Về miền Tây Nam Bộ ăn Tết

Chợ hoa Xuân

Hoa Tết đặc trưng tại miền Bắc là hoa đào còn tại miền Nam là hoa mai. Trên hầu hết các con đường khắp miền sông nước có thể dễ dàng bắt gặp những chậu hoa mai lớn, có những gốc cây hàng chục năm được người bán đem trưng bày. Những gốc mai có giá hàng trăm triệu hay hàng tỉ đồng được người mua vây quanh nhìn ngắm. Ngoài ra, các loại hoa giấy đủ màu sắc, hoa vạn thọ, hoa đồng tiền, hướng dương, hoa cúc… được rất nhiều gia đình lựa chọn để trang hoàng nhà cửa dịp Tết với ước muốn may mắn trong năm mới. Mỗi tỉnh, thành ở miền Tây đều dành riêng không gian cho Chợ hoa Xuân bắt đầu bày bán từ cuối tháng 11 Âm lịch đến chiều 30 Tết. Có năm “dội chợ” đến chiều 30 Tết, xả hàng bán lỗ vốn hoặc đổ xuống sông bỏ, khỏi phải tốn tiền thuê chở về, ngoại trừ những cây cảnh có giá trị cao.

Mua hoa chưng Tết. Ảnh: TGCC.

Chợ Tết trên sông

Bên cạnh chợ hoa, ở đồng bằng sông Cửu Long có rất nhiều chợ nổi với phương thức mua bán giống nhau. Trên “cây bẹo” treo món gì thì ghe hàng bán thứ đó, chợ trên bờ có cái gì thì chợ dưới sông có cái đó. Cần Thơ có chợ nổi Cái Răng; Tiền Giang có chợ nổi Cái Bè; Hậu Giang có chợ nổi Ngã Bảy với Tình anh bán chiếu; Sóc Trăng có chợ nổi Ngã Năm, Cái Côn; Kiên Giang có chợ nổi Chắc Băng, Vĩnh Thuận; Vĩnh Long có chợ nổi Trà Ôn gắn liền danh ca Út Trà Ôn… nức tiếng cả vùng. Tuy nhiên, khi du khách đến miền Tây thường chỉ biết đến chợ nổi Cái Răng do gần trung tâm Cần Thơ hơn nhưng còn nhiều chợ nổi lớn hơn, sầm uất hơn.

Nhóm chợ trên sông gọi là chợ nổi, thực ra đây là nét văn hóa rất riêng “đặc trưng” ở miền Tây Nam Bộ có từ rất lâu đời. Cuộc sống của người dân nơi đây gắn liền với sông nước nên chợ Tết trên sông cũng giống như các chợ Tết trên bờ khác, chợ họp từ rất sớm, trên những chiếc xuồng ghe nối đuôi nhau người mua kẻ bán tấp nập, náo nhiệt. Thậm chí, chỉ cần bước trên những chiếc ghe hàng đậu kín sông là qua bên kia bờ, không cần phải đi đò. Chợ Tết trên sông bán rất nhiều đồ ăn, thức uống, nhiều loại hoa đủ màu sắc, hương thơm, nhiều loại trái cây, bánh mứt. Tiếng rao lanh lảnh của người này xen lẫn tiếng trả giá mua hàng ồn ào của người kia tạo nên không khí rộn rã rất miền Tây.

Chợ nổi miền Tây. Ảnh: TGCC.

Mâm ngũ quả

Trên mâm ngũ quả của người miền Tây thường gồm các loại trái tượng trưng cho “cầu vừa đủ xài sung” (mãng cầu, trái dừa, đu đủ, trái xoài, trái sung); có gia đình thay trái sung bằng trái sang hay trái dư, vì nó “sang trọng, dư dả” hơn sung túc. Đặc biệt, mâm ngũ quả không bao giờ có chuối, vì loại quả này tên gọi có âm giống từ “chúi” thể hiện sự nguy khó, “chúi nhủi”, không hên. Quả cam cũng không được có mặt trong mâm ngũ quả ngày Tết, vì câu “quýt làm cam chịu”, hay “cam khổ”.

Ngoài ra, trên bàn thờ gia tiên của nhà nào cũng đều có cặp dưa hấu đỏ. Dưa hấu lựa chưng Tết là dưa hấu quả tròn, đều, hai quả phải cân xứng nhau. Ngày nay, dưới sự sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo của những người bán, quả dưa hấu được trang trí đẹp và ý nghĩa hơn với chữ khắc trực tiếp lên vỏ như: Phúc, Lộc, Thọ, Như Ý, Cát Tường... một số quả có hình vuông, hình trái tim theo khuôn mẫu có sẵn mà lựa chọn.

Mâm ngũ quả. Ảnh: TGCC.

Mâm cỗ ngày Tết

Mâm cỗ Tết của người miền Tây Nam Bộ thường có nhiều “đồ nguội” do thời tiết nắng nóng. Hầu như nhà nào cũng có mấy món cơ bản là bánh tét, bánh phồng và nồi thịt heo kho rượu cùng dưa cải muối, củ kiệu để ăn “cho đỡ ngán” trong mấy ngày Tết. Riêng bánh tét tượng trưng cho sự ấm no từ đời này qua đời khác. Tùy vùng mà có cách gói bánh tét với nhân khác nhau. Miệt nước nổi Đồng Tháp thì nhân đậu hoặc đậu mỡ; miệt đất phèn Hậu Giang thì nhân chuối hoặc chuối mỡ; miệt vườn Vĩnh Long thì nhân chuối đậu mỡ; miệt giồng cát Trà Vinh thì bánh tét lá cẩm với nhân thập cẩm hoặc nhân riêng lẻ. Mỗi loại nhân bánh tét có hương vị khác nhau do cách trộn nếp và nêm gia vị vào nhân bánh tùy vào khẩu vị từng vùng. Gần đây, người ta còn “chế biến” thêm vào nhân bánh nào là thịt heo ba chỉ, hột vịt muối, lạp xưởng…

Người miền Tây, dù giàu hay nghèo cũng không thể thiếu những món ăn ngày Tết truyền thống vốn có từ lâu đời. Ví nhứ món thịt heo kho rượu được kho “hai lửa” bằng nước dừa xiêm với hột vịt. Đây là món khoái khẩu của nhiều người.

Mấy ngày Tết miền Tây cũng không thể thiếu món canh khổ qua dồn thịt hầm với ý nghĩa năm mới mà ăn canh hầm này thì “cái khổ” sẽ đi qua. Các món truyền thống này chỉ cúng và ăn tới chiều mồng 2, sáng ngày mồng 3 trở đi sẽ ăn cùng các món khác như gà, tôm, cá chế biến đủ kiểu, khô cá lóc và tôm khô trộn củ kiệu…

Món thịt kho hột vịt. Ảnh: TGCC.

Các món bánh mứt

Các món bánh mứt ngày Tết ở miền Tây thì nhiều vô số, bởi các loại cây trái nơi đây vô cùng phong phú, mỗi loại lại cho ra đời một món mứt Tết thơm ngon, riêng biệt. Tuy nhiên, đặc trưng nhất có thể kể đến là mứt dừa, mứt chuối, mứt gừng... Riêng mứt dừa được làm từ cơm dừa cứng cạy, bào mỏng, rửa sạch và để ráo nước, ướp đường độ một đến hai giờ rồi đảo liên tục trên chảo với lửa liu riu, khi nào thấy khô mới bắc xuống. Ngoài vị dừa cơ bản vốn đã béo bùi, người ta còn cho thêm sầu riêng để mứt có thêm hương nồng nàn. Để cho món mứt thêm đẹp người ta thêm vào màu vàng của sầu riêng, màu xanh của lá dứa, tim tím lá cẩm hoặc củ dền, màu đỏ cam của gấc…

Những phong tục, tập quán cổ truyền của người miền Tây Nam Bộ vào dịp Tết bây giờ có lẽ cũng dần dần được đơn giản hơn cho phù hợp với cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, những nét đặc trưng nhất vẫn được duy trì và trở thành nét văn hóa truyền thống rất riêng; tác động tích cực đến sự nghiệp xây dựng đời sống văn hóa của cộng đồng dân tộc Việt Nam nói chung và vùng đất miền Tây Nam Bộ kỳ thú nói riêng.

Không còn cảnh công nhân xếp hàng rút tiền ATM để về quê ăn Tết Tại khu vực các cây ATM cạnh Khu công nghiệp Thăng Long (xã Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội) sáng 15.1, không có cảnh ...

Công nhân về quê ăn Tết bằng xe Công đoàn: “Hồi hộp không ngủ được vì… lo chậm chuyến” 7h sáng 19/1 (28 tháng Chạp), 25 chuyến xe Công đoàn khởi hành từ KCN Bắc Thăng Long, Hà Nội, đưa hơn 1.000 công nhân ...

Những chuyến xe đặc biệt đưa hơn 3.300 lao động Hải Phòng về quê ăn Tết Sáng 19/1/2023 (tức ngày 28 Tết), Công đoàn Khu kinh tế Hải Phòng tổ chức các chuyến xe đưa hơn 3.300 lao động đang làm ...