Chính sách nhà ở và cơ hội tiếp cận, sở hữu của người lao động

Hội nghị thúc đẩy phát triển NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp được tổ chức tại trụ sở Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, tháng 8/2022. Nguồn: VOV.vn

Chính sách nhà ở cho các đối tượng chính sách, người có thu nhập thấp, NLĐ

Trong những năm qua, Nhà nước ta đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở tăng cao cho người dân, đặc biệt tại các đô thị lớn, các KCN, KCX. Nhà nước có chính sách hỗ trợ về mặt tài chính cho việc phát triển nhà ở giá rẻ, như cho vay với lãi suất thấp, phát triển nhà ở cho thuê cũng như có chiến lược phát triển NƠXH dài hạn. Chính sách khuyến khích phát triển các dự án NƠXH, nhà ở dành cho người thu nhập thấp, nhà ở thương mại giá thấp, phù hợp với khả năng chi trả của đại bộ phận dân cư như vậy đã mang tới cơ hội tiếp cận, sở hữu nhà ở cho nhiều đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và CNLĐ.

Gói tín dụng 30 nghìn tỷ triển khai từ năm 2013 đến năm 2016 là một trong những chính sách điển hình và nổi bật ở lĩnh vực này. Dù vẫn còn nhiều vấn đề cần mổ xẻ về một số hạn chế của gói tín dụng nói trên, nhằm rút kinh nghiệm trong việc thiết kế gói tín dụng tương tự trong tương lai; song không thể phủ nhận tác dụng và hiệu quả tích cực mà nó mang lại cho các đối tượng chính sách, người thu nhập thấp và CNLĐ có cơ hội tiếp cận, sở hữu nhà ở.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên, trên thực tế việc triển khai các chính sách phát triển NƠXH cũng gặp không ít khó khăn vướng mắc. Theo một khảo sát do Bộ Xây dựng thực hiện, 80% nhu cầu về nhà ở tại Việt Nam thuộc phân khúc trung bình thấp, nhưng nguồn cung này lại đang rất khan hiếm trên thị trường.

Bảng 1: Đối tượng, điều kiện mua NƠXH

Nguồn: Theo Luật Nhà ở năm 2014.

Bảng số liệu Đối tượng, điều kiện mua NƠXH cho thấy cán bộ, công chức, viên chức (CCVC) trong các cơ quan, đơn vị và NLĐ trong các doanh nghiệp là những đối tượng được ưu tiên mua NƠXH, song thực tế, tỷ lệ đối tượng này mua được NƠXH không thật sự cao.

Tính đến hết năm 2021, cả nước hoàn thành 266 dự án NƠXH, bao gồm cả NƠXH dành cho người thu nhập thấp, nhà ở cho công nhân; với tổng diện tích 7,8 triệu mét vuông. Tuy nhiên, nhà ở của CNLĐ vẫn rất thiếu.

Phân khúc nhà ở có giá vừa túi tiền bao gồm nhà ở thương mại có giá trung bình, nhà ở thương mại có giá thấp, NƠXH sẽ giữ vai trò chủ đạo của thị trường bất động sản, là cơ hội để người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị, người nhập cư tạo lập được nhà ở.

Dự án NƠXH Than Lâm - Đại Thịnh tại huyện Mê Linh, Thành phố Hà Nội. Ảnh: TOÀN THẮNG.

Khả năng tiếp cận và sở hữu nhà ở của NLĐ, công nhân, người nghèo, thu nhập thấp ở các đô thị

Công nhân là một trong mười nhóm đối tượng quy định được hỗ trợ về NƠXH tại Điều 49 của Luật Nhà ở. Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam hiện có 575 KCN được thành lập trên 61 tỉnh, thành phố; nhưng không nhiều KCN có nhà ở cho công nhân.

Ai cũng cần có một căn hộ để ở, tuy nhiên, giá căn hộ thường cao hơn nhiều so với thu nhập của người dân và CNLĐ. Xu hướng chọn căn hộ chung cư để an cư được rất nhiều gia đình trẻ đón nhận. Đặc biệt phân khúc căn hộ tầm trung là lựa chọn ưu tiên bởi mức giá vừa phải, đáp ứng những người có mức thu nhập trung bình.

Hiện giá của một căn hộ tại Thành phố Hà Nội không thấp hơn 500 triệu đồng, vượt quá khả năng của phần lớn CNLĐ và viên chức Nhà nước. Để có thể sở hữu một căn nhà thì việc thuê nhà, thuê mua hay mua nhà trả góp đang trở thành xu hướng ngày càng phát triển. Sinh viên mới ra trường, CNLĐ trong các nhà máy hoặc KCN, những NLĐ tự do có thu nhập không ổn định, những người mới nhập cư vào Hà Nội nói riêng, các thành phố lớn và các KCN, KCX nói chung rất cần được hỗ trợ chính sách để họ có cơ hội được tiếp cận và sở hữu NƠXH.

Công nhân Công ty CP Taekwang Vina Industrial (TP. Biên Hòa, Đồng Nai) tham gia buổi khảo sát thực trạng đời sống gia đình CNLĐ, năm 2020. Nguồn: Báo Đồng Nai.

Đề xuất giải pháp về chính sách nhà ở đối với cơ hội tiếp cận và sở hữu nhà ở của NLĐ

Để giải quyết nhu cầu NƠXH cho NLĐ, người có thu nhập thấp, người nghèo ở đô thị, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp như sau:

Rà soát quy hoạch các KCN, khu đô thị mới, khu nhà ở chưa dành quỹ đất 20% (hoặc 25%) để xác định vị trí, quỹ đất xây dựng NƠXH đảm bảo chỉ tiêu kế hoạch phát triển.

Nhà nước đưa ra chính sách hỗ trợ tài chính bên cạnh chính sách khuyến khích cung ứng NƠXH cho hộ gia đình thông qua gói cho vay ưu đãi mua trả góp trong nhiều năm. Khoản tiền được vay để mua nhà không quá 80% giá trị căn hộ. Mức lãi suất ưu đãi khoảng 4,8 đến 5%/năm, khoản tiền vay và thời hạn vay do cơ sở tín dụng cho vay quyết định tùy thuộc vào khả năng chi trả của người mua nhà. Thời hạn cho vay trả góp tối thiểu 15 năm.

Sở hữu nhà ở theo hình thức thuê mua (thuê ở trước - mua sau); cách này có thể đáp ứng nhu cầu của người thu nhập thấp, NLĐ, công nhân; tuy nhiên số lượng lại hạn chế hơn hình thức mua ngay. Do vậy, song song với việc phát triển nhà ở theo hình thức mua ngay thì cần có chính sách cụ thể khuyến khích phát triển hình thức thuê mua, vay trả góp với lãi suất ưu đãi tại các dự án NƠXH, nhằm tăng khả năng tiếp cận nhà ở cho CNLĐ, người có thu nhập thấp, đồng thời cũng giảm tải được cho hệ thống ngân hàng trong quá trình thực hiện các gói vay ưu đãi.

Thúc đẩy phát triển NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận và sở hữu nhà ở xã hội bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho công nhân, NLĐ, người thu nhập thấp được vay vốn ưu đãi để mua nhà. Tiếp tục triển khai gói hỗ trợ nhà ở mới (giống như gói hỗ trợ 30 nghìn tỷ đồng thực hiện trong giai đoạn 2013-2016) của Nhà nước nhằm hỗ trợ người có thu nhập thấp mua nhà.

Việt Nam hiện có 575 KCN được thành lập trên 61 tỉnh, thành phố nhưng không nhiều KCN có nhà ở cho công nhân. Trong ảnh: KCN Nam Thăng Long (Thành phố Hà Nội). Ảnh: N. LIÊN.

Kết luận

Giải quyết vấn đề nhà ở là trách nhiệm của Nhà nước, của xã hội và của người dân, trong đó vai trò, trách nhiệm của Nhà nước là rất quan trọng. Giải quyết nhà ở cho các đối tượng xã hội có khó khăn về nhà ở cũng phải được xem xét như một trong những đối tượng cần tập trung hỗ trợ về chính sách và tín dụng.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật Nhà ở số 65/2014/QH13 ngày 25/11/2014.

2. Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 7/1/2013 của Chính phủ.

3. Nghị định số 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý NƠXH.

4. Quyết định số 370/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Về lãi suất cho vay ưu đãi NƠXH tại Ngân hàng Chính sách xã hội theo quy định tại Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ.

5.https://thanhnien.vn/tai-chinh-kinh-doanh/nha-o-xa-hoi-tai-ha-noitang-gia-sau-khi-het-goi-30000-ti-dong-1189312.html;

6.http://amc.edu.vn/vi/tin-tuc-su-kien/tin-xay-dung-va-do-thi/phattrien-do-thi-nha-o-cong-so-va-thi-truong-bat-dong-san/7702-xay-dungchinh-sach-tong-the-nha-o-xa-hoi-tai-viet-nam-giai-doan;

7.https://dangcongsan.vn/kinh-te/phat-trien-nha-o-cho-cong-nhanthuc-trang-va-giai-phap-597410.html.

8. Quyết định số 5019/QĐ-UBND về việc phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở TP. Hà Nội giai đoạn 2021-2025 ngày 29/11/2021 của UBND TP. Hà Nội.

Thủ tướng yêu cầu xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội Ngày 1/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) cho công nhân, người ...

BHXH bắt buộc: Một số gợi ý chính sách để giảm tình trạng trốn đóng Chế độ Bảo hiểm xã hội (BHXH) của hầu hết các quốc gia đều quy định người sử dụng lao động (NSDLĐ) có nghĩa vụ ...

Bắt tay gỡ vướng chính sách để đạt 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội Bộ Xây dựng đặt mục tiêu đến năm 2030, hoàn thành đầu tư xây dựng 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ...