Sai phạm về BHXH ở Sơn La: Đã có kết quả thanh – kiểm tra các đơn vị

Tạp chí điện tử Cuộc sống an toàn từng có bài phản ánh việc người lao động (NLĐ) ở một số công ty trên địa bàn huyện Mộc Châu, Sơn La phải thực hiện thay nghĩa vụ đóng BHXH bắt buộc của người sử dụng lao động (NSDLĐ). Cụ thể, hằng tháng, NLĐ phải trích 32% tiền lương tương ứng (trong khi theo quy định, họ chỉ phải trích 10,5%) để đóng BHXH (loại hình BHXH bắt buộc). Sau bài phản ánh, UBND tỉnh Sơn La đã có công văn trả lời, và mới đây đoàn liên ngành do BHXH tỉnh Sơn La chủ trì đã tiến hành thanh - kiểm tra việc đóng và thực hiện chế độ chính sách BHXH, BHYT tại các công ty trên địa bàn nói trên.

BHXH tỉnh Sơn La - cơ quan thực hiện thanh - kiểm tra việc đóng và thực hiện chế độ chính sách BHXH, BHYT tại các công ty.

Nhà máy chè của Công ty CP Chè Cờ Đỏ Mộc Châu.

Tại các kết luận, BHXH tỉnh Sơn La yêu cầu từ tháng 1/2021, các đơn vị lập hồ sơ báo giảm tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho các lao động hợp đồng khoán sản phẩm. Có nghĩa là ngừng việc đóng BHXH bắt buộc đối với các lao động.

Việc làm này là biện pháp giải quyết tại thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, đối với các lao động trước đây thuộc danh sách đóng BHXH bắt buộc có được truy thu số tiền họ phải "đóng thay” nghĩa vụ của NSDLĐ hay không thì chưa được các kết luận thanh – kiểm tra đề cập đến.

Phiếu thu tiền BHXH của NLĐ Công ty CP Chè Cờ Đỏ Mộc Châu.

Trước đó, từ tháng 10/2018, BHXH tỉnh Sơn La đã từng phát hiện ra những sai phạm trong việc thu BHXH của NLĐ tại các doanh nghiệp chè, chăn nuôi bò sữa trên địa bàn huyện Mộc Châu. Các doanh nghiệp này ký kết cả 2 loại hợp đồng đối với nhóm lao động trồng, chăm sóc, thu hái chè; chăn nuôi bò sữa, gồm hợp đồng lao động và hợp đồng giao khoán.

Phía các doanh nghiệp trên cũng đưa nhóm lao động này vào nhóm lao động được đóng BHXH bắt buộc, tự ý thu 32% tiền lương tương ứng hằng tháng của NLĐ để nộp BHXH bắt buộc (theo quy định, NSDLĐ đóng 21,5%, NLĐ đóng 10,5%).

Ngày 3/8/2020, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội có công văn số 2865/LĐTBXH-BHXH về việc thực hiện BHXH đối với NLĐ trong các công ty chè, công ty giống bò sữa trên địa bàn huyện Mộc Châu. Công văn nêu rõ, trong giai đoạn Nghị định số 01-CP và Nghị định số 135/2005/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT đối với NLĐ thuộc doanh nghiệp mình mà có hợp đồng giao khoán. Từ ngày 15/2/2017 trở đi, nếu phát sinh hợp đồng lao động giữa doanh nghiệp với NLĐ nhận giao khoán thì doanh nghiệp vẫn phải thực hiện các nghĩa vụ đối với NLĐ theo quy định của pháp luật, trong đó có nghĩa vụ tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho NLĐ theo quy định.

Bên trong một trang trại bò sữa của Công ty CP Giống bò sữa Mộc Châu.

Liên quan đến vấn đề này, ông Vũ Ngọc Hà – Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, Liên đoàn Lao động tỉnh Đồng Nai nói rằng, trong mối quan hệ lao động, chỉ có dạng theo hình thức giao kết hợp đồng lao động. Đặc điểm của quan hệ lao động đó là có sự thuê mướn, trả công, có sự quản lý, điều hành của NSDLĐ. Về vấn đề lương, NLĐ có thể hưởng lương theo khoán, theo thời gian hoặc theo sản phẩm, tùy vào sự thỏa thuận giữa NLĐ và NSDLĐ.

Ông Hà nhấn mạnh: “Trong quan hệ lao động không có hình thức thỏa thuận liên quan đến vấn đề khoán. Cho nên phải khẳng định rằng, nếu trong trường hợp phía công ty tuyển dụng NLĐ vào làm việc thì đây là quan hệ lao động và bắt buộc công ty phải ký hợp đồng lao động, chứ không phải ký hợp đồng khoán. Việc báo giảm tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho các lao động không phù hợp với quy định của pháp luật lao động”.

NLĐ làm việc trong một trang trại bò sữa của Công ty CP Giống bò sữa Mộc Châu.