Trần Tuấn, từ "chợ trời" đến "ma thuật ngón" và...

Nhà thơ Trần Tuấn. Ảnh: X.D.

Khẳng định con đường thơ

Tôi còn nhớ vào một đêm thơ Huế, đâu như vào năm 1990 thì phải, khi ấy nhà thơ Trần Tuấn mới ngoài hai mươi tuổi đã đọc bài thơ "Chợ trời" mà đến giờ tôi vẫn nhớ được mấy câu:

"Chợ trời không ở trên trời/ Chợ trời ở giữa lòng người bán mua/ Em bao nhiêu giá cho vừa/Tôi nghèo không đủ tiền mua em về..." . Và hai câu kết khá ấn tượng: "Chợ trời mà thế ư em?/ Bao giờ Trời biết mà đem chợ về!". Bài thơ gợi liên tưởng đến một thi phẩm của thi sĩ Nguyễn Bính là "Tiền và lá". Ngay từ lúc ấy, đã chớm thấy một hồn thơ của Trần Tuấn, nhưng đó chỉ là khởi đầu của một thi sĩ đích thực không ngừng tìm tòi đổi mới thơ mình.

Sau này anh tiếp tục mạch thơ truyền thống, có những câu thơ chất chứa ám ảnh của tâm linh như: "Em không về vắng một cuộc đưa dâu" - đã thành tên của một bài báo của tác giả khác hoặc được nhắc khi nói đến sự hy sinh trong kháng chiến như địa chỉ Truông Bồn (Nghệ An).

Nhưng Trần Tuấn không chỉ dừng lại trong sáng tạo với các thể thơ và cách cảm truyền thống, anh muốn bứt phá, muốn cách tân. Và tập thơ "Ma thuật ngón" ra đời năm 2008 như là một tuyên ngôn mới về thơ bằng chính sáng tác của mình, đánh dấu một cột mốc rất quan trọng trong hành trình thi ca của Trần Tuấn. Tập thơ đã đoạt giải thơ "Bách Việt" năm 2009.

Ban Giám khảo nhận xét về tập thơ này: “Từng câu, từng chữ, từng bài ở "Ma thuật ngón" như chuyển động theo một giục gọi ngấm ngầm rằng đã đến lúc phải thay đổi cách viết, cách cảm, cách nghĩ về thơ một cách quyết liệt hơn nữa”.

Năm 2013, anh lại cho xuất bản tập thơ mà tên gọi cũng rất ấn tượng: "Chậm hơn sự dừng lại" tiếp tục được dư luận chú ý vì khẳng định con đường thơ mà thi sĩ lựa chọn sau này.

Tập thơ "Ma thuật ngón" của Trần Tuấn. Ảnh: XD

Những thành công nổi trội

Thơ Trần Tuấn như là sự lay động của tiềm thức, vô thức và dĩ nhiên cả ý thức, tạo nên một trường liên tưởng vừa mơ hồ lại vừa cụ thể như gió, như không khí đầy những ẩn dụ, mờ nhòe, đứt gãy mà cũng rõ rệt, thường thấp thoáng những ẩn ức và nghịch lý - một phong cách hậu hiện đại của riêng Trần Tuấn. Đọc thơ Trần Tuấn nhiều khi độc giả như lạc vào một cõi mộng du.

trà đã tra vào ấm

tôi lơ mơ nằm chờ

thiếp đi

thấy mình được pha

được rót

vào cái chén cũ

nghi ngút khói

hương vị thân thể

cứ thế

đang ngồi uống tôi

(Đợi nước đang sôi)

Nên gió của Trần Tuấn cũng vừa hiện thực mà lại vừa siêu thực, cảm giác như đang bước chân vào vòng tròn ma thuật của thi ca, nói không hiểu thì nghe thật phi lý, nhưng nói đã hiểu cả rồi thì e rằng còn phi lý hơn.

ve vuốt ngón tay xanh

mơn man đồi ngực trắng

chiếc khăn trùm đầu phập phồng im lặng

không thể vẽ tiếp gương mặt nào

gió vẫn thổi

nhưng chậm hơn sự dừng lại

thị trấn

như thiếu phụ

đang mỏng dần

nhẹ dần

trôi theo chiếc khăn choàng.

(Gió)

Nhà thơ Trần Tuấn trong buổi giới thiệu thơ tại Huế tháng 6/2022. Ảnh: PHẠM XUÂN DŨNG

Ngay trong chuyện "Ma thuật ngón" cũng không đơn thuần là sự chơi chữ mà còn là chơi nghĩa, không chỉ là tập mờ của cảm xúc mà còn là biên bản của lý tính, dù đầy rẫy những nghịch lý như chính bản thân cuộc đời này. Nhưng đọc thơ có thể chia sẻ phần nào niềm khát khao sáng tạo mãnh liệt của thi sĩ.

ngón tay ma thuật đốm lửa

ngón tay đốm lửa kiếp trước

ngón tay kiếp trước tàn tro

ngón tay tàn tro ma thuật

ngón tay ma thuật im lặng

(…)

phải mất đi bao nhiêu ngón

phải thêm bao nhiêu ngón

mới đủ một bàn tay

Thơ Trần Tuấn giai đoạn sau lạ và không dễ giải mã, thường xuyên thách thức cả người viết lẫn người đọc, nhiều khi "độc vị" tạo nên sự độc đáo, mở ra nhiều trường liên tưởng, kích thích trí tò mò và tưởng tượng của công chúng yêu thơ. Và đó là những thành công nổi trội của một nhà thơ không ngừng làm mới mình và luôn khát khao khám phá.

Vụ kiện bài “Gánh mẹ”: Bản án dư luận là nghiêm khắc nhất! Hôm qua, TAND TP. HCM đã đưa ra phán quyết, nhà thơ Trương Minh Nhật là chủ sở hữu tác quyền bài thơ “Gánh mẹ”.

Nguyễn Văn Chức: Một giọng thơ riêng Trước khi trải lòng với thơ, Nguyễn Văn Chức có một vị trí nghề nghiệp ổn định từ lâu trong một ngành kinh tài Quảng ...

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp - "Cây đại thụ" của làng truyện ngắn Việt Nam Ngày 20/3/2021, "cây đại thụ" trong làng truyện ngắn Việt Nam - Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp qua đời, để lại sự tiếc thương vô ...