Những ngày Tết Nguyên đán hay dịp giỗ chạp, thậm chí trong bữa cơm ngày thường của người dân miền Tây sông nước, món thịt heo (thịt lợn) kho rệu đã trở nên gần gũi, thân quen, không thể thiếu. Món ăn tuy dân dã, bình dị, nhà nào cũng có thể chế biến được nhưng riêng nó đã “gây thương nhớ” trong lòng tôi với nhiều kỷ niệm khó quên.

Tía (bố) tôi đã trên 93 tuổi, mái tóc vẫn đen kịt chỉ có chòm râu dài tới ngực là bạc trắng theo thời gian. Hằng ngày, tía vẫn vác vá (cây len) và cầm theo cây mác ra vườn chặt củi, đào đất, làm cỏ. Nhiều anh chị, con cháu cản ngăn nhưng tía vẫn làm, khi thì cưa cây lúc thì đào mương thoát nước, vô đất cho gốc sầu riêng, măng cụt, bưởi....

Theo tía, đó là vì thói quen, không làm buồn lắm, dễ sinh ra bệnh. Tía là người lớn tuổi nhất ở miệt vườn này vẫn còn làm vườn, cuốc đất mỗi ngày. Riết rồi cũng quen, chỉ khi tới bữa ăn, con cháu mới ra vườn kêu tía vô ăn cơm hoặc khi có khách khứa thì tía mới chịu vô nhà trà nước đãi khách.

Mấy chục năm nay rồi, hàng tuần tôi vẫn đều đặn chạy xe gắn máy về quê thăm tía, mặc dù đoạn đường đi về gần 200 cây số. Tôi là thằng con đi xa xứ nhất từ khi bước chân vào đại học tới nay.

Tuần nào cũng vậy, cứ trưa thứ Bảy là tía ngồi trước nhà (ngôi nhà mái ngói xưa 5 gian 7 chái có tuổi đời trên 130 năm) để trông ngóng cháu con về thăm. Tuần nào tôi không về thăm được là y như rằng, tía cứ đi ra đi vào, ngồi hút thuốc uống trà liên tục, thậm chí đợi tới tối mịt mới chịu ăn cơm mà buồn thỉu buồn thiu.

Món khoái khẩu của tía là thịt heo kho rệu với hột vịt nhưng chỉ thích ăn mỡ, không thích ăn thịt. Tía nói: "ăn thịt xảm xì còn thua ăn da trâu kho nước mắm đồng". Tôi nghe vậy, thấy cũng đúng phần nào. Múc một tô thịt kho rệu lên bàn, tía chỉ lựa mỡ ăn, còn thịt và hột vịt thì mấy đứa cháu giành nhau ngấu nghiến. Nhìn con cháu ăn ngon lành, đôi mắt tía sáng lên niềm hạnh phúc và vui vẻ ra mặt.

Tôi cũng giống tía ở điểm này, cũng chỉ thích ăn mỡ, còn thịt thì nhường cho vợ con ăn. Bởi vậy, tuần nào mấy chị của tôi cũng kho sẵn nồi thịt kho rệu để tôi về cùng ăn với tía. Hai tía con cứ nhường chỗ mỡ cho nhau, còn chỗ thịt thì mấy đứa cháu vô tư như đó là phần dành riêng cho chúng vậy.

Lần đó, tôi bận đi công tác xa tới tuần thứ 3 mới về thăm tía được. Tía vui lắm, ngắm tôi từ đầu tới chân chắc để nhìn xem tôi có khác gì không và bắc ghế ra trước nhà ngồi uống trà, hút thuốc. Các chị của tôi, có người là bác sĩ nên cản tía hút thuốc hoài.

Tôi biết hút thuốc có hại cho sức khỏe nhưng cứ len lén mua thuốc lạ, thuốc mới đem về cho tía thưởng thức, dù sao cũng đỡ hơn hút thuốc rê, thuốc đen. Tía hít một hơi và nhả ra làn khói thuốc mỏng manh quyện vào chòm râu bạc đong đưa trong gió chiều, dưới ánh nắng hoàng hôn nhạt nhòa như một bức tranh thủy mặc mà cứ ngỡ là một tiên ông giáng trần đang đối diện với tôi.

Cả nhà đi đám tiệc ở xóm trên cách đó tầm chục cây số chắc tới tối mới về, chỉ còn hai tía con ở nhà. Các chị cũng đã chuẩn bị sẵn nồi thịt kho rệu “chà bá” khoái khẩu cho tía và tôi. Tôi dọn cơm lên và múc một tô mỡ “đầy ứ”, không có thịt và hột vịt; dự tính của tôi là để tía không phải nhường mỡ cho tôi như những lần trước, hai tía con có thể ăn thỏa thích món khoái khẩu của mình.

Các chị cũng làm nhiều món khác và tôi đều bày lên bàn mời tía vô ăn cơm. Tía ngó sơ qua trên bàn và đi lấy cái tô “bự chảng” hơn múc thêm một tô toàn thịt đã rệu, vàng óng từng thớ thịt, thơm lừng cả mũi.

Thấy tôi ngạc nhiên, tía cười xòa và xoa đầu tôi như đứa trẻ lên ba mặc dù tôi đã bước qua cái tuổi ngũ thập tri thiên mệnh. Tía để tô thịt xuống, gắp cho tôi một cục thịt “bự bành chảng” rồi bảo: “Bữa nay hai tía con mình ăn một bữa cho đã thèm!”

Tôi chưa hiểu ý tía, chỉ thấy tía cười móm mém, chòm râu bạc rung rinh dưới ánh nắng xiên qua mái ngói dột, rồi thì thầm vừa đủ một mình tôi nghe như sợ có ai đó nghe lén mặc dù chỉ có hai tía con ở nhà: “Mấy chục năm nay, tía “nói dóc” với cả nhà đó, con đừng giận tía nghen, đừng méc cho tụi nhỏ biết nghen con”.

- Có chuyện gì vậy tía? Tôi hốt hoảng hỏi.

- Hứa với tía nghen, tía chỉ nói cho “mình ên” con nghe thôi.

- Con... hứa sẽ không nói cho ai nghe hết, kể cả với vợ con của con luôn.

Tía lấy đôi đũa gõ đầu tôi mấy cái rồi hạ giọng: “Hồi đó tới giờ, tía cũng thèm ăn thịt kho rệu lắm. Con ba Châu và con Chín lùn kho thịt kiểu này ăn ngon “nhứt xứ” Cà Ná này luôn. Nó kho bằng nước dừa mà kho tới hai lửa là “số dzách” rồi. Nhà mình nghèo quá, đông người nữa, đâu có đủ thịt mà ăn nên tía nhường cho mấy đứa nhỏ. Đứa nào cũng thích ăn thịt thì còn mỡ để ai ăn. Tía biểu là thích ăn mỡ hơn ăn thịt xảm xì... là vì...”

Nghe tía nói chưa hết lời, chén cơm với miếng thịt kho thơm phức trên tay tôi bỗng dưng rớt xuống bàn. Tôi nghe tim mình đau nhói, khóe mắt cay cay. Tự dưng hai dòng nước mắt nóng hổi chảy dài trên đôi má của tôi. Tía ơi... tới bây giờ con mới hiểu...

Tía chỉ nói với mình tôi nghe mà cứ dặn đi dặn lại câu nói ấy, vì sợ con cháu buồn, trách cứ. Vâng, có cha mẹ nào mà không dành phần ngon nhất cho con cháu mình đâu.

Tôi hiểu điều này, vì tôi cũng đã làm cha trong gia đình nhỏ của mình và lúc nào cũng dành phần ưu ái nhất cho vợ con, chỉ nhận phần thiệt thòi nhất mà không biết con cháu có hiểu cho mình không. Như bản thân tôi đã mấy chục năm xa gia đình giờ mới hiểu, không biết các anh chị tôi có biết nỗi lòng của tía không.

Nhìn tía ăn ngon lành từng thớ thịt thơm lựng mà đôi tay già nua run run, quay mặt đi chỗ khác. Tôi cảm nhận được hình như tía đang cố gắng kiềm nén cảm xúc mấy chục năm nay của mình, bữa nay mới có dịp thổ lộ thật lòng với tôi.

Tôi biết gần đây sức khỏe của tía đang yếu dần như ngọn đèn sắp cạn dầu. Tía còn khỏe ngày nào là tôi mừng ngày nấy. Tự dưng tôi nghe những giọt nước mắt nóng hổi của mình như chảy vào từng ngóc ngách trái tim rồi túa ra khắp cơ thể. “Tía ơi, con đã hứa thì con sẽ không nói cho các chị biết, tía yên tâm nhé!” Tía với tay gắp thêm miếng thịt kho nữa cho tôi và bảo: “Con ăn đi, ngon “nhứt xứ” luôn đó!”

“Dạ... tía ăn... từ từ thôi”. Tôi gượng trả lời mà đứt quãng và nhìn qua tía qua làn nước mắt.

Tía nhai từ từ, chầm chậm từng thớ thịt kho rệu như muốn thưởng thức hết cái vị ngọt lịm của miếng thịt và cái mùi nước mắm đồng kho hòa quyện cùng hương thơm của nước dừa, của mùi thịt kho thơm lừng từ tô thịt bốc khói lên nghi ngút mà mấy chục năm trời tía mới cảm nhận được. Lâu lắm rồi tôi mới thấy tía được ăn ngon lành như vậy!

Tôi nuốt vội miếng cơm với thịt kho rệu mà cảm thấy nghèn nghẹn nơi cổ họng. Tôi nói thầm với mình: “Tía ơi, hãy tha lỗi cho con nghen, con cứ tưởng tía thích mỡ kho như vậy, ai dè... Con cũng vậy đó tía mà con không thể nói ra. Thiệt tình con cũng rất thèm ăn thịt kho rệu lắm chứ, nhưng chừa mỡ lại cho ai ăn bây giờ nên con cũng “nói dóc” với mọi người là mình thích ăn mỡ hơn ăn thịt, vì "ăn thịt xảm xì còn thua ăn da trâu kho nước mắm đồng". Gia đình mình, ai cũng nghĩ là tía và con đều khoái món mỡ kho rệu cả. Bữa ăn nào cũng có món khoái khẩu đó.

Bữa nay lại là ngày giỗ thứ ba của tía, lần đầu tiên trong đời con không về quê thắp hương cho tía. Tại ngôi nhà nhỏ của mình cách nơi tía gần 200 cây số, gia đình nhỏ của con có làm bữa cơm đạm bạc dâng lên tía. Tất nhiên, cái món khoái khẩu của tía và của con thì không thể thiếu.

Đang thắp hương trên bàn thờ cho tía, đứa con gái của con từ nhà bếp gọi vọng lên: “Tía ơi, vô ăn cơm nè. Bữa nay con có nấu cái món thịt kho rệu khoái khẩu cho tía nữa đó!”

Tôi bỗng thấy làn hương thoang thoảng bay lượn vòng quanh tấm di ảnh của tía. Chắc tía đã dìa chứng kiến tấm lòng thành của tôi và sẽ thưởng thức cái món khoái khẩu này cùng tôi.

Nguyên liệu để chế biến thành món thịt heo kho rệu.