“Ngân hàng Nhà nước như đang đi trên dây”

Chia sẻ tại Diễn đàn Toàn cảnh Ngân hàng năm 2023 mới đây, bà Dương Thị Thanh Bình, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ cho biết, mặc dù Fed và một số ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đã tạm dừng tăng lãi suất, nhưng áp lực lạm phát vẫn tiềm ẩn, mặt bằng lãi suất vẫn ở mức cao.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) luôn phải thận trọng, linh hoạt để vừa đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ phục hồi kinh tế.

“Khi điều hành, chúng tôi phải vừa ưu tiên kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ tăng trưởng. Thời gian qua, ngành ngân hàng vừa đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế, vừa tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận với nguồn vốn dễ dàng hơn. Đồng thời, ứng dụng các kỹ thuật hiện đại của nước ngoài để tăng cường khả năng dự báo.

Tại các hội thảo, khi trao đổi với các chuyên gia nước ngoài thì chúng tôi nhận thấy cách điều hành chính sách tiền tệ của NHNN đã tiệm cận quốc tế. Tuy nhiên, việc điều hành chính sách tiền tệ còn phải gắn với tái cấu trúc nền kinh tế”, bà Bình nói.

Theo lãnh đạo Vụ Chính sách tiền tệ, doanh nghiệp muốn vay được vốn thì phải đáp ứng được các yêu cầu, chứng minh năng lực, hoạt động hiệu quả, khả thi. Bên cạnh đó, cần phải giảm phụ thuộc vào vốn tín dụng ngân hàng, nếu không thì khó giảm lãi suất.

“Để thực hiện điều này, một mặt phụ thuộc vào NHNN, còn lại là phụ thuộc vào tái cấu trúc nền kinh tế, nâng cao năng lượng doanh nghiệp, cải thiện chất lượng thị trường vốn”, bà Bình nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), cho rằng, NHNN đang phải trải qua rất nhiều thử thách trong công tác điều hành chính sách tiền tệ trong bối cảnh vĩ mô hiện nay.

“NHNN đang đi trên dây, vừa điều hành ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ doanh nghiệp. Nếu ngày hôm nay doanh nghiệp dồn hết khó khăn vào ngân hàng, thời gian tới ngân hàng khó khăn thì doanh nghiệp cũng gặp khó”, Tổng thư ký VNBA cảnh báo.

Theo ông Hùng, mặc dù Thông tư 02/2023 đã được ban hành nhưng các ngân hàng vẫn phải tự chịu trách nhiệm với các quyết định về các khoản nợ tái cơ cấu, giãn, hoãn.

“Nếu không cẩn thận thì khó khăn của nền kinh tế sẽ dồn hết vào ngân hàng thương mại”, ông Hùng nói.

Theo đó, Tổng thư ký VNBA cho rằng, để giải quyết các khó khăn nội tại, thì việc quan trọng là phải tăng tốc giải ngân đầu tư công, giảm thuế phí hỗ trợ doanh nghiệp.

Về phía NHNN, ông Hùng cho rằng cần điều hành chính sách tiền tệ ổn định, thận trọng nhưng phải linh hoạt hơn, nhất là trong tăng trưởng tín dụng.

Bà Hà Thị Kim Nga, cán bộ kinh tế cao cấp Văn phòng đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam cũng cho rằng, NHNN đang phải chèo lái trong một bối cảnh khó khăn, đảm bảo cùng lúc nhiều mục tiêu, bao gồm kiềm chế lạm phát trong bối cảnh lạm phát cơ bản tăng mạnh, vừa đảm bảo nền kinh tế không giảm tăng trưởng mạnh khi thị trường bất động sản gặp nhiều khó khăn.

“NHNN đã hạ lãi suất điều hành thời gian qua, là động thái giảm chi phí tín dụng khi nền kinh tế có mức tăng trưởng GDP thấp nhất nhiều năm qua. Lưu ý là lạm phát cơ bản vẫn cao và có thể quay lại nhanh nếu tâm lý tài chính toàn cầu xấu đi. Nó đòi hỏi NHNN phải có những nghe ngóng, dự báo, quan sát để có chính sách phản ứng phù hợp nhất”, chuyên gia IMF cảnh báo.

Cũng theo chuyên gia, chính sách tiền tệ của Việt Nam vẫn phải rất thận trọng để giảm các rủi ro, áp lực từ lạm phát, tỷ giá, lãi suất. Hiện Việt Nam vẫn còn dư địa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nên phải thúc đẩy giải ngân đầu tư công để đưa dòng tiền mới vào nền kinh tế, từ đó lan toả và tạo tác động tích cực.

Về phía các ngân hàng thương mại, ông Lê Thanh Tùng, thành viên HĐQT VietinBank cho biết, tới quý 1/2023, tín dụng toàn ngành chỉ tăng hơn 2%, trong khi cùng kỳ là 5%, điều này cho thấy sức hấp thụ vốn của doanh nghiệp đang chững lại. Điều này cũng tác động tới hoạt động của ngành ngân hàng.

“Ngân hàng là hàn thử biểu của nền kinh tế, doanh nghiệp khó thì ngân hàng cũng khó. Báo cáo tài chính quý 1/2023 của 27 ngân hàng niêm yết cho thấy, lợi nhuận quý I/2023 giảm 4,4%.

Chúng tôi cũng đối mặt với nhiều rủi ro. Nếu như năm 2022 là rủi ro thanh khoản, tỷ giá, lãi suất, danh tiếng do ảnh hưởng từ trái phiếu - bảo hiểm thì sang năm 2023, rủi ro lớn nhất của hệ thống có lẽ là rủi ro tín dụng, suy giảm chất lượng nợ khi doanh nghiệp gặp khó khăn thì ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng, thoái lãi dự thu.

Trong khi thu nhập từ lãi cho vay là thu nhập trọng yếu của ngân hàng, chất lượng nợ suy giảm, phải trích lập nhiều hơn gây ảnh hưởng tới lợi nhuận ngân hàng”, ông Tùng nói.