Bất chấp quy định, tuyển dụng lao động dưới 18 tuổi vẫn diễn ra tràn lan

Theo quy định, người lao động dưới 18 tuổi chỉ được tuyển dụng vào những ngành nghề đặc thù mà Bộ luật Lao động 2012 đã công bố. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng tuyển dụng lao động dưới 18 tuổi vẫn đang diễn ra tràn lan tại các khu công nghiệp.

Nhiều công ty công khai đăng tuyển lao động dưới 18 tuổi

Pháp luật không cấm sử dụng lao động dưới 18 tuổi. Tuy nhiên theo quy định tại Điều 162 Bộ luật Lao động 2012, lao động dưới 18 tuổi chỉ được tuyển dụng vào làm những công việc phù hợp với sức khoẻ, đảm bảo sự phát triển về thể lực, trí lực và nhân cách. Bởi lao động dưới 18 tuổi được coi là lao động đặc thù, họ chưa có sự phát triển đầy đủ về thể chất cũng như tinh thần. Chủ doanh nghiệp cũng không được sử dụng họ làm những công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc chỗ làm việc, công việc ảnh hưởng xấu tới nhân cách... Riêng những người từ đủ 13 - 15 tuổi chỉ được làm các công việc nhẹ như diễn viên múa, hát, điện ảnh; vận động viên năng khiếu bơi lội, cờ vua, cờ tướng; đan lát; thêu ren...

Đồng thời, Điều 163 và Điều 164 Bộ luật Lao động 2012 cũng chỉ rõ doanh nghiệp muốn tuyển, sử dụng lao động dưới 18 tuổi cần phải đảm bảo: Lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khoẻ định kỳ; Thời gian làm việc của người từ đủ 15 - 18 tuổi không quá 08 giờ/ngày và 40 giờ/tuần.

Thời gian làm việc của người dưới 15 tuổi không quá 04 giờ/ngày, 20 giờ/tuần và không làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm; Không sử dụng để sản xuất và kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần và các chất gây nghiện khác.

Quy định là vậy, song trên thực tế hiện nay có rất nhiều công ty tuyển dụng lao động dưới 18 tuổi vào làm các công việc nặng nhọc, thậm chí còn tăng ca làm thêm giờ vào ban đêm.

Bạn Lê Văn Phẩm, công nhân đang làm việc tại một công ty điện tử tại Dĩnh Kế, Lạng Giang, Bắc Giang cho biết: "Năm nay em 17 tuổi, do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên em nghỉ học để đi làm. Nhờ người quen giới thiệu, em xin được vào làm trong một công ty điện tử của Hàn Quốc. Dù chưa đủ 18 tuổi nhưng thấy họ đăng thông tin chấp nhận tuyển lao động thiếu tuổi nên em liên hệ và đã được nhận. Công việc chính của em là gia công các linh kiện sản xuất điện thoại. Việc nhiều, em thường xuyên phải tăng ca, dù khá mệt nhưng vì được thêm tiền tăng ca nên em cũng cố gắng, mong có thêm tiền lương để phụ giúp gia đình".

Phẩm cũng cho biết thêm, trong công ty có rất nhiều trường hợp giống như bạn. Các trường hợp lao động chưa đủ 18 tuổi chủ yếu là những lao động ở các tỉnh vùng cao, cuộc sống khó khăn nên nghỉ học sớm. Vì vậy cứ thấy có thông tin tuyển dụng việc làm và chấp nhận thiếu tuổi là họ xin vào làm.

Chỉ cần một vài cú nhấp chuột vào các hội nhóm, diễn đàn công nhân trên facebook, mọi người sẽ thấy nhan nhản các thông tin tuyển dụng đăng tải, trong đó có việc chấp nhận lao động thiếu tuổi. Trong vai một người lao động có nhu cầu tìm kiếm việc làm ở Khu công nghiệp Đình Trám – Bắc Giang, phóng viên đã liên hệ theo số điện thoại trên bài đăng tuyển dụng lao động và được tư vấn khá kĩ càng về các yêu cầu. Khi PV đặt vấn đề rằng bản thân còn chưa đủ tuổi, phía tư vấn tuyển dụng cho biết họ hoàn toàn có thể lo được vấn đề đó. Và nếu muốn, có thể đi làm ngay từ ngày hôm sau.

Tìm hiểu kĩ hơn, chúng tôi được biết hầu hết những lao động chưa đủ 18 tuổi khi vào các công ty chủ yếu chỉ làm lao động thời vụ. Họ không được kí hợp đồng chính thức, không được bảo đảm các quyền lợi theo quy định. Trong khi đó hàng ngày vẫn phải làm những công việc nặng nhọc và thậm chí phải làm ca đêm, hoặc tăng ca 2-3 tiếng/ngày.

Tuyển dụng lao động dưới 18 tuổi nếu vi phạm sẽ bị xử phạt

Bảo vệ lao động chưa thành niên là nhiệm vụ cần thiết. Do vậy, bất cứ doanh nghiệp, người sử dụng lao động nào vi phạm quy định đều sẽ bị xử lý nghiêm. Cụ thể, theo Điều 19 Nghị định 95/2013/NĐ-CP đã chỉ rõ:

Phạt cảnh cáo người sử dụng lao động không lập sổ theo dõi riêng khi sử dụng lao động dưới 18 tuổi hoặc không xuất trình sổ khi cơ quan Nhà nước có yêu cầu;

Phạt tiền từ 10 - 15 triệu đồng với người sử dụng lao động có hành vi: Sử dụng người dưới 15 tuổi mà không ký hợp đồng lao động bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật; Sử dụng lao động dưới 18 tuổi làm việc quá thời giờ làm việc theo quy định; Sử dụng người từ đủ 15 - 18 tuổi làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, trừ một số nghề, công việc được Bộ luật Lao động 2012 quy định.

Bài và ảnh: Phương Thuận