.

Bên cạnh đó, với một thị trường chứng khoán non trẻ hơn 20 năm tuổi, chúng ta phải chấp nhận có những bước đi "chập chững" trước khi hoàn thiện bản thân, tìm đến sự bứt phá dài hơi...

“Bản thân tôi, là một người theo dõi và tham gia thị trường chứng khoán từ nhiều năm trước, tôi quan niệm thị trường chứng khoán là "chợ", có người mua và có người bán. Sau thời gian vừa rồi, những câu chuyện xử lý sai phạm xảy ra cho thấy quyết tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Tài chính trong việc thực hiện quyết liệt các biện pháp thúc đẩy sự minh bạch, lành mạnh của thị trường chứng khoán, để đây thực sự là kênh huy động vốn hiệu quả, là nơi để doanh nghiệp gọi vốn và phát triển lâu dài, bền vững”, ông Huỳnh nói.

Cũng theo ông Huỳnh, thanh khoản thị trường chứng khoán còn thấp, là hệ quả sau thời kỳ dịch bệnh, suy thoái thẩm thấu vào nền kinh tế. Ngoài ra, Việt Nam là nền kinh tế hội nhập rất sâu, rộng với nền kinh tế thế giới, vì vậy khi các quốc gia lớn như Anh, Mỹ... xảy ra tình trạng lạm phát lên đến 10% thì chúng ta cũng không thể đứng ngoài vòng xoáy.

Ông Phan Quốc Huỳnh, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB)

Về câu chuyện thúc đẩy doanh nghiệp đại chúng hóa, niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường, theo ông Huỳnh, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các Sở giao dịch đang tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp thuận lợi lên sàn, tạo điều kiện phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, hướng đến lợi ích chung.

Tuy nhiên, sự trầm lắng về số lượng "tân binh" có nhiều nguyên nhân, đơn cử bản thân doanh nghiệp đang chật vật đối phó với những khó khăn về tài chính để tồn tại.

Bên cạnh đó, các điều kiện lên sàn đang được kiểm soát chặt chẽ hơn, đòi hỏi chất lượng của doanh nghiệp phải thuộc dạng tốt, với báo cáo tài chính sạch sẽ, có lợi nhuận tối thiểu 1-2 năm. “Chung quy, nội tại sức khỏe của doanh nghiệp là nguyên nhân chính khiến tình trạng doanh nghiệp niêm yết trên sàn đang ở mức hạn chế như hiện nay”, ông Huỳnh nêu rõ.

Còn về chính sách, quy định theo ông Huỳnh đang rất rộng mở, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp khi đăng ký niêm yết lên sàn. Một điểm rất mới hiện nay, đó là các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng khoán đang chủ động xuống từng địa phương để trao đổi, hướng dẫn doanh nghiệp lên sàn. Điều đó thể hiện sự quan tâm dành cho kênh dẫn vốn quan trọng hàng đầu hiện nay.

Bà Trần Thị Lan Anh, Trưởng phòng tư vấn - Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam cũng đưa ra nhận xét, thị trường chứng khoán Việt Nam chưa đa dạng về các loại hàng hóa. “Số lượng nhà đầu tư các năm qua tăng trưởng nhưng lượng hàng hóa lại chưa đủ để cung cấp. Tôi cho rằng quan trọng là bản thân các doanh nghiệp đang chưa nắm rõ về lợi ích, cũng như điều kiện để niêm yết trên sàn”, bà Lan Anh nói.

Bà Trần Thị Lan Anh, Trưởng phòng tư vấn - Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam

Trước thực trạng, có những doanh nghiệp quy mô lớn, nhưng không niêm yết. Ngược lại có những doanh nghiệp chất lượng tài sản, kết quả kinh doanh không quá hấp dẫn lại chào sàn, bà Lan Anh cho rằng, bản thân một số doanh nghiệp quy mô lớn không có nhu cầu niêm yết trên sàn chứng khoán vì khi niêm yết, các doanh nghiệp quy mô lớn đó cảm thấy bị "đánh đồng" với các doanh nghiệp có hoạt động thiếu minh bạch. “Trong những năm vừa qua, có một vài doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng tới uy tín của các doanh nghiệp niêm yết chung. Tôi cho rằng, đó là nguyên nhân chính của hiện trạng này”, đại diện Mirae Asset nói thêm.

Yêu cầu nào khiến 70% số lượng hồ sơ bị trả tại UPCoM?

Luật Chứng khoán 2019 đã đưa ra câu chuyện hướng tới nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp nhận hồ sơ của các công ty đại chúng vẫn có trường hợp bị trả hồ sơ. Về vấn đề này, bà Hồ Phương Tú, Giám đốc phòng quản lý niêm yết – HNX cho biết, đối với các hồ sơ nộp lên UPCoM, chúng ta phải xác định đây là nơi các doanh nghiệp mong muốn niêm yết phải thông qua. Cũng vì lý do này, trên sàn UPCoM có thể xuất hiện đối tượng là Công ty TNHH, thay vì CT cổ phần như thường lệ.

Tuyệt đại đa số các Công ty TNHH đó thuộc diện công ty nhà nước, đơn vị được cổ phần hóa, có vốn nhà nước... Về bản chất, các doanh nghiệp đó chưa chuyển đổi hẳn sang CT cổ phần, cho nên tên của họ vẫn là TNHH.

Đối với trường hợp doanh nghiệp niêm yết, các doanh nghiệp sẽ có một năm để giao dịch trên UPCoM và nếu không đủ điều kiện giao dịch đại chúng thì sẽ bị loại khỏi sàn UPCoM.

Bà Hồ Phương Tú, Giám đốc phòng quản lý niêm yết – HNX

“Đối với các doanh nghiệp bị trả lại hồ sơ khi niêm yết, nguyên nhân chính dẫn tới việc hồ sơ bị trả lại là do các doanh nghiệp chưa để đáp ứng đủ các điều kiện niêm yết. Vấn đề thường thấy là tình hình tài chính không đáp ứng, và là nguyên nhân chính dẫn tới việc hồ sơ của các doanh nghiệp bị trả lại. Theo thống kê, có tới 70% số lượng hồ sơ bị trả lại là do không đáp ứng đủ các yêu cầu này”, bà Tú nói.

Cũng theo bà Tú, các doanh nghiệp niêm yết trong thời gian gần đây, họ đều có tối thiểu 2 năm đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM. Thứ hai, điều kiện vốn điều lệ cũng được quan tâm đúng mức.

Với quy định ít nhất 30 tỷ đồng vốn tự có, mặc dù chỉ là giá trị tương đối nhỏ, song cũng góp phần tạo dựng lượng hàng hóa có chất lượng tốt hơn, đáp ứng các yêu cầu chặt chẽ hơn. Cuối cùng là tiêu chí về năng lực của các chủ tịch, lãnh đạo của doanh nghiệp khi niêm yết; đồng thời, họ không được vi phạm Luật Chứng khoán trong quá trình điều hành doanh nghiệp.