Thứ sáu 29/03/2024 20:16

Làm báo trước, viết văn sau

Kinh tế - Xã hội - TRẦN ĐĂNG

Ở phía thượng nguồn là Chu Cẩm Phong, nơi cuối dòng là Dương Thị Xuân Quý - các anh, các chị đã chọn “đất lành Duy Xuyên” bên dòng Thu Bồn để nằm lại vĩnh viễn. Họ là những nhà văn, vào chiến trường với một tâm nguyện để viết văn, nhưng cuộc chiến khốc liệt đã chọn nghề cho họ: làm báo trước đã, viết văn tính sau!
Làm báo trước, viết văn sau
Các nhà văn, nhà báo tại vùng rừng Trà My (Quảng Nam) thời chống Mỹ. Ảnh: Nhà văn Cao Duy Thảo cung cấp.

Trên 40 nghệ sĩ ở nhiều lĩnh vực khác nhau đã có cuộc “tìm về” đẫm nước mắt trên đất Quảng Nam hồi trung tuần tháng 5/2022. Tóc bạc da mồi, chân đi không còn vững nữa, nhưng những cụ ông, cụ bà chuẩn bị bước vào tuổi tám mươi này vẫn còn nguyên vẹn ký ức thanh xuân từ hơn 50 năm trước…

Bấy giờ, họ là những chàng trai, cô gái đang tuổi hai mươi đã tạm biệt Hà Nội để tăng cường cho chiến trường Khu Năm đang vào hồi khốc liệt nhất. Trong số những chàng trai cô gái thanh xuân vào chiến trường Quảng Nam những năm tháng đầy trời lửa đạn ấy có những người ấp ủ một ước nguyện lãng mạn của tuổi trẻ: sẽ viết những trang văn mang hơi thở nóng hổi của chiến trường. Tuy nhiên, thực tế của cuộc chiến đã buộc họ tạm gác lại mọi dự định để làm công việc của một người lính: phát nương làm rẫy để tự cứu mình vượt qua cái đói, trực tiếp cầm súng ra trận cùng bộ đội, vừa chiến đấu như một chiến binh vừa đưa tin chiến trận với tư cách là một nhà báo.

Làm báo trước, viết văn sau

Nhà văn Cao Duy Thảo, tác giả truyện ngắn “Thời gian” nổi tiếng vào đầu những năm 80 của thế kỷ trước, là người vào chiến trường từ rất sớm (1966), nhớ lại: “Tôi học trường điện ảnh, ấp ủ viết kịch bản phim nhưng khi vào Khu Năm, tôi mới biết, thực tế chiến trường không như mình tưởng tượng từ hồi còn ở Hà Nội. Khu Năm hồi đó có tờ Tạp chí Văn nghệ nhưng ưu tiên hơn cả vẫn là những bút ký nặng tính báo chí, phản ảnh cho được không khí của quân và dân ta ở các mặt trận.

Để thực hiện yêu cầu ấy, các nhà văn trẻ thay nhau khoác ba lô “hạ sơn”, bám theo các đơn vị bộ đội trực tiếp tham gia các chiến dịch như một người lính thực thụ. Chẳng hạn như anh Nguyễn Chí Trung (từng làm trợ lý Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu - NV) cùng Sư đoàn 2 tham gia đánh trận Ba Gia nổi tiếng cả nước vào mùa hè năm 1965, hoặc trực tiếp chỉ huy diệt một ổ hỏa lực đã từng gây thương vong rất lớn cho bộ đội ta trong trận Khâm Đức (Quảng Nam) năm 1972. Anh Trung là nhà văn có nhiều giai thoại nhất chung quanh việc “đi thực tế” để lấy tư liệu viết báo, viết văn của Khu Năm”.

Không trực tiếp chiến đấu ở chiến trường Khu Năm nhưng nhà thơ Thanh Thảo rất “thuộc” những người bạn của mình. Ông kể rằng, vào cuối năm 1970, tại Quảng Bá, Hội Nhà văn Việt Nam có mở một lớp cấp tốc “bồi dưỡng” cho những cây bút vừa tốt nghiệp các khoa văn, sử của các trường đại học những đam mê sáng tác để họ nắm các kỹ năng viết văn trước khi đi B. “Tôi mơ ước được tham dự lớp học “danh giá” ấy nhưng chẳng được nên chọn con đường làm phóng viên chiến trường Nam bộ thuộc Ban Binh vận và đi thẳng vào miền Nam”. Từ một nhà báo chuyên nghiệp, Thanh Thảo trở thành một nhà thơ nổi tiếng khi ông tham gia Trại sáng tác Khu Năm ngay sau ngày hòa bình do nhà văn Nguyễn Chí Trung làm trại trưởng.

Làm báo trước, viết văn sau
Các văn nghệ sỹ khu Năm viếng ngôi mộ gió cùng bia tưởng niệm nhà văn - nhà báo Dương Thị Xuân Quý. Ảnh: Trần Đăng.

Những nhà văn tương lai của lớp học ở Quảng Bá sau này nhiều người thành danh trong văn học như Nguyễn Khắc Phục, Ngô Thế Oanh, Vũ Thị Hồng (vợ nhà văn Chu Lai)… hoặc thành danh trên chính trường như Phạm Quang Nghị, Nguyễn Đức Hạt

Những trang văn trong tưởng tượng khi còn ở Hà Nội của lớp nhà văn trẻ lúc bấy giờ đã nhường chỗ cho những lo toan bộn bề hơn, trong đó có các trang báo nóng hổi được viết ngay giữa chiến trường. Ngoài việc viết báo, những nhà văn này luôn tìm cách giữ ngọn lửa đam mê văn học bằng việc viết nhật ký. Có thể xem những trang nhật ký của Dương Thị Xuân Quý, của Chu Cẩm Phong như những phác thảo cho các quyển tiểu thuyết dày dặn sau này. Rất tiếc, cuộc chiến tranh quá khốc liệt đã khép lại bao dự định của họ. Cuốn “Nhật ký chiến tranh” của Chu Cẩm Phong ghi lại toàn bộ những diễn biến của chiến trường mà ông chứng kiến, cho đến khi ông cùng ba đồng đội chiến đấu đến viên đạn cuối cùng trước khi hy sinh tại xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam vào mùa hè năm 1971.

Còn Dương Thị Xuân Quý, sau nhiều tháng ở nhà giữ rẫy, tháng 3/1968, chị về vùng sâu ở phía Đông huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam và vĩnh viễn tan vào mảnh đất này sau một trận phục kích của lính Nam Triều Tiên, mà cho đến hôm nay không một ai có thể biết thân xác của chị gửi vào đâu trên mảnh vườn của một gia đình ở xã Duy Thành này. Những trang nhật ký dở dang, những bài báo chép vội trên đường của nữ phóng viên Dương Thị Xuân Quý mãi mãi dừng lại cùng tuổi 28 của chị.

Báo nhường cho văn

Sau ngày hòa bình, hai nhà văn Nguyên Ngọc và Nguyễn Chí Trung đã thành lập ngay Trại sáng tác Khu Năm, tập hợp toàn bộ những nhà báo có một vài sáng tác văn học triển vọng trong toàn quân khu, tập trung về Đà Nẵng để “ngồi đó mà viết văn”. Một thế hệ nhà văn “sinh sau đẻ muộn” trong chiến tranh chống Mỹ đã ra đời bằng những tên tuổi cùng các tác phẩm đình đám một thời: Thanh Thảo, Thái Bá Lợi, Trần Vũ Mai, Nguyễn Khắc Phục, Nguyễn Trí Huân, Trung Trung Đỉnh…

Cũng khó để phân biệt một cách rạch ròi là báo hay văn quan trọng hơn trong giai đoạn lịch sử đó. “Nhờ làm báo, viết liên tục cho Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Phát thanh Giải phóng nên tôi có điều kiện để giáp mặt với thực tế của cuộc chiến tranh. Những bài thơ tôi ưng ý nhất và cũng mang lại cho tôi nhiều phiền toái nhất là những bài thơ tôi xuống chiến trường Nam bộ vào cuối năm 1972. Nếu anh không lăn lộn với tư cách là một nhà báo thì cũng khó có được những bài thơ lấm lem bụi đất của chiến hào như vậy”, nhà thơ Thanh Thảo tâm tình.

Còn nhà văn Cao Duy Thảo, nhà thơ Ngô Thế Oanh từng về “nằm vùng” nơi xảy ra vụ thảm sát Sơn Mỹ cùng nhiều vùng quê khác ở hai tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định trong nhiều tháng liền để rồi cả hai có những truyện ngắn, những bài thơ hay nhất của đời mình sau những bài báo “mì ăn liền” ngay trong lúc giao tranh.

Sau những nóng sốt của các bài báo là những lắng đọng chiêm nghiệm của mỗi nhà báo - nhà văn. Cả một thế hệ cùng đất nước ra trận trong những năm chiến tranh và đã in dấu ấn của mình trên những trang viết - cả báo lẫn văn. Ngưỡng mộ thay!

Đôi điều về nhà báo lớn Phan Quang Đôi điều về nhà báo lớn Phan Quang

Tôi còn nhớ khoảng cuối thập kỷ 70 của thế kỷ trước, tôi có đọc qua tập sách “Lâm Đồng Đà Lạt” của tác giả ...

Để mỗi cán bộ công đoàn là một “nhà báo” của công nhân, công đoàn Để mỗi cán bộ công đoàn là một “nhà báo” của công nhân, công đoàn

Nhân kỷ niệm 97 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2022), xin chia sẻ đôi điều về công tác truyền thông ...

Nghề báo và trí tuệ nhân tạo Nghề báo và trí tuệ nhân tạo

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang đảm trách vai trò của nhiều khâu trong chuỗi sản xuất của các ngành nghề. Báo chí cũng không ...

Chia sẻ
In bài viết

Tin cùng chuyên mục

Khai trương đại lý Audi theo mô hình mới đầu tiên tại Việt Nam

Kinh tế - Xã hội -

Khai trương đại lý Audi theo mô hình mới đầu tiên tại Việt Nam

Sáng 28/3, đại lý Audi City Phú Mỹ Hưng chính thức khai trương đi vào hoạt động, là mô hình showroom kiểu mới đầu tiên của thương hiệu ô tô Đức tại Việt Nam.

Thành viên Hội đồng giám khảo chọn mẫu xe nào là XE CỦA NĂM 2024?

Kinh tế - Xã hội -

Thành viên Hội đồng giám khảo chọn mẫu xe nào là XE CỦA NĂM 2024?

Honda CR-V e:HEV RS, Hyundai Custin, Mercedes-Benz EQB, VinFast VF5 Plus,... được một số thành viên Hội đồng giám khảo lựa chọn là XE CỦA NĂM 2024.

Subaru Outback: Xe hay nhưng giá trên 2 tỷ đồng liệu có cao?

Kinh tế - Xã hội -

Subaru Outback: Xe hay nhưng giá trên 2 tỷ đồng liệu có cao?

Các thành viên Hội đồng giám khảo XE CỦA NĂM 2024 đánh giá Subaru Outback dù có nhiều ưu điểm nhưng khó tiếp cận được tới nhiều khách hàng Việt Nam do mức giá quá cao.

Vinhomes Ocean Park 2 có trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đầu tiên ở Việt Nam

Kinh tế - Xã hội -

Vinhomes Ocean Park 2 có trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đầu tiên ở Việt Nam

Ngày 27/3/2024, Tập đoàn Vingroup đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Y tế Well Group (Nhật Bản) để phát triển mô hình Trung tâm Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cao cấp tại Việt Nam.

PVcomBank mang yêu thương đến các hoàn cảnh khó khăn tại tỉnh Lào Cai

Kinh tế - Xã hội -

PVcomBank mang yêu thương đến các hoàn cảnh khó khăn tại tỉnh Lào Cai

Với tinh thần tương thân tương ái, vừa qua, Đoàn Thanh niên Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) đã tổ chức chương trình từ thiện “Xuân tình nguyện 2024” để thăm hỏi, động viên và trao quà đến các em học sinh nghèo, các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn tại xã Nậm Chảy, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai.

Đánh giá Haval H6 hybrid: Công nghệ ổn, vận hành cần cải thiện nhiều

Kinh tế - Xã hội -

Đánh giá Haval H6 hybrid: Công nghệ ổn, vận hành cần cải thiện nhiều

Thành viên Hội đồng Giám khảo XE CỦA NĂM 2024 đánh giá Haval H6 gây ấn tượng với thiết kế bên ngoài cũng như công nghệ trang bị cho xe, nhưng chưa thấy thuyết phục ở khả năng vận hành.

Bản tin công nhân: Sập bẫy tín dụng đen, người lao động cần làm gì để đối phó? Bản tin công nhân

Bản tin công nhân: Sập bẫy tín dụng đen, người lao động cần làm gì để đối phó?

Bản tin côn g nhân ngày 29/3 gồm những nội dung chính sau: Hàng nghìn lao động miền Tây có việc làm mới; Sập bẫy tín dụng đen, người lao động cần làm gì để đối phó? Người chưa đủ 18 tuổi được làm thêm vào ban đêm công việc nào?

Đề xuất hai phương án mới nhất về rút bảo hiểm xã hội một lần Tôi công nhân

Đề xuất hai phương án mới nhất về rút bảo hiểm xã hội một lần

Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã có báo cáo một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) (sửa đổi), sẽ cho ý kiến tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách. Trong đó đưa ra 2 phương án về rút BHXH một lần.

Talk Công đoàn: Kêu gọi nguồn lực chăm lo đoàn viên thì không có gì ngại Talk Công đoàn

Talk Công đoàn: Kêu gọi nguồn lực chăm lo đoàn viên thì không có gì ngại

Đồng chí Vàng A Lả - Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Sơn La chia sẻ trên Talk Công đoàn về việc kêu gọi các nguồn lực để chăm lo cho đoàn viên và người lao động.

Các hoạt động nâng cao hiệu quả công tác ATVSLĐ năm 2024 Infographic

Các hoạt động nâng cao hiệu quả công tác ATVSLĐ năm 2024

Tổng LĐLĐ Việt Nam hướng dẫn các cấp công đoàn tổ chức các hoạt động thi đua nâng cao hiệu quả công tác ATVSLĐ trong tháng ATVSLĐ năm 2024
Bản tin công nhân: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương Bản tin công nhân

Bản tin công nhân: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương

Bản tin công nhân ngày 28/3/2024 gồm những nội dung chính sau: Hàng hoá đua nhau tăng giá trước tăng lương; Nhà trọ công nhân - người ưu tiên giá rẻ, người chọn an ninh; Hòa Bình: Thêm khu công nghiệp, cơ hội việc làm cho hành nghìn người...

Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ thúc đẩy hợp tác vì người lao động Video

Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ thúc đẩy hợp tác vì người lao động

Chiều ngày (19/3), tại trụ sở Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, đã diễn ra Hội đàm giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam và Tổng Công đoàn Mông Cổ nhằm thúc đẩy hợp tác vì người lao động.

Đọc thêm

Giám khảo đánh giá 8 tiêu chí chấm điểm danh hiệu XE CỦA NĂM 2024

Kinh tế - Xã hội -

Giám khảo đánh giá 8 tiêu chí chấm điểm danh hiệu XE CỦA NĂM 2024

Bộ 8 tiêu chí chấm điểm danh hiệu XE CỦA NĂM 2024 có nhiều sự thay đổi so với năm 2023 với mục tiêu hướng tới mối quan tâm của người tiêu dùng.

Ban tổ chức XE CỦA NĂM 2024 giải đáp thắc mắc

Kinh tế - Xã hội -

Ban tổ chức XE CỦA NĂM 2024 giải đáp thắc mắc

Ban tổ chức XE CỦA NĂM 2024 giải đáp các thắc mắc đến từ đại diện các tờ báo lớn, các đơn vị truyền thông và một số đại diện hãng xe tại Việt Nam.

Bentley Continental GT Azure V8 đầu tiên về Việt Nam

Kinh tế - Xã hội -

Bentley Continental GT Azure V8 đầu tiên về Việt Nam

Chiếc Bentley Continental GT Azure V8 đầu tiên về Việt Nam là phiên bản giới hạn MY24 duy nhất được phân phối chính hãng.

Điều hòa phế liệu tràn lan - làm sao để giải quyết?

Kinh tế - Xã hội -

Điều hòa phế liệu tràn lan - làm sao để giải quyết?

Theo Gree Việt Nam, để giải quyết tình trạng điều hòa phế liệu tràn lan ngoài thị trường, cần lựa chọn đúng sản phẩm và sử dụng thật hiệu quả, xử lý rác thải điều hòa đúng cách.

Trực tiếp lễ ra mắt bán tải điện VinFast VF Wild tại triển lãm ô tô Bangkok

Kinh tế - Xã hội -

Trực tiếp lễ ra mắt bán tải điện VinFast VF Wild tại triển lãm ô tô Bangkok

Toàn bộ buổi lễ ra mắt thương hiệu xe điện Việt Nam VinFast, đặc biệt là chiếc bán tải điện VF Wild, tại Bangkok International Motorshow, được tường thuật trực tiếp ngay lúc này.

Đại lý giảm giá xe Mercedes-AMG GLE 53 Coupe tới 1 tỷ đồng

Kinh tế - Xã hội -

Đại lý giảm giá xe Mercedes-AMG GLE 53 Coupe tới 1 tỷ đồng

Mới đây, một đại lý Mercedes-Benz Việt Nam ở TP. HCM đã bất ngờ giảm giá xe Mercedes-AMG GLE 53 4MATIC+ Coupe gấp đôi so với chính sách của hãng.

Diễn viên Hoàng Hà chia sẻ hành trình chữa lành và con đường phát triển sự nghiệp

Kinh tế - Xã hội -

Diễn viên Hoàng Hà chia sẻ hành trình chữa lành và con đường phát triển sự nghiệp

Diễn viên Hoàng Hà mở lòng về hành trình của mình - từ những khó khăn đến thành công rực rỡ. Qua đó, cô nàng đã chia sẻ 2 điều giúp bản thân thay đổi và cũng là bước đệm cho sự nghiệp đầy tiềm năng của mình.

Thêm 1 khách hàng của HDBank bất ngờ thành tỷ phú

Kinh tế - Xã hội -

Thêm 1 khách hàng của HDBank bất ngờ thành tỷ phú

HDBank đã tìm ra chủ nhân của 10 sổ tiết kiệm trong Chương trình "Khai xuân đắc lộc, năm mới phát tài". Một nam khách hàng trúng thưởng 1 tỷ đồng.

Kia Seltos giá 599 triệu đồng: giảm để cạnh tranh Mitsubishi Xforce, Hyundai Creta

Kinh tế - Xã hội -

Kia Seltos giá 599 triệu đồng: giảm để cạnh tranh Mitsubishi Xforce, Hyundai Creta

Kia Seltos phiên bản mới vừa chính thức ra mắt thị trường Việt Nam với những thay đổi về diện mạo và trang bị, đi kèm giá bán 599 triệu đồng.

“Đảo tỷ phú” Vinhomes Royal Island có gì mà vừa ra mắt đã khiến thị trường chấn động?

Kinh tế - Xã hội -

“Đảo tỷ phú” Vinhomes Royal Island có gì mà vừa ra mắt đã khiến thị trường chấn động?

Ngay khi vừa ra mắt chính thức trên nền tảng Vinhomes Market, “siêu phẩm” Thành phố đảo Hoàng Gia Vinhomes Royal Island (Hải Phòng) đã gây chấn động thị trường bởi chính sách bán hàng “độc - lạ” cùng sức hút từ không gian sống thượng lưu ngang tầm thế giới và cơ hội “vàng ròng” với giới đầu tư.