Nghị quyết 57: “Cánh cửa vàng” mở ra kỷ nguyên mới cho công nhân Việt Nam

Trong bài phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết năm 2025 là năm đầu thực hiện Nghị quyết 57 nên đề nghị Chính phủ dành ít nhất 3% ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ từ năm 2025 và tăng dần lên 2% GDP trong 5 năm tới.

Khi Nhà nước chủ trương đầu tư tối thiểu 3% ngân sách để phát triển khoa học và nâng dần tỷ lệ lên 2% GDP, là đang đặt người lao động vào trung tâm của dòng chảy phát triển.

Yêu cầu không chỉ mang tính chiến lược phát triển quốc gia, mà còn chứa đựng thông điệp sâu xa: “Người công nhân, người lao động là những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất phải là đối tượng trung tâm của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ mới”. Nếu được triển khai đúng hướng, đây sẽ là “cú hích” lịch sử thay đổi sâu sắc đời sống, vị thế và tương lai của hàng triệu lao động Việt Nam.

“Giải phóng” sức sáng tạo nơi công xưởng

Suốt nhiều thập kỷ qua, đời sống công nhân Việt Nam luôn gắn liền với hình ảnh của sự chăm chỉ, bền bỉ, đôi khi là lầm lũi trong mô hình sản xuất truyền thống. Nhưng trong thời đại mới, khi cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ và trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ số ngày càng thâm nhập sâu vào mọi ngóc ngách sản xuất, thì người lao động không thể mãi đứng ngoài.

Việc Chính phủ được đề nghị phân bổ tối thiểu 3% ngân sách nhà nước cho khoa học – công nghệ và nâng dần lên 2% GDP là bước chuyển từ “lời nói” thành “hành động”.

Đây là tín hiệu cho thấy Nhà nước đang xác lập một ưu tiên quốc gia mới, và ưu tiên ấy không chỉ dành cho các viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm cao cấp, mà còn dành cho công nhân, kỹ sư, người lao động nơi xưởng máy, công trình, đồng ruộng.

Công nhân – những người trực tiếp tiếp cận máy móc, công nghệ mỗi ngày sẽ là người được đào tạo, được hỗ trợ thiết bị, được hưởng lợi từ các chương trình hiện đại hóa dây chuyền sản xuất.

Họ không còn đơn thuần “làm thuê” cho công nghệ, mà sẽ từng bước “làm chủ” công nghệ. Họ có thể tham gia các khóa đào tạo, cải tiến sáng kiến, nâng cao kỹ năng, từ đó tăng năng suất và thu nhập, ổn định cuộc sống.

Khi đất nước bước vào giai đoạn đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, công đoàn phải trở thành “kiến trúc sư xã hội”, người kết nối, dẫn dắt, và bảo vệ người lao động trong hành trình chuyển mình.

Khoản đầu tư đó không chỉ để phục vụ những đề tài hàn lâm, mà là để đưa công nghệ đến gần hơn, dễ tiếp cận hơn với người lao động.

Yêu cầu cải cách triệt để cơ chế phân bổ, thanh quyết toán kinh phí và loại bỏ “xin – cho” không chỉ làm minh bạch dòng tiền công, mà còn mở ra không gian sáng tạo cho công đoàn và người lao động.

Công đoàn cơ sở nếu được tạo điều kiện hoàn toàn có thể tổ chức các mô hình “trung tâm học tập số công nhân”, “Ngày sáng kiến công nhân”, “Hội thi đổi mới dây chuyền” hay liên kết với các trung tâm công nghệ để đào tạo nghề 4.0.

Với kinh phí được cấp chủ động và cơ chế thông thoáng, các liên đoàn lao động có thể thí điểm mô hình hợp tác xã công nghệ, đưa công nhân tham gia chuỗi giá trị sản xuất cao hơn thay vì mãi đứng ở phần việc giản đơn, bị “bóp nghẹt” bởi các đơn hàng gia công giá rẻ.

Có một nghịch lý, trong hàng ngàn xí nghiệp hiện nay công nhân vẫn âm thầm sáng tạo mỗi ngày, họ chỉnh lại thao tác, rút ngắn thời gian sản xuất, đề xuất thay đổi vật liệu…

Nhưng phần lớn các sáng kiến ấy bị rơi vào im lặng vì không có cơ chế hỗ trợ, không có quỹ tài trợ, không có ai ghi nhận. Họ không được gọi là “nhà sáng chế”, dù đang cải tiến mỗi ngày để “bám trụ” với công việc.

Tạo ra tầng lớp công nhân trí thức mới

Chính sách mới nếu được triển khai đúng hướng, với các quỹ đổi mới sáng tạo ở cấp ngành, địa phương, khu công nghiệp sẽ là cơ hội để tiếng nói của người lao động được lắng nghe. Một công nhân ngành dệt có thể đề xuất mẫu vải tiết kiệm nguyên liệu, được tài trợ để thử nghiệm và sản xuất.

Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi có đông đảo công nhân sẽ có cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, cải tiến quy trình, nâng cao năng suất.

Một kỹ sư bảo trì có thể tự thiết kế công cụ sửa chữa, được cấp bằng sáng chế và hưởng lợi từ nó. Khoa học không còn nằm trong sách vở, mà trở thành thực tiễn sống động trong mỗi thao tác lao động hàng ngày.

Người lao động Việt Nam lâu nay thường bị đóng khung trong hình ảnh “lao động tay chân”. Nhưng giờ đây, với yêu cầu hiện đại hóa, công nghệ hóa sản xuất, công nhân cần được trang bị kỹ năng số, tư duy logic, khả năng vận hành phần mềm, hiểu biết về tự động hóa.

Khoản ngân sách 3% không chỉ là con số, mà là điều kiện để xây dựng hệ sinh thái học tập trọn đời cho người lao động. Các trường nghề, trung tâm đào tạo cần được hiện đại hóa, gắn với doanh nghiệp, có phần mềm học tập online, học qua mô phỏng thực tế ảo (VR), thực hành với thiết bị hiện đại.

Đây là cơ hội để công nhân trở thành tầng lớp “tri thức sản xuất” hiểu công nghệ, vận hành thông minh, sáng tạo giải pháp, góp phần nâng tầm vị thế công nhân Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Điều quan trọng nhất trong đề xuất của Tổng Bí thư Tô Lâm không chỉ nằm ở ngân sách hay tầm nhìn, mà là ở hành động cụ thể, sớm công bố chính sách, hướng dẫn thực hiện thuận lợi, rà soát các đề án để tránh lãng phí và tập trung hiệu quả. Nếu được triển khai đồng bộ, người lao động sẽ là người đầu tiên cảm nhận được sự thay đổi.

Mỗi một thao tác được cải tiến bằng đổi mới sáng tạo là một bước tiến để thoát khỏi “bẫy năng suất thấp” – bẫy khiến đời sống công nhân mãi chật vật.

Những khóa học nghề miễn phí, những trung tâm đào tạo hiện đại trong khu công nghiệp, những phần thưởng cho sáng kiến, những ứng dụng công nghệ giúp giảm lao lực… tất cả sẽ tạo ra niềm tin Nhà nước đang đồng hành với người công nhân, không bỏ rơi họ trước “đợt sóng” công nghệ.

Chính sách đổi mới ngân sách khoa học – công nghệ với tỷ lệ tối thiểu 3% ngân sách và 2% GDP là một quyết định mang tính lịch sử. Nhưng nếu không chạm tới người lao động, thì nó vẫn chỉ là chiến lược trên giấy.

Muốn thực sự làm nên đột phá, ngân sách ấy phải được chuyển hóa thành sự thay đổi cụ thể trong đời sống công nhân từ xưởng máy, khu công nghiệp, trường nghề, tổ công đoàn, cho đến từng thao tác lao động hàng ngày.

Đó mới là cách để khoa học và đổi mới sáng tạo không chỉ phục vụ phát triển kinh tế, mà còn phục vụ chính con người như người công nhân, người lao động, những người đang gìn giữ và dựng xây tương lai Việt Nam.

Và khi ấy, Nghị quyết 57 sẽ không chỉ là “khoán 10 trong khoa học” như Tổng Bí thư kỳ vọng, mà còn là “cánh cửa vàng” mở ra kỷ nguyên mới cho công nhân Việt Nam, nơi họ không còn đơn thuần làm việc để sống mà được sống để sáng tạo, để phát triển và để khẳng định giá trị của mình trong kỷ nguyên đổi mới.

Khai mở chương mới cho kinh tế Việt Nam Bằng việc xác lập vị thế trung tâm cho kinh tế tư nhân trong chiến lược phát triển quốc gia, Tổng Bí thư Tô Lâm ...

Nghị quyết 57: Người lao động có cơ hội “thăng hoa” cùng thời đại số Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được Tổng Bí thư Tô Lâm ví như một “Khoán 10” trong lĩnh vực khoa học, công nghệ ...

“Gieo hạt” tri thức, “gặt mùa” đổi thay Từ ruộng đồng đến nhà máy, từ làng quê đến khu công nghiệp, hàng triệu công nhân và người lao động Việt Nam đang từng ...