PV: Thưa ông, vì sao thời điểm này, Tổng Bí thư Tô Lâm và Trung ương Đảng quyết định đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới và lấy Đại hội XIV của Đảng diễn ra đầu năm 2026 là thời điểm bắt đầu của kỷ nguyên mới?

PGS. TS. Nguyễn Thế Kỷ: Khái niệm “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” được Tổng Bí thư Tô Lâm và Trung ương Đảng đưa ra trong bối cảnh đất nước đang đứng trước những cơ hội lớn và thử thách không nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mình sang thế kỷ mới.

Đích đến của kỷ nguyên mới, theo Tổng Bí thư Tô Lâm xác định là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. So với việc chuẩn bị tổ chức các kỳ đại hội Đảng nhiều năm qua, Đại hội XIV của Đảng là kỳ đại hội chúng ta có sự chuẩn bị công phu, tâm huyết, mang tầm chiến lược, tầm đổi mới có tính hệ thống, tính nền tảng không chỉ cho chặng đường 5 năm, 10 năm mà cho cả một kỷ nguyên mới.

Cơ sở định vị mục tiêu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, theo Tổng Bí thư Tô Lâm là những thành tựu vĩ đại đạt được sau 40 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, giúp Việt Nam tích lũy thế và lực cho sự phát triển bứt phá trong giai đoạn tiếp theo, Việt Nam đã trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình, hội nhập sâu, rộng vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại, đảm nhiệm nhiều trọng trách quốc tế, phát huy vai trò tích cực tại nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng. Quy mô nền kinh tế năm 2023 tăng gấp 96 lần so với năm 1986.

Việt Nam trong nhóm 40 nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới và 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại và thu hút đầu tư nước ngoài; có quan hệ ngoại giao với 193 nước là thành viên Liên Hợp Quốc.

Thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới, đây cũng là thời kỳ cơ hội chiến lược quan trọng, giai đoạn nước rút của cách mạng Việt Nam để đạt mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, tạo tiền đề vững chắc đạt mục tiêu 100 năm thành lập nước. Sự biến chuyển có tính thời đại đem đến thời cơ, thuận lợi mới, đồng thời cũng có nhiều thách thức, trong đó mặt thách thức nổi trội hơn và thời cơ mới còn có thể xuất hiện trong khoảnh khắc giữa những thay đổi đột biến trong cục diện thế giới.

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là trí tuệ nhân tạo và công nghệ số đem đến cơ hội mà những quốc gia đang phát triển, chậm phát triển có thể nắm bắt để đi trước đón đầu, phát triển vượt bậc. Đây là thời điểm hội tụ tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc tiếp sau kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội và kỷ nguyên đổi mới.

Không chỉ khẳng định sự cần thiết phải đổi mới mạnh mẽ, dứt khoát tư duy, tầm nhìn chiến lược, Tổng Bí thư Tô Lâm còn nêu rõ 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Xin ông có thể phân tích, làm rõ hơn những định hướng quan trọng này?

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh phải cải tiến phương thức lãnh đạo của Đảng, thực hiện nghiêm phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, tuyệt đối không bao biện, làm thay hoặc buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng. Tổng Bí thư chỉ rõ trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”, đặt ra yêu cầu cấp thiết phát huy tính đảng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh phải đổi mới và tinh gọn tổ chức bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Bởi, hiện nay 70% ngân sách dùng để nuôi bộ máy, trong khi đó công tác sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, giảm đầu mối, giảm cấp trung gian còn bất cập, một bộ phận còn cồng kềnh, chồng lấn giữa lập pháp và hành pháp. Do đó, chủ trương chiến lược là tiếp tục tập trung xây dựng, tinh gọn bộ máy tổ chức Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội để hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Tổng Bí thư khẳng định phải đẩy mạnh chuyển đổi số, xác lập một phương thức sản xuất mới tiên tiến, hiện đại - “phương thức sản xuất số”, trong đó đặc trưng của lực lượng sản xuất là sự kết hợp hài hòa giữa con người và trí tuệ nhân tạo. Về vấn đề chống lãng phí,

Tổng Bí thư đưa ra giải pháp chiến lược những năm tới là đẩy mạnh phòng, chống lãng phí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, như “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”… Ngoài ra phải đổi mới mạnh mẽ công tác tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất, trên cơ sở sản phẩm cụ thể đo đếm được. Đặc biệt, phải đổi mới, phát triển kinh tế, đẩy lùi nguy cơ tụt hậu, bẫy thu nhập trung bình.

Để mô tả dấu hiệu đất nước Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới bằng con số cụ thể, ông có thể đưa ra những con số nào?

Tăng trưởng kinh tế: Dự báo GDP bình quân đầu người của Việt Nam sẽ đạt khoảng 5.500 USD vào năm 2025, gấp gần 3 lần so với mức 2.200 USD vào năm 2010. Việt Nam đặt mục tiêu duy trì tăng trưởng GDP từ 6% đến 7% mỗi năm trong giai đoạn 2021-2030, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và chuyển đổi số.

Chuyển đổi số: Việt Nam đứng thứ 87/193 trong bảng xếp hạng về chỉ số phát triển Chính phủ điện tử toàn cầu (2020), và mục tiêu là nâng hạng lên top 50 trong những năm tới.

Đầu tư và môi trường kinh doanh: Việt Nam đã thu hút hơn 38,23 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong năm 2024, với mục tiêu đạt 50 tỷ USD vào năm 2030.

Môi trường kinh doanh: Việt Nam đã cải thiện xếp hạng trong chỉ số “Môi trường kinh doanh” của Ngân hàng Thế giới, đứng ở vị trí 70/190 vào năm 2020, và mục tiêu là vươn lên top 50 trong thập kỷ tới.

Phát triển lao động và công nhân: Tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật tại Việt Nam đã tăng từ 25% (2015) lên khoảng 30% vào năm 2023, với mục tiêu đạt 50% vào năm 2030.

Số lượng nghiên cứu khoa học: Số lượng bài báo nghiên cứu khoa học của Việt Nam đã tăng lên khoảng 20.000 bài mỗi năm, với mục tiêu đạt 30.000 bài vào năm 2030, đồng thời nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

Thương mại quốc tế: Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đã đạt 786,29 tỷ USD trong năm 2024 với mục tiêu tăng lên 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Thưa ông, bước vào kỷ nguyên mới, chúng ta phải dựa vào sức mạnh nào để phát triển và đâu là nhân tố quyết định đến sự thành công của cuộc chuyển mình này?

Chúng ta có nhiều sức mạnh, song phải khai thác tốt nhất, tối ưu nhất nguồn lực và các động lực, từ tài nguyên (đất đai, rừng, biển, văn hóa…) đến nguồn lực vô hình về cơ hội, địa chính trị, địa kinh tế... Trong đó, vấn đề tiết kiệm, chống lãng phí cần đặt trọng tâm ưu tiên và trở thành quốc sách hàng đầu, nhiệm vụ chính trị của Đảng, ý thức tự giác của mỗi người dân.

Kỷ nguyên mới đòi hỏi phải phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, sức mạnh của con người Việt Nam cần cù, sáng tạo, yêu nước. Nhân tố quyết định sự thành công của cuộc chuyển mình chính là việc phải xây dựng, chỉnh đốn Đảng quyết liệt và thường xuyên, hiệu quả hơn; Đảng phải trở thành tiêu biểu cho trí tuệ, cho đạo đức, cho lương tâm của dân tộc và nhân loại.

Để đất nước bước vào kỷ nguyên mới cần sự vào cuộc tích cực và có trách nhiệm của mọi tầng lớp nhân dân, mọi tổ chức chính trị-xã hội-nghề nghiệp. Vậy, công nhân lao động và tổ chức Công đoàn đóng vai trò như thế nào trong công cuộc này?

Công nhân lao động không chỉ tham gia vào các ngành công nghiệp chủ lực mà còn là những người tiên phong trong quá trình chuyển đổi số, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, họ còn là “hạt nhân” trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp, góp phần tạo nên môi trường làm việc tích cực, sáng tạo và hiệu quả. Để công nhân lao động phát huy tối đa vai trò của mình, cần có những chính sách thiết thực, đảm bảo quyền lợi và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần.

Đồng thời, cần khuyến khích công nhân tham gia vào các phong trào thi đua lao động sáng tạo, học tập nâng cao trình độ chuyên môn và tay nghề. Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, lực lượng công nhân cần được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và tinh thần đổi mới để thích nghi với những biến động của thị trường lao động. Chính họ sẽ là những người trực tiếp biến khát vọng vươn mình của dân tộc thành hiện thực, đưa đất nước phát triển ngày càng mạnh mẽ.

Trong kỷ nguyên mới, công đoàn cần phát huy vai trò là “cầu nối” giữa người lao động và Nhà nước, chính quyền. Công đoàn không chỉ tham gia vào việc bảo vệ quyền lợi của công nhân mà còn cần phải đóng góp tích cực vào việc xây dựng chính sách phát triển lao động, tạo ra môi trường làm việc tốt hơn cho người lao động, nâng cao trình độ tay nghề và văn hóa công nghiệp.

Công đoàn cần tạo ra đội ngũ công nhân lao động không chỉ có sức mạnh lao động mà còn có khả năng sáng tạo, đổi mới và góp phần vào việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy chuyển đổi số trong các ngành nghề.

Đặc biệt, trong kỷ nguyên mới, công đoàn phải nâng cao chất lượng các hoạt động của mình, đồng thời xây dựng các mô hình công đoàn sáng tạo, linh hoạt và phù hợp với xu thế phát triển hiện đại. Công đoàn cần hỗ trợ công nhân trong việc thích ứng với các thay đổi công nghệ, kỹ thuật, giúp họ không chỉ giữ vững, có công ăn việc làm mà còn phát triển được kỹ năng, tạo ra giá trị cao hơn cho nền kinh tế quốc dân.

Với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của Đảng, Nhà nước và mọi tầng lớp trong xã hội, ông có niềm tin gì về cuộc chuyển mình lớn này của dân tộc?

Tôi tin tưởng ở tầm nhìn, định hướng và một số giải pháp chiến lược mà Tổng Bí thư Tô Lâm nêu ra, tới đây sẽ được thể hiện đầy đủ và sâu sắc hơn trong các dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng; tạo cơ sở chính trị, cơ sở khoa học và thực tiễn cho chặng đường phía trước của đất nước ta.

Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta cần chung lòng, chung sức trong nhận thức và tổ chức thực hiện, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới phát triển mạnh mẽ, bền vững, tất cả vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh.

Xin trân trọng cảm ơn ông!