
Nhận diện thực trạng: Khi quyền được biết vẫn là một “vùng mù”
Ngành Dệt may Việt Nam hiện sử dụng khoảng 2,5 triệu lao động, trong đó trên 70% là lao động nữ và chủ yếu là lao động phổ thông, trình độ học vấn không cao.
Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập toàn cầu, khả năng tiếp cận thông tin – từ chính sách lương thưởng, nội quy lao động, đến quy trình an toàn – vừa là quyền cơ bản, đồng thời cũng là phương tiện sống còn giúp người lao động tồn tại, phát triển và đồng hành cùng doanh nghiệp.
Thế nhưng, thực tế lại phơi bày một bức tranh nhiều gam màu u tối.
Theo khảo sát từ chương trình Better Work Việt Nam, 18% nhà máy có nội quy lao động không đầy đủ hoặc chưa được phổ biến. Tại nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa – vốn chiếm đến 88% toàn ngành – người lao động hầu như không biết rõ về mức lương tối thiểu, quy trình khiếu nại hay quyền yêu cầu thông tin.
![]() |
Đồng chí Phạm Thị Thanh Tâm - Chủ tịch Công đoàn Dệt May Việt Nam, Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam: “Tăng cường năng lực tiếp cận thông tin của người lao động Dệt May Việt Nam”. Ảnh: CĐ DMVN |
Nghị định 149/2018/NĐ-CP và Bộ luật Lao động 2019 đã quy định rõ quyền được biết, được tham gia và giám sát của người lao động, song thực thi còn mang tính hình thức: “niêm yết trên bảng tin”, “phát loa nội bộ” mà không quan tâm đến việc người lao động có tiếp nhận và hiểu hay không.
ThS. Nguyễn Hoàng Mai - Trường Đại học Công đoàn chỉ ra: tâm lý e dè, sợ va chạm, cùng với trình độ pháp lý hạn chế khiến người lao động không chủ động tìm hiểu thông tin. Họ thụ động tiếp nhận quyết định từ cấp trên, dẫn đến nghịch lý: có thông tin nhưng người cần lại không biết hoặc không dám sử dụng.
Hệ lụy nghiêm trọng từ thiếu minh bạch thông tin
Sự thiếu hụt thông tin không đơn thuần là rào cản hành chính, mà là nguyên nhân gốc rễ gây ra nhiều hệ lụy đa chiều đối với quan hệ lao động, tâm lý và hiệu quả sản xuất.
Thứ nhất, mất cân bằng quan hệ lao động: Người lao động không hiểu quyền và nghĩa vụ, không có khả năng thương lượng, dễ rơi vào thế yếu khi xảy ra tranh chấp.
Thứ hai, tổn thương tâm lý: Không rõ ràng về lương thưởng, tăng ca, phúc lợi… khiến họ lo lắng, hoang mang, mất niềm tin vào tổ chức và người sử dụng lao động.
![]() |
Một góc xưởng may, nơi người lao động hưởng ứng Ngày Giải phóng miền Nam 30/4. Ảnh: CĐ DMVN |
Thứ ba, hiệu suất lao động giảm sút: Một người lao động thiếu thông tin không thể làm việc hiệu quả; thiếu động lực gắn bó, họ trở thành “mắt xích lỏng lẻo” trong dây chuyền sản xuất.
Thứ tư, ngăn cản phát triển cá nhân: Thiếu kỹ năng tiếp cận và sử dụng thông tin là rào cản lớn trong quá trình nâng cao trình độ, chuyển đổi nghề nghiệp hay tham gia vào các chương trình đào tạo.
Đồng chí Phạm Thị Thanh Tâm – Chủ tịch Công đoàn Dệt May Việt Nam nhấn mạnh: trong bối cảnh đất nước chuyển mình bước vào kỷ nguyên phát triển mới, quyền tiếp cận thông tin không chỉ là một quyền cơ bản, mà còn là chìa khóa giúp người lao động chủ động bảo vệ quyền lợi, tham gia thương lượng và đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.
Giải pháp đột phá: Từ công đoàn đến công nghệ và chính sách
Đề tài khoa học cấp Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam do đồng chí Phạm Thị Thanh Tâm chủ nhiệm đã gợi mở nhiều giải pháp mang tính khả thi, thiết thực và có thể triển khai ngay để nâng cao năng lực tiếp cận thông tin của người lao động ngành Dệt May.
Trước hết, cần đổi mới hoạt động công đoàn tại cơ sở bằng việc đào tạo cán bộ công đoàn về kỹ năng truyền thông, sử dụng hình thức sáng tạo như tiểu phẩm, kịch ngắn, minigame pháp luật.
Xây dựng bộ phận tư vấn pháp luật tại doanh nghiệp hoặc liên kết với trung tâm hỗ trợ pháp lý địa phương.
Thiết lập “Điểm hỗ trợ thông tin” đặt tại khu sinh hoạt công nhân (ký túc xá, căng tin, nhà chờ…).
PGS.TS Lê Văn Trung - Phó Viện trưởng Viện Quyền con người, Tổng Biên tập Tạp chí Pháp luật về quyền con người: "Tôi đánh giá cao kết quả của đề tài. Dù là cơ quan không chuyên về nghiên cứu nhưng từ việc chọn đề tài, đến việc triển khai đạt chất lượng tốt". |
Ngoài ra, cần ứng dụng công nghệ truyền thông: Phát triển các kênh thông tin nội bộ hiện đại như: Zalo OA, app di động, bảng điện tử hiển thị ca trực, lương thưởng…
Sản xuất video ngắn, đồ họa trực quan (infographic) để truyền đạt chính sách một cách dễ hiểu.
Triển khai “radio công nhân” hoặc “bản tin 1 phút” phát hàng ngày tại xưởng.
Bên cạnh đó, phát huy vai trò doanh nghiệp và hoàn thiện chính sách
Doanh nghiệp cần coi việc công khai minh bạch thông tin là một phần trong chiến lược phát triển bền vững.
Nhà nước cần ban hành quy định bắt buộc về công bố thông tin, có chế tài cụ thể với doanh nghiệp vi phạm.
Tăng cường thanh tra lao động và xây dựng cơ chế tiếp nhận phản ánh, khiếu nại thuận tiện cho người lao động.
Theo TS. Hoàng Xuân Hiệp - Trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội, muốn thông tin đến được với công nhân, cần có ba yếu tố: dễ hiểu – dễ nhớ – dễ tra cứu. Đồng thời phải được truyền tải đều đặn, sinh động, đa dạng về hình thức.
Có thể nói, tăng cường năng lực tiếp cận thông tin cho người lao động ngành Dệt May vừa là yêu cầu mang tính nhân văn và quyền con người, đồng thời là chìa khóa thúc đẩy cải cách quan hệ lao động, nâng cao năng suất và bảo vệ sức khỏe tâm lý cho lực lượng lao động chủ lực của ngành.
Những đề xuất trong khuôn khổ đề tài khoa học cấp Tổng Liên đoàn do đồng chí Phạm Thị Thanh Tâm chủ nhiệm vừa phản ánh thực tiễn, vừa vạch ra con đường cụ thể để hiện thực hóa quyền tiếp cận thông tin – qua đó góp phần xây dựng một môi trường làm việc dân chủ, công bằng và bền vững trong thời kỳ mới.
TS Nguyễn Nga Huyền – Phó Chủ nhiệm Bộ môn Truyền thông, Trường Quản trị và kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội: "Tôi khá bất ngờ và đánh giá rất cao khi thấy nội dung triển khai đề tài bài bản, có tính nghiên cứu khoa học, chứ không phải nghiên cứu về ngành nghề. Số liệu sử dụng rất dày dặn, rõ ràng thể hiện sự đầu tư nghiên cứu, trình bày tường minh, khoa học, dễ theo dõi". |
Tin mới hơn

Đảm bảo bữa ăn ca an toàn, vì sức khỏe người lao động

Cai nghiện thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên: Cha mẹ cần đồng hành, không áp đặt

Hành trình 365 ngày của bác sĩ đồng hành với người cai nghiện thuốc lá
Tin tức khác

Hơn 6.000 người tham gia thi trực tuyến phòng, chống tác hại thuốc lá

Đề xuất 2 phương án tăng lương tối thiểu vùng từ 1/1/2026

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) – Động lực đổi mới thể chế, kiến tạo nền công vụ chuyên nghiệp

Lương không đủ sống: Công nhân ăn gì, tích gì, mơ gì?

Tăng lương tối thiểu vùng là yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn
