Khó xử lý nợ BHXH tại các doanh nghiệp giải thể, phá sản

Công nhân tại một doanh nghiệp ở quận Bình Tân, TP.HCM làm thủ tục khởi kiện đòi BHXH. Ảnh: Cao Hường

Trong tổng số nợ BHXH, hơn 3.500 tỷ đồng là của các doanh nghiệp (DN) đã bị phá sản, giải thể, chủ là người nước ngoài đã trốn khỏi Việt Nam... không có khả năng trả nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), ảnh hưởng quyền lợi của hơn 200.000 người lao động (NLĐ).

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) cho biết việc xử lý nợ BHXH, BHTN đối với các DN giải thể, phá sản, chủ bỏ trốn là vấn đề rất phức tạp, tuy đã được nghiên cứu, báo cáo các cấp nhiều lần nhưng vẫn có nhiều ý kiến khác nhau giữa các cơ quan quản lý. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do chưa có cơ sở pháp lý về nguồn lực cho việc xử lý, chưa có số liệu chi tiết bảo đảm cho việc thực hiện xử lý khi có nguồn lực.

Việc bảo đảm quyền lợi của NLĐ trong các DN giải thể, phá sản, chủ bỏ trốn không bảo đảm nguyên tắc công bằng, bình đẳng giữa các đối tượng tham gia; có thể tạo tiền lệ cho các DN lợi dụng trốn đóng, chậm đóng, không khuyến khích tăng cường tính tuân thủ pháp luật về BHXH. Mặt khác, thông lệ quốc tế cũng không quy định việc xử lý đối với trường hợp này.

Để hạn chế tình trạng trên, Bộ LĐ-TB-XH cho rằng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mở rộng đối tượng tham gia BHXH, tăng cường tính tuân thủ pháp luật về BHXH. Hiện nay, hồ sơ dự án Luật BHXH (sửa đổi) đã được Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Theo kế hoạch, dự án luật này sẽ được Bộ LĐ-TB-XH trình Chính phủ tháng 6/2023, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10/2023.

Trong dự án Luật BHXH (sửa đổi), Bộ LĐ-TB-XH đã phối hợp với BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu bổ sung chương mới về quản lý thu nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế trong quá trình tổ chức thu; xử lý vấn đề chậm đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN.