Phúc đáp công văn của Tạp chí Lao động và Công đoàn về kết quả thanh tra tình hình chấp hành pháp luật lao động của Công ty TNHH Công nghệ mới Thuận Thiên (Hải Phòng), trong đó có nợ lương thuyền viên tàu Việt Tín 01, Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ - TB và XH) TP Hải Phòng cho biết, việc xử lý những vi phạm pháp luật lao động của công ty này còn khó khăn do thiếu căn cứ pháp lý.

Thời gian qua, Sở LĐ - TB và XH TP Hải Phòng đã thanh tra đột xuất việc chấp hành pháp luật lao động tại Công ty TNHH Công nghệ mới Thuận Thiên (gọi tắt là Công ty Thuận Thiên, trụ sở tại phường Máy Tơ, quận Hồng Bàng, TP Hải Phòng).

Ông Bùi Hữu Huấn - Giám đốc Công ty Thuận Thiên đã giải trình những nội dung về việc nợ lương thuyền viên tàu Việt Tín 01 cũng như việc chấp hành các quy định của Bộ luật Lao động, Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về điều kiện lao động và quan hệ lao động, giải quyết tranh chấp lao động.

Qua hoạt động thanh tra cho thấy, từ ngày 1/1/2020 đến nay, Công ty Thuận Thiên không thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật lao động, dẫn đến thiệt thòi cho người lao động.

Cụ thể, công ty chưa thực hiện việc báo cáo định kỳ 6 tháng và cả năm về tình hình thay đổi lao động với Phòng LĐ - TB và XH quận/huyện. Đồng thời chưa xây dựng thang lương, bảng lương, định mức lao động làm cơ sở để tuyển dụng, sử dụng lao động, thỏa thuận mức lương ghi trong hợp đồng lao động và trả lương cho người lao động.

Thanh tra Sở LĐ - TB và XH TP Hải Phòng đã kiểm tra hệ thống phần mềm của cơ quan Bảo hiểm xã hội TP Hải Phòng thì phát hiện: Công ty Thuận Thiên không có trong danh sách các đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp cho người lao động.

Theo ông Trần Trung Hòa - Thanh tra Sở LĐ - TB và XH TP Hải Phòng, từ khi dịch Covid-19 bùng phát, có không ít doanh nghiệp trên địa bàn thành phố lâm vào tình trạng khó khăn, phải dừng hoạt động. Khi dừng hoạt động, các công ty đó đều phải khai báo, thực hiện thủ tục với Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hải Phòng, đóng mã số thuế. Công ty phải báo giảm lao động, chốt sổ bảo hiểm xã hội, chi trả các chế độ cho người lao động. Công ty Thuận Thiên là trường hợp duy nhất không làm theo quy định.

Tuy nhiên, ông Trần Trung Hòa cũng cho biết, những vi phạm của Công ty Thuận Thiên đã... rõ ràng nhưng hiện nay không có đủ căn cứ pháp lý để xử lý.

Việc xử lý vi phạm của Công ty Thuận Thiên không thể áp dụng quy định pháp luật theo Nghị định số 28/2020/NĐ-CP ngày 1/3/2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

“Khó khăn lớn nhất là Công ty Thuận Thiên đã không còn hoạt động, không có tài sản nhưng cũng không tuyên bố phá sản. Giữa Công ty Thuận Thiên và thuyền viên tàu Việt Tín 01 chỉ có giao kết miệng, không có hợp đồng lao động bằng văn bản. Khi giải trình, ông Bùi Hữu Huấn - Giám đốc Công ty Thuận Thiên thừa nhận, ông chỉ là giám đốc được thuê, trả lương bởi một doanh nghiệp tại Hà Nội. Do đó, đối với đơn vị có trụ sở tại Hà Nội, Sở LĐ - TB và XH không có thẩm quyền giải quyết” - ông Trần Trung Hòa nêu khó khăn.

Vì vậy, Sở LĐ- TB và XH TP Hải Phòng đang tiếp tục giải quyết tranh chấp lao động giữa hai bên theo thủ tục hòa giải và thương lượng.

Theo ông Nguyễn Mạnh Thuật - Trưởng văn phòng luật sư Đông Nam Á (Hà Nội), giao kết công việc kéo dài trong thời hạn 15 ngày giữa Công ty Thuận Thiên và 12 thuyền viên tàu Việt Tín 01 được thực hiện từ tháng 3/2020 khi Bộ luật Lao động năm 2012 còn hiệu lực thi hành. Đây là một trong ba loại hợp đồng được quy định tại Khoản 1 Điều 22 Bộ luật Lao động 2012: “Hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng”.

Công ty Thuận Thiên đã thừa nhận tồn tại hợp đồng lời nói (bằng miệng) với thuyền viên tàu Việt Tín 01. Do đó, “hợp đồng” này vẫn có giá trị pháp lý và ràng buộc các bên.

Theo Khoản 2 Điều 220 Bộ luật Lao động năm 2019 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021): "Kể từ ngày Bộ luật này có hiệu lực thi hành, hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể, các thỏa thuận hợp pháp đã giao kết có nội dung không trái hoặc bảo đảm cho người lao động có quyền và điều kiện thuận lợi hơn so với quy định của Bộ luật được tiếp tục thực hiện, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận về việc sửa đổi, bổ sung để phù hợp và để áp dụng quy định của Bộ luật này".

Như vậy trong trường hợp này, nếu Công ty Thuận Thiên và thuyền viên tàu Việt Tín 01 không có thỏa thuận về việc lựa chọn luật áp dụng là Bộ luật Lao động năm 2019 thì việc giải quyết tranh chấp vẫn thực hiện theo Bộ luật Lao động năm 2012.

Trường hợp không giải quyết được bằng con đường hòa giải thì người lao động có thể yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật vì bản án của Tòa sẽ có hiệu lực pháp lý cao hơn quy định hành chính.