Công đoàn không thể đứng ngoài cuộc trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp

Đồng chí Uông Quang Huy - Phó Chủ tịch Công đoàn Điện lực Việt Nam. Ảnh: ĐẮC CƯỜNG

Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới đã đề ra nhiều giải pháp, trong đó có đối tượng của giải pháp là người lao động (NLĐ). Giải pháp đổi mới nội dung, phương thức hoạt động công đoàn đáp ứng yêu cầu tình hình mới nêu: "... Tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị, giác ngộ giai cấp, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, trình độ, kỹ năng, tác phong công nghiệp, hiểu biết pháp luật, kỷ luật lao động... cho đoàn viên, NLĐ. Có biện pháp phù hợp phòng ngừa, ngăn chặn việc lợi dụng, lôi kéo, kích động công nhân, NLĐ đình công trái pháp luật, biểu tình, gây rối, làm mất an ninh, trật tự; Thường xuyên, chủ động phối hợp với người sử dụng lao động chăm lo lợi ích, bảo đảm quyền của NLĐ; kịp thời giám sát, giải quyết và kiến nghị giải quyết những vấn đề bức xúc của công nhân, NLĐ; tích cực xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định và tiến bộ tại doanh nghiệp…”.

Đổi mới phương thức và nội dung hoạt động công đoàn các cấp trong đó có hoạt động của công đoàn cơ sở là cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Công đoàn cơ sở (CĐCS) tập hợp NLĐ trong doanh nghiệp, có nhiệm vụ tuyên truyền, vận động đoàn viên công đoàn, NLĐ; đại diện, chăm lo, bảo vệ đoàn viên và NLĐ; phối hợp chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, cải thiện điều kiện làm việc và chăm sóc sức khoẻ cho NLĐ, tổ chức các phong trào thi đua, hoạt động văn hoá, xã hội; tham gia xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến bộ, xây dựng doanh nghiệp phát triển bền vững…

CĐCS được thành lập và hoạt động về NLĐ, vì NLĐ. NLĐ lại là chủ thể thực hiện các hoạt động của doanh nghiệp, trong đó có xây dựng và thực hiện văn hoá doanh nghiệp.

Văn hoá doanh nghiệp là những giá trị, niềm tin, hình thức mà mọi người trong doanh nghiệp cùng công nhận và suy nghĩ, nói, hành động như một thói quen, và là phần quyết định đến sự thành bại về lâu dài của doanh nghiệp. Những thành phần của văn hoá doanh nghiệp gồm 4 phần chính: tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi, triết lý kinh doanh. Biểu hiện của văn hoá doanh nghiệp thể hiện qua 2 yếu tố chính: Hữu hình: Đồng phục, khẩu hiệu, nghi thức, quy định, các hoạt động, các ấn phẩm…; Vô hình: Thái độ, phong cách, thói quen, nếp nghĩ của những con người trong tổ chức.

Văn hoá doanh nghiệp là yếu tố chi phối hầu hết mọi kết quả doanh nghiệp. Các doanh nghiệp đều quan tâm xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Văn hoá doanh nghiệp được xây dựng bởi những NLĐ trong doanh nghiệp, vì sự phát triển của doanh nghiệp, cũng chính là vì chính những NLĐ. Đó cũng là mong muốn, mục tiêu hoạt động của tổ chức Công đoàn. Do vậy, khi xây dựng được văn hoá doanh nghiệp sẽ là nhân tố thúc đẩy, nâng cao hiệu quả hoạt động của công đoàn tại doanh nghiệp là một trong những đổi mới nội dung và phương thức hoạt động công đoàn theo Nghị quyết số 02-NQ/TW.

Văn hóa doanh nghiệp và vai trò của tổ chức Công đoàn

Trước hết, văn hóa doanh nghiệp tác động đến NLĐ ở các góc độ:

Một là, bất kỳ một doanh nghiệp nào nếu thiếu đi yếu tố văn hóa, ngôn ngữ, tư liệu, thông tin nói chung được gọi là tri thức thì doanh nghiệp đó khó có thể đứng vững và tồn tại được. Trong khuynh hướng xã hội ngày nay thì các nguồn lực của một doanh nghiệp là con người mà văn hóa doanh nghiệp là cái liên kết và nhân lên nhiều lần các giá trị của từng nguồn lực riêng lẻ. Bên cạnh các nội dung được biểu hiện ra bên ngoài, văn hóa doanh nghiệp cần phải xây dựng để có cả các giá trị biểu hiện bên trong như: Tạo sự đoàn kết, gắn bó bên trong doanh nghiệp; xây dựng được những truyền thống tốt đẹp; phát hiện những tài năng tiềm ẩn thông qua các hoạt động văn hóa; xây dựng được niềm tự hào của nhân viên về doanh nghiệp mình; thu hút nhân viên tiềm năng; tăng hiệu suất làm việc.

Hai là, văn hóa doanh nghiệp được cấu tạo từ nhiều yếu tố. Phân tích các yếu tố tạo nên văn hóa doanh nghiệp đều xoay quanh vai trò của con người, người lãnh đạo, NLĐ và chính là đối tượng của hoạt động công đoàn.

Triết lý quản lý và kinh doanh là yếu tố quan trọng nhất, cốt lõi, căn bản nhất; là cơ sở xây dựng định hướng hoạt động của doanh nghiệp và chi phối các quyết định quản lý. Là niềm tin, là giá trị bền vững không thay đổi. Vì vậy, điều kiện đầu tiên để quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp thành công là sự cam kết của những người lãnh đạo cao nhất trong tổ chức.

Động lực của cá nhân và tổ chức là lớp yếu tố quan trọng thứ hai, là các động lực thúc đẩy hành động của các cá nhân và môi trường của tổ chức. Các yếu tố động lực này sẽ biểu hiện ra ngoài bằng những hành vi hàng ngày của các cá nhân trong doanh nghiệp.

Quy trình, quy định, chính sách giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định, theo một chuẩn mực là một yếu tố cấu tạo của văn hóa doanh nghiệp.

Hệ thống trao đổi thông tin là lớp cấu thành thứ tư. Hệ thống này cần đảm bảo mọi thông tin cần thiết cho doanh nghiệp đều được thu thập, truyền đạt, lưu trữ và xử lý đồng thời đảm bảo cho mọi thành viên doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và sử dụng các thông tin cần thiết cho các hoạt động.

Phong trào, nghi lễ, nghi thức là cấu thành văn hóa bề nổi, phản ánh đời sống, sinh hoạt của doanh nghiệp. Tuy không trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh, nhưng ảnh hưởng của nó đối với mọi hoạt động của doanh nghiệp cũng rất lớn. Nó tuyên truyền, phổ biến đường lối, chính sách của doanh nghiệp, tạo ra sự khác biệt của doanh nghiệp với bên ngoài, tạo hình ảnh tốt cho doanh nghiệp trước cộng đồng qua đó góp phần xây dựng thương hiệu…

Các mối quan hệ trong văn hóa doanh nghiệp: Mối quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp, với khách hàng và các quan hệ bên ngoài khác. Để có thể phát triển bền vững trong nền kinh tế thị trường và xu hướng toàn cầu hóa hiện nay, đòi hỏi các doanh nghiệp phải xây dựng được văn hóa đặc trưng riêng. Chỉ khi đó, họ mới phát huy được tiềm năng của mọi cá nhân, góp phần thực hiện mục tiêu chung của doanh nghiệp.

Vai trò của Công đoàn trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp

Một là, để xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp trải qua quá trình nhiều nội dung, nhiều bước.

Tạo dựng và truyền bá những giá trị chung: Nhà lãnh đạo phải xây dựng được giá trị cốt lõi, mục tiêu phát triển chung của doanh nghiệp và truyền bá để mọi nhân viên tin tưởng vào những giá trị chung đó. Những giá trị này cần được coi như là nguyên tắc hướng dẫn mọi hoạt động của tất cả nhân viên doanh nghiệp, phải ăn sâu vào tiềm thức của mọi nhân viên.

Tuyển chọn nhân viên: Tuyển chọn những người phù hợp với doanh nghiệp. Thứ nhất, nhân viên phải có kỹ năng, kiến thức phù hợp với tính chất công việc của doanh nghiệp. Thứ hai, nhân viên phải có tính cách, giá trị đạo đức… phù hợp với giá trị chung của doanh nghiệp.

Hòa nhập: Lựa chọn những nhân viên cũ tích cực, gương mẫu để hướng dẫn cho những nhân viên mới vào doanh nghiệp, giúp các nhân viên mới nhanh chóng hiểu được những giá trị, nguyên tắc làm việc… của doanh nghiệp.

Đào tạo: Đào tạo những kiến thức, kỹ năng cần thiết trong quá trình làm việc cho nhân viên, để nhân viên thực sự trở thành tài sản của doanh nghiệp.

Đánh giá: Có một hệ thống đánh giá thưởng phạt nghiêm minh. Đây là động lực để nhân viên nỗ lực hoàn thành công việc, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.

Tuyên truyền những giai thoại, huyền thoại trong doanh nghiệp: Đây được coi là phần văn hóa truyền miệng của doanh nghiệp. Những câu chuyện góp phần tạo nên hình ảnh doanh nghiệp, đem lại niềm tự hào cho các thành viên. Đó thường là những câu chuyện về người lãnh đạo, NLĐ tiêu biểu và mỗi câu chuyện sẽ là một thông điệp gửi tới các thành viên.

Xây dựng những hình tượng điển hình trong doanh nghiệp: Chọn ra những người làm việc tốt nhất để biểu dương, khen thưởng theo tháng, quý hoặc năm. Đây là bằng chứng sinh động cụ thể hóa những giá trị của doanh nghiệp.

Hai là, văn hóa doanh nghiệp không tự nhiên có mà do chính các thành viên, con người trong doanh nghiệp xây dựng và thực hiện, đó là chính là đối tượng hoạt động của công đoàn. Vậy vai trò của Công đoàn đối với việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp biểu hiện trong các nhiệm vụ cụ thể trong quá trình hoạt động.

Công đoàn nâng cao nhận thức của NLĐ về văn hóa doanh nghiệp: Đây là nội dung đầu tiên mà các cấp công đoàn đã triển khai sâu rộng, giúp NLĐ nâng cao nhận thức chính trị, trung thành với sự nghiệp và lợi ích của dân tộc; yêu ngành nghề, tận tâm, tận lực, gắn bó với doanh nghiệp; có ý thức xây dựng doanh nghiệp vững mạnh, biết đặt lợi ích của doanh nghiệp lên trên lợi ích cá nhân. Tích cực học tập để nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp; nắm vững những chính sách, pháp luật có liên quan trực tiếp đến công việc được giao và quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của NLĐ để sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Đoàn kết, tương trợ đồng nghiệp, tôn trọng và thực hiện tốt nội quy, quy chế của doanh nghiệp. Công đoàn giúp NLĐ, đoàn viên công đoàn thường xuyên cập nhật các giá trị về truyền thống nhằm tăng thêm lòng tự hào và ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với doanh nghiệp; chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, xây dựng, nhân điển hình và động viên khen thưởng kịp thời các tập thể và cá nhân tiên tiến nhằm khích lệ phong trào thi đua.

Công đoàn với vai trò tuyên truyền, vận động NLĐ thực hiện tốt nhiệm vụ: Từ nhận thức đúng đến thực hiện đúng là khâu quan trọng mà các cấp công đoàn xác định cần gắn kết, phối hợp chặt chẽ với chuyên môn để tổ chức sản xuất kinh doanh luôn năng động, đúng quy định của pháp luật; phát huy nội lực và thế mạnh của doanh nghiệp. Phát huy sáng kiến, cải thiện kỹ thuật, hợp lý hóa quy trình sản xuất để đạt năng suất cao và chất lượng sản phẩm, dịch vụ tốt. Xây dựng đồng bộ các quy chế quản lý và điều hành hoạt động của doanh nghiệp đảm bảo công khai, minh bạch và công bằng.

Coi trọng phát triển nguồn nhân lực, hình thành đội ngũ chuyên gia đầu ngành, đội ngũ cán bộ quản trị kinh doanh năng động, sáng tạo, xây dựng đội ngũ công nhân lao động được đào tạo phù hợp với yêu cầu hiện đại. Xây dựng được mối quan hệ tốt và uy tín với các đối tác, khách hàng, sẵn sàng chia sẻ rủi ro với khách hàng; luôn tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho khách hàng; không ngừng khẳng định giá trị thương hiệu của doanh nghiệp trên thương trường.

Văn hóa trong thực hiện nhiệm vụ là cùng xác định mục tiêu: Hằng năm, kinh doanh đạt sự tăng trưởng và có lợi nhuận, đảm bảo việc làm và đời sống NLĐ ngày càng được nâng cao, và gắn liền với việc cải thiện điều kiện làm việc, thực hiện tốt công tác an toàn, vệ sinh lao động, không để xảy ra tai nạn lao động, mất an toàn lao động.

Công đoàn với vai trò xây dựng văn hóa trong đạo đức, nâng cao chất lượng cuộc sống: Công hiến phải gắn liền với hưởng thụ, từ đó lại tiếp tục công hiến để đạt được kết quả thực hiện cao hơn. Nội dung này hướng đến gốc của vấn đề đó là yếu tố con người. Đây là ưu thế, đặc tính trong hoạt động công đoàn. Công đoàn chủ động, sáng tạo trong hoạt động để đơn vị có đời sống tinh thần vui tươi, lành mạnh, chủ động đấu tranh chống mọi biểu hiện của văn hóa xấu xâm nhập; doanh nghiệp không có người tham gia cờ bạc, nghiện hút và các tệ nạn xã hội khác, ở bất cứ nơi nào, dưới bất cứ hình thức bất hợp pháp nào. Coi trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bằng các hoạt động: Định kỳ hằng năm tổ chức khám bệnh cho NLĐ, tổ chức phong trào thể thao, văn nghệ sôi nổi; bố trí nơi tập thể thao, có sách báo hằng ngày cho NLĐ; duy trì các buổi thi đấu thể thao, giao lưu văn nghệ, thăm quan học tập trong và ngoài doanh nghiệp để nâng cao thể chất, tăng cường hiểu biết, gắn bó và đoàn kết trong tập thể NLĐ. Xây dựng được các thiết chế văn hóa ở doanh nghiệp. Giáo dục NLĐ biết quan tâm đến cộng đồng, hưởng ứng tham gia hoạt động xã hội - từ thiện. Công đoàn chủ động tham gia, phối hợp với chuyên môn tổ chức phong trào tự học tập nâng cao trình độ của NLĐ. Tạo điều kiện cho NLĐ tham gia các chương trình đào tạo, nâng cao về chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công việc.

Công đoàn trong vai trò xây dựng văn hóa giao tiếp, ứng xử: Văn hóa trong giao tiếp, ứng xử sẽ dễ tạo nên nét riêng có của mỗi doanh nghiệp. Do vậy, Công đoàn phối hợp cùng chuyên môn đổi mới phong cách lãnh đạo, xây dựng NLĐ làm việc với tác phong công nghiệp và chuyên nghiệp; nghiêm túc trong giao tiếp, tinh tế, lịch thiệp, văn minh trong ứng xử. Đối với khách hàng, đối tác, luôn niềm nở, ân cần, chu đáo, tôn trọng và hợp tác. Đối với đồng nghiệp, luôn đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau trong công việc và trong cuộc sống. Trang phục cá nhân luôn gọn gàng, phù hợp với đặc thù công việc, mang đặc điểm, nét văn hóa riêng của doanh nghiệp và phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc.

Vai trò của Công đoàn đối với cảnh quan môi trường làm việc: Chăm lo cải thiện môi trường, điều kiện làm việc cho NLĐ. Môi trường, điều kiện làm việc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất lao động của NLĐ, là một trong những nội dung được tổ chức Công đoàn trong doanh nghiệp quan tâm. Công đoàn phối hợp với người sử dụng lao động tập huấn, huấn luyện về công tác an toàn, vệ sinh lao động. Công đoàn giám sát việc thực hiện các quy định về an toàn, vệ sinh lao động, đề xuất cải thiện điều kiện làm việc cho NLĐ. Đây chính là nội dung góp phần xây dựng văn hóa doanh nghiệp, mục tiêu vì NLĐ của doanh nghiệp. Vận động NLĐ luôn có ý thức xây dựng phong trào xanh, sạch, đẹp; gìn giữ vệ sinh môi trường, cảnh quan làm việc xanh; phòng làm việc bố trí gọn gàng, ngăn nắp, khoa học đảm bảo tính thẩm mỹ và phù hợp vị trí làm việc.

Văn hóa doanh nghiệp thúc đẩy hiệu quả hoạt động công đoàn

Bằng các hoạt động, Công đoàn trở thành thành viên tham gia tích cực trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Xây dựng thành công văn hóa doanh nghiệp, đóng vai trò quan trọng đối với sự thành công của một doanh nghiệp, giúp tất cả NLĐ trong doanh nghiệp làm việc hướng tới các mục tiêu đã đặt ra, sẽ giúp doanh nghiệp phát triển không ngừng. Đó lại là mục tiêu chính của hoạt động công đoàn, đánh giá hiệu quả hoạt động của công đoàn.

Tối đa hóa hiệu suất đảm bảo rằng các doanh nghiệp khai thác tốt nhất những tài năng của mình. Văn hóa thị trường tập trung vào việc bắt tay vào kinh doanh, hoàn thành công việc và mang lại kết quả. Với văn hóa như vậy, nhân viên luôn hướng tới mục tiêu, hướng nỗ lực của họ vào việc thúc đẩy doanh nghiệp đi lên. Lãnh đạo đóng vai trò trong việc đáp ứng điều kiện cần để nhân viên thực hiện trách nhiệm của họ. Kết quả là hiệu suất được nâng cao, đảm bảo tăng trưởng cả về thị phần và doanh thu.

Tạo nên những sản phẩm, dịch vụ tốt nhất, gây dựng uy tín của doanh nghiệp, tạo ra việc làm và thu nhập cho NLĐ: Lợi ích nổi bật nhất của văn hóa doanh nghiệp là khả năng giúp các doanh nghiệp có sản phẩm và dịch vụ có chất lượng. Yêu cầu tiêu chuẩn cao nhất và tạo ra bầu không khí lý tưởng cho công nhân để cung cấp các sản phẩm chất lượng cao, khiến khách hàng hài lòng. Các tiêu chuẩn văn hóa về sự xuất sắc sẽ chuyển thành các sản phẩm và dịch vụ chất lượng, giúp doanh nghiệp có được danh tiếng về chất lượng cao.

Văn hóa doanh nghiệp liên quan rất nhiều đến cách một doanh nghiệp thực hiện các giao dịch bên ngoài và kết nối với khách hàng. Điều đó thúc đẩy mối quan hệ lành mạnh và tôn trọng với khách hàng và các bên liên quan khác, giúp thu hút và giữ chân khách hàng.

Cải thiện phúc lợi của NLĐ là mục tiêu quan trọng của hoạt động công đoàn: Các giá trị và văn hóa doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng để nhân viên có những đặc quyền mà họ nhận được. Các doanh nghiệp có chương trình định hướng về sức khỏe và sự cân bằng tuyệt vời giữa công việc và cuộc sống sẽ đảm bảo cải thiện sức khỏe của nhân viên. Các giá trị tốt nhất của không bỏ qua sức khỏe thể chất và tinh thần của nhân viên khi căng thẳng về hiệu suất.

Xây dựng văn hoá doanh nghiệp thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động và có ý nghĩa rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Văn hoá doanh nghiệp sẽ tạo ra môi trường làm việc có nhiều động lực cho NLĐ và kết quả là tạo ra những sản phẩm, dịch vụ chất lượng tốt. Công đoàn các cấp nhận thấy việc tham gia tích cực vào xây dựng văn hoá doanh nghiệp chính là yếu tố thúc đẩy, nâng cao hiệu quả của hoạt động công đoàn. Doanh nghiệp phát triển không ngừng thông qua việc sản xuất, cung cấp dịch vụ uy tín, hài lòng khách hàng. Doanh nghiệp phát triển thì việc làm và thu nhập của NLĐ được đảm bảo. Do vậy, Công đoàn không thể đứng ngoài cuộc xây dựng và thúc đẩy văn hóa doanh nghiệp.