Với tiến bộ của công nghệ, ngân hàng điện tử (NHĐT) đã xuất hiện ở tất cả các quốc gia và hiện chiếm hơn 50% giao tiếp giữa khách hàng và ngân hàng. Dịch vụ NHĐT cho phép ngân hàng tăng khả năng làm hài lòng khách hàng, tiết kiệm thời gian và cắt giảm chi phí. Tuy nhiên, do sự phụ thuộc của khách hàng vào các dịch vụ như Internet, điện thoại, thanh toán trực tuyến… đã dẫn đến việc khách hàng giảm sử dụng hệ thống ngân hàng truyền thống. Điều này đã và đang tạo ra những tác động đáng kể đến an ninh việc làm của nhân viên ngân hàng.

E-Banking là hệ thống dịch vụ NHĐT (bao gồm các dịch vụ con như Internet Banking, SMS Banking, Mobile Banking) được tạo ra để bổ sung cho các dịch vụ trên nền tảng ngân hàng truyền thống. E-Banking là một dịch vụ phát triển thêm của ngân hàng, tập trung vào những tính năng chính như chuyển tiền, thanh toán và tra cứu số dư tài khoản. Ngân hàng trực tuyến cho phép người dùng thực hiện các giao dịch ngân hàng từ mọi nơi, mọi lúc và được sử dụng cho các giao dịch, thanh toán... thông qua Internet.

NHĐT là một công cụ vô giá và mạnh mẽ thúc đẩy phát triển, hỗ trợ tăng trưởng, thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này ngụ ý rằng các ngân hàng không chấp nhận hoặc không đáp ứng với sự xuất hiện của NHĐT trên thị trường có khả năng mất khách hàng và chi phí cung cấp dịch vụ NHĐT thấp hơn chi phí giữ ngân hàng chi nhánh. NHĐT đã trở thành một kênh quan trọng để bán các sản phẩm và dịch vụ, được coi là cần thiết để luôn sinh lời và thành công.

Trong bối cảnh của Việt Nam, tác động của đại dịch Covid-19 hiện nay cũng đã làm thay đổi đáng kể nhận thức và thói quen của một bộ phận người dân Việt Nam về giao dịch trên nền tảng số. Việt Nam được đánh giá là thị trường đầy tiềm năng, cơ hội cho phát triển NHĐT với 96,5 triệu dân, cơ cấu dân số trẻ (người trưởng thành chiếm khoảng 70%), đồng thời 72% dân số sở hữu điện thoại thông minh, 130 triệu thuê bao di động, 64 triệu người dùng Internet (chiếm 67% dân số).

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 654/QĐ-TTg, ngày 19/5/2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 - 2025. Kế hoạch đặt ra các mục tiêu cụ thể cần đạt được vào năm 2025 là: 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến với giá trị mua hàng hóa và dịch vụ trực tuyến đạt trung bình 600 USD/người/năm; thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 50%, trong đó thanh toán thực hiện qua các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán chiếm 80% thì NHĐT luôn có rất nhiều tiềm năng để phát triển.

Trên thế giới và ở Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu xem xét những tác động tích cực trong quá trình chuyển đổi và sử dụng dịch vụ đối với ngân hàng và khách hàng, tuy nhiên chưa có nhiều nghiên cứu xem xét tác động của việc sử dụng Internet Banking đến nhân viên trong lĩnh vực này.

Phần lớn các nghiên cứu tập trung vào tác động của NHĐT đối với khách hàng, tuy nhiên, rất ít tập trung vào tác động đến người lao động (NLĐ).

An ninh việc làm

Đảm bảo công việc là một khái niệm nhấn mạnh sự an toàn trong công việc của nhân viên; là xác suất của nhân viên cảm thấy về khả năng giữ công việc của họ. Với công nghệ tự động hóa và Internet ngày càng tăng nhanh, nhu cầu về các kỹ năng mới hơn liên quan đến công nghệ thông tin và rủi ro ngày càng phát triển. Các kỹ năng trước đây dần trở nên lỗi thời trong ngành Ngân hàng. Do đó, khi các ngân hàng liên tục mở rộng và đổi mới công nghệ ở mức cao nhất thì an ninh việc làm ngày càng trở thành mối quan tâm nổi bật.

Sự lo ngại về an ninh việc làm của nhân viên có thể dẫn đến những căng thẳng liên quan đến công việc, làm giảm sự hài lòng và có thể gây ra bệnh tật. Một số chuyên gia đã hình thành khái niệm về an ninh việc làm theo những cách diễn giải sau:

Xác suất mất việc: Mức độ khả năng một người bị sa thải công việc hiện tại.

Xác suất mất thu nhập: Mức độ rủi ro mà công việc hiện tại sẽ không mang lại một mức thu nhập tương tự trong tương lai.

Xác suất mất sự hài lòng: Mức độ rủi ro mà công việc hiện tại sẽ không tạo ra cùng một mức độ hài lòng trong tương lai.

Xác suất tìm kiếm việc làm thành công: Mức độ cơ hội kiếm được một công việc khác trong trường hợp công việc cũ chấm dứt.

Khả năng tìm việc thành công và duy trì thu nhập/sự hài lòng: Các mức độ cơ hội nhận được một công việc khác giống như công việc hiện tại về yêu cầu kỹ năng và mức thu nhập trong trường hợp chấm dứt hợp đồng.

Khi các ngân hàng liên tục mở rộng và đổi mới công nghệ ở mức cao nhất thì an ninh việc làm ngày càng trở thành mối quan tâm nổi bật. Nguồn: taichinhdoanhnghiep.net.vn

An ninh việc làm cũng có thể được giải thích như một hợp đồng xã hội giữa NLĐ và người sử dụng lao động. Thời điểm nhân viên bắt đầu cảm thấy không an toàn trong môi trường làm việc của họ, họ bắt đầu cảm thấy không an toàn. Tuy nhiên, trong các ngành khác nhau, nhân viên có mức độ nhận thức khác nhau về sự không an toàn trong một bối cảnh.

Tác động của E- Banking đến an ninh việc làm của NLĐ

Việc áp dụng các hệ thống thanh toán điện tử đã đặt ra một thách thức lớn đối với an ninh việc làm của nhân viên giao dịch trong lĩnh vực ngân hàng. Kết quả phát triển của các ngân hàng hiện nay cho thấy Internet là kênh phân phối rẻ nhất cho các sản phẩm ngân hàng vì nó cho phép doanh nghiệp giảm mạng lưới chi nhánh của họ và giảm số lượng nhân viên phục vụ. Do vậy, chỉ cần đầu tư vào hệ thống E-banking, các ngân hàng có thể đạt được hiệu suất cao trong dịch vụ cũng như nâng cao chất lượng.

Tuy nhiên, điều này làm tăng mức độ mất an toàn trong công việc của nhân viên với kỹ năng lạc hậu và đòi hỏi trình độ cao về công nghệ thông tin. Ngoài ra, việc áp dụng NHĐT trong lĩnh vực ngân hàng đã làm có thể dẫn đến giảm thiểu các nhân viên làm việc trực tiếp tại các chi nhánh.

Theo nghiên cứu của một số chuyên gia, ngân hàng trực tuyến có mối quan hệ quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả hoạt động tổng thể bằng cách giảm chi phí hoạt động, tiết kiệm chi phí do nhu cầu về số lượng tài sản vật chất thấp hơn và giảm chi phí do đầu tư vào ngân hàng trực tuyến cũng làm giảm số lượng nhân viên.

Việc áp dụng các hệ thống thanh toán điện tử đã đặt ra một thách thức lớn đối với an ninh việc làm của nhân viên giao dịch trong lĩnh vực ngân hàng. Nguồn: ngvgroup.vn

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, an ninh việc làm tổng thể giảm khi tăng công nghệ. Họ cũng nhấn mạnh nâng cao tầm quan trọng của kiến ​​thức, kỹ năng và năng lực của nhân viên trong tất cả các bộ phận của ngân hàng khi các công nghệ mới hơn tiếp tục thay thế các công nghệ cũ. Thêm vào đó, NHĐT không chỉ làm giảm lực lượng lao động mà còn liên kết gây ra các vấn đề tâm lý cho nhân viên của các ngân hàng, vì tự động hóa làm giảm cơ hội để giao lưu với những người khác.

Công nghệ có thể làm cho một số công việc trở nên lỗi thời, tuy nhiên nó cũng tạo ra các vị trí mới, chẳng hạn như nhu cầu ngày càng tăng đối với một nhà quản lý để hướng dẫn khách hàng thông qua NHĐT từ các hoạt động của họ.

NHĐT không chỉ làm giảm lực lượng lao động mà còn làm giảm cơ hội để giao lưu với khách hàng. Nguồn: baotuyenquang.com.vn

Tất cả điều này hướng đến thực tế là bản thân các ngân hàng cần nhận thức được tầm quan trọng của E-banking và thực hiện các chính sách tuyển dụng, đào tạo, đào tạo lại lao động để đảm bảo không cắt giảm nhân viên, thay vào đó giúp họ đảm bảo an ninh việc làm.

Hoạt động đào tạo lại có thể hướng tới việc nâng cao kỹ năng về công nghệ cho NLĐ, cơ cấu lại lao động trong ngân hàng để khắc phục tình trạng lỗi thời về kỹ năng cũng như nâng cấp chất lượng nguồn nhân lực. Điều này không những giúp NLĐ giảm sự mơ hồ trong công việc mà còn giúp tạo động lực cho NLĐ cống hiến tốt hơn cho sự phát triển của ngân hàng, từ đó góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động cho NLĐ nói riêng và cho hệ thống ngân hàng nói chung trong bối cảnh toàn cầu hóa ở Việt Nam hiện nay.

Tài liệu tham khảo:

1. Christopher Gan, Clemes Mike, Limsombunchai Visit và Weng Amy (2006), A Logit Analysis of Electronic Banking in New–Zealand, Tạp chí International Journal of Bank Marketing, Số 24 (1), trang 360-383.
2. Chukwudi D và Edwinah Amah (2018), Development of E-Banking, its Benefits and Challenges in the Nigerian Banking Industry, Tạp chí ASPL International Journal of Management Sciences, Số 7 (2), trang 1-7.
3. Hur Hyunkang (2019), Job security matters: A systematic review and meta-analysis of the relationship between job security and work attitudes, Tạp chí Journal of Management & Organization, trang 1-31.
4. Jimenez Heydy và Toni Didona (2017), Perceived Job Security and its Effects on Job Performance: Unionized VS. NonUnionized Organizations, Tạp chí The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, Số 4 (8), trang 3761-3767.
5. Oeshwik Ahmed và Rahman Benazir (2020), Employees of commercial banks learning to unlearn: a case study on the impact of electronic banking in the commercial banks of Bangladesh.
6. Rifkin Jeremy (1995), The end of work, Nhà xuất bản New York: Putnam.